Dünya Anayasalarındaki Değişmez Maddeler

Bu sefer benden bir haber: GSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü’ndeki doktoramın son aşaması olarak 17 Ocak 2014 Cuma günü “Anayasalarda Değişmez Maddeler – Değişmez Maddelerin Teorisi ve Pratiği” başlıklı tezimi savunarak doktor oldum 🙂

Şimdi sırada bürokratik mezuniyet işlemleri var. Daha sonrasındaysa tezimi kitap olarak basacağım ancak üzerinde basım öncesi yapacağım çalışma tahminimce en az bir seneyi bulacak. O zamana kadar beklemeyin diye tezin ek kısmındaki dünya anayasalarındaki değişmez maddeleri sizlerle paylaşayım dedim. Belki ilgilenen olur, birilerinin işine yarar. 

Not: Tunus ve Azerbaycan’ınkiler dışındaki tüm anayasalar Comparative Constitutions Project‘in Constitute sayfasındaki İngilizce versiyonlarından tarafımca çevrilmiştir.

Azerbaycan Anayasası, Türk Cumhuriyetleri Anayasaları’ndan (TÜRKPA Yayınları 4, Ankara, 2012) alınmıştır.

Tunus Anayasası’nın çevirisi ise Tunus merkezli sivil toplum kuruluşu Al Bawsala‘nın Fransızca çevirisinden yapılmıştır.

 

DÜNYA ANAYASALARINDAKİ DEĞİŞMEZ MADDELER

Büyük-küçük harf kullanımı ve virgülden sonra “ve/veya” kullanımında metinlerin özgün haline sadık kalınmıştır.

 

1 – Afganistan

2004 – md. 149

2 – Almanya Federal Cumhuriyeti

1949 – md. 79

3 – Angola

2010 – md. 236

Anayasa değişikliklerinin saygı göstermesi gerekenler:

a) İnsan kişiliğinin onuru;

b) Ulusal bağımsızlık, toprak bütünlüğü ve birliği;

c) Yönetimin cumhuriyetçi doğası;

d) Devletin üniter doğası;

e) Temel çekirdek haklar, özgürlükler ve güvenceler;

f) Hukukun üstünlüğüne ve çoğulcu demokrasiye dayanan devlet;

g) Devletin seküler doğası ve kilisenin ve devletin ayrılığı ilkesi;

h) Egemen ve yerel yetki makamlarına yetkililerin seçilmesinde genel, doğrudan, gizli ve periyodik seçimler;

i) Mahkemelerin bağımsızlığı;

j) Egemen gücü uygulayan kurumların ayrılığı ve dayanışması;

4 – Azerbaycan

1995 – md. 155

5 – Bahreyn

2002 – md. 120, c

6 – Benin

1990 – md. 156

Toprak bütünlüğüne zarar verebilecek olması halinde değişiklik süreci başlatılamaz ve devam ettirilemez.

7 – Bosna-Hersek

1995 – md. 10

8 – Brezilya

1988 – md. 60

Teklif edilen hiçbir anayasa değişikliğinin aşağıdakileri ilga etme amacı taşıdığı kabul edilemez:

I – Ulusal Yönetimin federalist şekli;

II – Doğrudan, gizli, genel ve periyodik seçim;

9 – Burkino Faso

1991 – md. 165

Hiçbir Anayasa değişikliği kanunu veya teklifi aşağıdakileri etkilemesi halinde kabul edilebilir değildir:

– Devlet’in cumhuriyetçi doğası ve şekli;

– Çok-parti sistemi;

– Ulusal toprak bütünlüğü.

10 – Burundi

2005 – md. 299

11 – Cezayir

1963 – md. 178

Aşağıdakilerden hiçbiri anayasa değişikliği konusu olamaz:

1 – Devlet’in Cumhuriyetçi yapısı;

2 – Çok-parti sistemine dayanan demokratik düzen;

3 – Devlet’in dini olarak İslam’ın rolü;

4 – Ulusal ve resmi dil olarak Arapça’nın rolü;

5 – İnsanın ve vatandaşın temel özgürlük ve hakları;

6 – Ulusal sınırların bölünmezliği ve birliği;

12 – Cibuti

1992 – md. 92

13 – Çad

1996 – md. 223

Aşağıdakileri ihlal etmesi halinde hiçbir değişiklik usulü başlatılamaz veya devam ettirilemez:

 

14 – Çek Cumhuriyeti

1993 – md. 9

15 – Dominik Cumhuriyeti

2010 – md. 268

16 – Doğu Timor

2002 – md. 156

Anayasa’yı değiştiren kanunlar aşağıdakilere saygı duymalıdır:

a – Devlet’in ulusal bağımsızlığı ve birliği;

b – Vatandaşların hakları, özgürlükleri ve güvenceleri;

c – Yönetimin cumhuriyetçi yapısı;

d – Kuvvetler ayrılığı;

e – Mahkemelerin bağımsızlığı;

f – Çok-parti sistemi ve demokratik muhalefet hakkı;

g – Egemenlik organlarının yetkililerinin özgür, genel, doğrudan, gizli ve düzenli seçimle belirlenmesi, aynı şekilde oranlı temsil sistemi;

h – İdari yetkilerin dağıtılması ve adem-i merkeziyet ilkesi;

i – Ulusal bayrak;

j – Ulusal bağımsızlığın ilan edildiği tarih.

17 – Ekvador

2008 – md. 84

(…) Hiçbir halde yönetimin Anayasa’yı, kanunları, diğer yasal ve düzenleyici çerçeveleri ve eylemleri değiştirmesi Anayasa’da tanınmış olan hakları tehlikeye düşüremez.

md. 441

Devlet’in temel yapısını veya doğasını ve kurucu ögelerini tadil etmeyen, hakları ve güvenceleri sınırlamayan ve Anayasa’nın değişiklik usulünü değiştirmeyen Anayasa’nın bir veya daha fazla maddesiyle ilgili değişiklikler aşağıdaki gibi yapılır:

18 – Ekvador Ginesi

1991 – md. 104

19 – El Salvador

1983 – md. 248

Hiçbir şart altında, Anayasa’nın yönetimin biçimi ve sistemi, Cumhuriyet’in sınırları, ve bir Cumhurbaşkanı’nın kendine halef olamaması ilkesiyle ilgili maddeleri değiştirilemez.

20 – Ermenistan

1995 – md. 114

21 – Fas

2011 – md. 175

Hiçbir değişiklik Müslümanlık dinine ilişkin, Devlet’in monarşik yapısıyla, Millet’in demokratik tercihiyle veya bu Anayasa’da belirtilen özgürlüklere ve temel haklara ilişkin konularla ilgili düzenlemeleri ihlal edemez.

22 – Fildişi Sahili

2000 – md. 127

23 – Fransa

1958 – md. 89

24 – Gine

2010 – md. 154

Devlet’in cumhuriyetçi yapısı, laiklik ilkesi, Devlet’n tekliği ilkesi, kuvvetlerin ayrılığı ve dengesi ilkesi, siyasal ve sendikal çoğulculuk, ve Cumhurbaşkanı’nın kaç kez göreve gelebileceği ve görev süresi değişiklik konusu yapılamaz.

25 – Gine-Bissau

1984 – md. 102

Hiçbir değişiklik teklifi şunları içeremez:

a) Devlet’in üniter yapısı ve cumhuriyetçi şekli;

b) Devlet’in Laik Statü’sü;

c) Ulusal toprak bütünlüğü.

26 – Guatemala

1985 – md. 281

Hiçbir halde 140, 141, 165 paragraf g), 186 ve 187. maddeler değiştirilemez, ve hiçbir şekil altında yönetimin cumhuriyetçi yapısını veya Cumhurbaşkanlığı görevi için yeniden seçilme yasağı ilkesini içeren soru sorulamaz, aynı şekilde Cumhurbaşkanlığı’nı elinde bulunduranın değişmesine ilişkin Maddeler’in etkinliği ve uygulaması askıya alınamaz veya içerikleri hiçbir yolla değiştirilemez veya farklılaştırılamaz.

***

md. 140

Guatemala, vatandaşlarının haklarından ve özgürlüklerinden yararlanabilmesini güvenceye almak için örgütlenmiş özgür, bağımsız ve egemen bir Devlet’tir.

md. 141

Egemenlik, kullanılması için onu Yasama, Yürütme ve Yargı Organları’na devreden halktan kaynaklanır.

md. 165, § g

Cumhuriyet Kongresi’nin yetkileri arasında şunlar bulunur:

(…)

g) Anayasal süresini doldurduktan sonra görevine devam etmesi halinde Cumhurbaşkanı’nı yoksaymak. Böyle bir durumda Ordu, kendiliğinden, Kongre’ye bağlanacaktır.

md. 186

Aşağıdakiler Cumhuriyet’in Başkanlığı ve Başka Yardımcılığı’na seçilemezler:

1. Bir hükûmet darbesinin, silahlı devrimin veya benzer bir hareketin anayasal düzeni değiştiren lider veya yöneticileri, veya benzer olayların sonucunda kurulan hükûmetin liderliğini kabul edenler;

2. Cumhuriyet’in Başkanlığı veya Başkan Yardımcılığı seçimleri sırasında bu makamları icra eden kişiler, veya seçimlerin yapıldığı başkanlık süresi içerisinde herhangi bir süre için bunları icra eden kişi;

3. Cumhuriyet’in Başkanı’nın veya, Başkanlık görevini icra etmesi sırasında Başkan Yardımcısının, ve bu Madde’nin ilk paragrafında bahsedilen kişilerin dördüncü dereceye kadar kan bağından veya ikinci dereceye kadar akrabalık bağından olanlar;

4. Seçimlerden önceki altı aylık sürede Devlet Bakanı olanlar;

5. Seçim daveti tarihinden en az beş yıl öncesinde istifa etmemiş veya emekliye ayrılmamış olmaları halinde Ordu mensupları;

6. Herhangi bir din veya mezhebin elçisi, ve;

7. Yüksek Seçim Mahkemesi yargıçları.

md. 187

Halkoyu yoluyla Cumhuriyet’in Başkanlığı görevini herhangi bir süre için yerine getiren kişi, veya bu görevi iki yıldan daha fazla süreyle yapan biri, hiçbir şekilde bu görevi bir daha yerine getiremez.

Herhangi bir yolla yeniden seçilme veya başkanlık süresinin uzatılması hukuk uyarınca cezalandırılır. İcra edilmeye yeltenilen görev hükümsüzdür.

27 – Honduras

1982 – md. 374

Yukarıdaki madde, bu madde, Anayasa’nın yönetimin yapısına, ulusal toprağa, cumhurbaşkanlığı süresine, herhangi bir sıfatla cumhurbaşkanlığı yapan vatandaşın yeniden cumhurbaşkanı seçilmesi yasağına, ve müteakip dönemde cumhurbaşkanı olamayacak kişilere ilişkin Maddeleri değiştirilemez.

28 – İran

1979 – md. 177

Siyasal sistemin İslami niteliğine ilişkin Anayasa Maddeleri’nin içerikleri; İslami kıstaslara göre tüm kuralların ve düzenlemelerin temeli; dini temel; İran İslam Cumhuriyeti’nin hedefleri; yönetimin demokratik niteliği; wilayat al-amr; Ummah İmamlığı; ve ulusal referanduma dayanan devlet işlerinin idaresi, İran’ın ulusal dini (İslam) ve öğretisi (Twelver Ja’fari) değiştirilemez.

29 – Kamboçya

1993 – md. 17

7. maddenin ilk cümlesinde ifade edilen “Kamboçya Kralı hüküm sürer ama yönetemez” şeklindeki düzenleme kesinlikle değiştirilemez.

md. 153

Liberal ve çoğulcu demokrasi sistemini ve Anayasal Monarşi rejimini etkileyen düzeltme ve değişiklikler yasaklanabilir.

30 – Kamerun

1972 – md. 64

Devlet’in cumhuriyetçi şeklini, birliğini ve toprak bütünlüğünü ve Cumhuriyet’e hakim olan demokratik ilkeleri etkileyen hiçbir Anayasa değişikliği usulü kabul edilemez.

31 – Kape Verde

1980 – md. 313, (1)

Aşağıdakiler değişiklik konusu olamaz:

(a) Ulusal bağımsızlık, ulusal toprakların bütünlüğü, ve Devlet’in birliği;

(b) Yönetimin cumhuriyetçi yapısı;

(c) Ulusal ve yerel yetkililerin belirlenmesinde genel, doğrudan, gizli, periyodik seçim;

(d) Ulusal organların ayrılığı ve dayanışması;

(e) Yerel iktidarın özerkliği;

(f) Mahkemelerin bağımsızlığı;

(g) İfade ve siyasal örgüt çoğulculuğu, ve muhalif olma hakkı.

md. 313, (2)

32 – Kıbrıs

1960 – md. 182

33 – Komor Adaları

2001 – md. 42

Ulusal toprağı, uluslararası olarak tanınmış sınırların ihlal edilmezliğini veya adaların özerliğini tehlikeye sokan hiçbir değişiklik usulü başlatılamaz veya devam ettirilemez.

34 – Kongo

2001 – md. 185

Devletin cumhuriyetçi yapısı, seküler niteliği, Cumhurbaşkanı’nın kaç kez görev yapacağı, aynı şekilde I ve II. Başlık’ta açıklanan haklar değişiklik konusu yapılamaz.

35 – Kosova

2008 – Son Düzenlemeler – md. 3.0

Bu Anayasa’daki değişiklikler, ancak Kosova Meclisi Başkanı’nın teklif edilen değişikliğin bu Anayasa’nın II. Başlığı’nda belirtilen hak ve özgürlüklerden hiçbirini daraltmadığına yönelik ön görüşünü almak üzere teklif edilen değişikliği Anayasa Mahkemesi’ne danışmasının ardından Meclis tarafından kabul edilebilir.

36 – Kuveyt

1992 – md. 175

Kuveyt Emirlik Rejimi’ne ve bu Anayasa’da belirtilen özgürlük ve eşitlik ilkelerine ilişkin düzenemeler değişiklik için teklif edilemez, meğer ki bu değişiklikler mutato nomine Emirlik sıfatını veya özgürlük ve eşitlik güvencelerinde bir artışı ilgilendirsin.

37 – Küba

1976 – md. 137

Bu Anayasa ancak ad okunarak yapılan oylamada üye tam sayısının en az üçte ikisinden az olmayan bir çounluğun kabul ettiği kararlar yoluyla Halkın İktidarının Millet Meclisi tarafından değiştirilebilir; meğer ki (değişiklik), feshedilemez nitelikleri I. Bölüm’ün 3. Maddesi’nde belirlenmiş olan siyasal, sosyal ve ekonomik sistemle ilgili, veya 11. Madde’de belirlendiği üzere saldırı, tehdit veya cebir altında müzakere yasağıyla ilgili olsun.

38 – Lüksemburg

1868 – md. 115

Bir krallık sırasında, Anayasa’da Büyük Dük’ün anayasal yetkilerini, statüsünü ve aynı şekilde halefiyetini ilgilendiren hiçbir değişiklik yapılamaz.

39 – Mali

1992 – md. 118

Devlet’in bütünlüğüne dokunması halinde hiçbir değişiklik usulü başlatılamaz veya sürdürülemez.

Devletin cumhuriyetçi yapısı ve sekülerliği, aynı şekilde çok-particilik değişiklik konusu olamaz.

40 – Moldova

1994 – md. 142

Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin veya bunların güvencelerinin ihlalin yola açan hiçbir değişiklik yapılamaz.

41 – Moritanya

1991 – md. 99

Devlet’in varlığı tehlikeye düşüren veya toprak bütünlüğünü, Kurumlar’ın cumhuriyetçi yapısını, Moritanya demokrasisinin çoğulcu niteliğini veya iktidarın demokratik yollarla el değiştirmesi ilkesini ve sonuçlarını, yukarıda 26 ve 28. Madde’lerde belirtildiği üzere, Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin beş yıl olduğu ve yalnızca bir kez yenilenebileceğine dair ilkeleri ihlal eden hiçbir Anayasa değişikliği usulü başlatılamaz.

42 – Namibya

1990 – md. 131

Bu Anayasa altında, işbu 3. Başlık’ın düzenlemelerindeki hiçbir ilga veya değişikliğe, bu ilga ve değişikliğin bu Başlık’ta bulunan ve tanımlanan temel hak ve özgürlükleri azaltması veya değerini eksiltmesi halinde izin verilemez, ve bu sözde ilga veya değişikliklerin hiçbirinin değeri veya herhangi bir gücü veya etkisi olamaz.

md. 132

Bu Anayasa altında, işbu Alt-Madde’nin veya Alt-Madde (2) veya (3)’ün ilgası ve değişikliğine, Parlamento’da veya bir referandumda gerekli olan çoğunlukları azaltmayı veya değerini eksiltmeyi amaçlaması halinde izin verilemez, ve bu sözde ilga veya değişikliklerin hiçbirinin değeri veya herhangi bir gücü veya etkisi olamaz.

43 – Nauru

1968 – md. 92

Anayasa Konvansiyonu, bu Madde’nin (1.) cümlesinde belirtilen süre sırasında, Anayasa Konvansiyonu üyelerinin çoğunluğunun kabul ettiği bir kararla, bu Anayasa’nın, bu Madde ve 85. Madde’nin (4.) cümlesi dışındaki tüm düzenlemelerini değiştirebilir.

***

md. 85

(…)

(4) Nauru’nun 1967 Anayasal Konvansiyon Nizamnamesi, Nizamname altında kurulan Anayasal Konvansiyon’un üyeliğini etkilemek amacıyla değiştirilemez.

44 – Nijer

2010 – md. 175

Devlet’in cumhuriyetçi yapısı, çok-parti sistemi, Devlet’in ve dinin ayrılığı ilkesi ve bu Anayasa’nın 47. Maddesi’nin 1 ve 2. paragraflarındaki ve 185. Maddesi’ndeki düzenlemeler değişiklik konusu yapılamaz.

Bu Madde’nin değişikliği usulü kabul edilemez.

***

md. 47

Cumhurbaşkanı genel, özgür, doğrudan, eşit ve gizli oyla, beş (5) yıllık bir görev için, yalnızca bir (1) kez yenilenebilir şekilde seçilir.

Her halükarda, kimse iki (2) başkanlık görevinden fazlasını icra edemez veya nedeni ne olursa olsun görev süresini uzatamaz.

md. 185

Onsekiz (18) Şubat 2010 hükûmet darbesini yapanlar, birlikte yapanlar ve yardımcıları için bir af çıkartılmıştır.

Bu etkiyi yaratacak bir yasa, Millet Meclisi’nin birinci (1.) oturumunda oylanacaktır.

45 – Norveç

1814 – md. 112

(…). (Bir) değişiklik hiçbir zaman, bu Anayasa’da bulunan ilkelere aykırı olamaz, ancak yalnızca belli düzenlemelerin Anayasa’nın ruhunu farklılaştırmayan değişikliklerle ilgili olabilir ve ayrıca bu değişiklik Storting’in üçte ikisi tarafından onaylanmalıdır.

46 – Orta Afrika Cumhuriyeti

2004 – md. 107

Cumhurbaşkanlığı makamının boşluğu sırasında veya toprak bütünlüğünü ihlal etmesi halinde hiçbir değişiklik usulü başlatılamaz ve sürdürülemez.

md. 108

Değişikliğin açıkça dışında kalanlar:

47 – Portekiz

1976 – md. 288

Anayasa değişikliği kanunları şunlara saygı göstemelidir:

a) Ulusal bağımsızlık ve devletin birliği;

b) Yönetimin cumhuriyetçi yapısı;

c) Kilise ve devlet arasında ayrılık;

d) Vatandaşların hakları, özgürlükleri ve güvenceleri;

e) İşçilerin hakları, işçi komiteleri ve sendikaları;

f) Üretim araçlarının sahipliği ilişkisi içinde kamu , özel ve kooperatif ve sosyal sektörlerin birlikte varlığı;

g) Karma ekonomi çerçevesi içinde var olması gereken ekonomik planların gereksinimleri;

h) Egemenliği kullanan organların, özerk bölgelerin organlarının ve yerel hükümet organlarının yetkililerinin genel, doğrudan, gizli ve periyodik seçimle ve seçilmesi; ve oranlı temsil sistemi;

i) Çoğul ifade ve, siyasal partiler de dahil, siyasal örgütlenme, ve demokratik muhalefet hakkı;

j) Egemenliği kullanan organları ayrılığı ve dayanışması;

l) Hukuk kurallarının poztif anayasallığının denetimi ihmal yoluyla anayasaya aykırılığı için itiraz;

m) Mahkemelerin bağımsızlığı;

n) Yerel yönetimlerin özerkliği;

o) Azor ve Madeira takımadalarının siyasal ve idari özerkliği.

48 – Romanya

1991 – md. 152

Bu Anayasa’nın Romanya devletinin ulusal, bağımsız, üniter ve bölünmez niteliğini, yönetim şekli olarak Cumhuriyet’i, toprak bütünlüğünü, yargı sisteminin bağımsızlığını, siyasal çoğulculuğu, ve resmi dili ilgilendiren düzenlemeleri anayasal değişiklik konusu olamaz.

Benzer şekilde, vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin ve bu hak ve özgürlüklerin güvencelerinin yok olması sonucunu doğuran hiçbir değişiklik kabul edilemez.

49 – Ruanda

2003 – md. 193 (Anayasa’nın değiştirilmesi)

Bu maddede yapılacak hiçbir değişikliğe izin verilmez.

50 – Senegal

2001 – md. 103

Devlet’in cumhuriyetçi yapısı değişiklik konusu yapılamaz.

51 – Somali

2012 – md. 132

2. Cümle’ye bakılmaksızın, Federal Parlamento’nun ilk görev süresinin bitiminde önce veya sonra olsun, hiçbir Parlamento kanadı bu Anayasa’nın 1. Kısmı’nda belirtilen Kurucu İlkeler’de bir değişiklik kabul edemez.

***

1. Kısım

md. 1

Somali, halkın kapsayıcı temsili ve çok-parti sistemi ve sosyal adalet üzerine kurulu federal, egemen, ve demokratik bir cumhuriyettir.

Tüm iktidar, Yüce Allah’tan sonra, halka aittir ve Anayasa ve hukuka uygun şekilde ve ilgili kurumlar yoluyla kullanılabilir.

Somali Federal Cumhuriyeti’nin egemenliği ve birliği ihlal edilemez.

md. 2

Devlet’in dini İslam’dır.

Ülkede İslam dışındaki dinlerin propagandası yapılamaz.

Şeriat’ın genel ilkeleriyle uyumlu olmayan hiçbir kanun yasalaştırılamaz.

md. 3

Somali Federal Cumhuriyeti Anayasası, Kutsal Kur’an ve peygamberimiz Muhammed’in Sünnet’inin temelleri üzerine kuruludur ve Şeriat’ın ve sosyal adaletin yüksek hedeflerini korur.

Somali Federal Cumhuriyeti Afrika ve Arap Birliği üyesi Müslüman bir ülkedir.

Somali Federal Cumhuriyeti, bir federal sistemde iktidarın paylaştırılmasına dair temel ilkeler üzerine kuruludur.

Somali Federal Cumhuriyeti Anayasası, insan haklarını, hukukun üstünlüğünü, uluslararası hukukun genel standartlarını, adaleti, katılımcı danışmacı ve kapsayıcı yönetimi, halkın yararına olarak hesap verebilirliği, etkinliği ve cevap verebilirliği sağlamak amacıyla yasama, yürütme ve bağımsız yargı arasındaki kuvvetler ayrılığını destekler.

md. 4

Ülkedeki üstün hukuk, Şeriat’tan sonra, Somali Federal Cumhuriyeti Anayasası’dır. Yönetimi bağlar ve yönetimin tüm bölümlerindeki politika girişimi ve kararlarına rehberlik eder.

Anayasa’ya aykırı herhangi bir kanun veya idarî karar, bu Anayasa uyarınca öyle yapma yetkisi olan Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilebilir.

md. 5

Somali Federal Cumhuriyeti’nin resmî dili Somalice’dir (Maay ve Maxaa-tiri), ve Arapça ikinci dildir.

md. 6

Somali Federal Cumhuriyeti bayrağı, Program Bir’in A Bölümü’nde gösterildiği üzere, ortasında beş eşit noktalı beyaz yıldız bulunan açık mavi bir dikdörtgendir.

Somali Federal Cumhuriyeti’nin amblemi, Program Bir’in B Bölümü’nde gösterildiği üzere, ortasında gümüşle kaplanmış beş noktalı yıldız bulunan altın çerçeveli bir kalkandır. Kalkanın üzeri, iki yan tarafta bulunanların yarısının gözüktüğü beş altın başlı bir amblemle süslenmiştir. Kalkan her iki yanında, en alt kısmında, beyaz bir kurdelayla birleşen uzunlamasına iki palmiye yaprağında birbirlerine bakan iki leopar tarafından tutulmaktadır.

Somali’nin “Qolobaa Clanakeed” olan bir ulusal marşı vardır.

Somali Federal Cumhuriyeti’nin Federal Üye Devletleri, federal sisteme uyarınca kendi bayrakları ve ulusal sembollerine sahip olabilir.

md. 7

Somali Federal Cumhuriyeti’nin egemenliği, toprak, kara suları, adalar, toprak altı, hava sahası, ve kıta sahanlığı, ve Federal Parlamento tarafından kabul edilecek bir kanun uyarınca Somali Federal Cumhuriyeti’ne dahil olacak tüm kara ve suları kapsayan Somali Federal Cumhuriyeti’nin tüm topraklarına yayılır.

Somali Federal Cumhuriyeti’nin toprakları ihlal edilemez ve bölünemez.

Somali Federal Cumhuriyeti’nin sınırlarıyla ilgili tüm uluslararası sınır uyuşmazlıkları toprak kanunları ve uluslararası hukukla uyumlu şekilde barışçıl ve dayanışmacı şekilde çözülür.

Somali Federal Cumhuriyeti’nin sınırları şunlardır:

1. Kuzey’de: Aden Körfezi

2. Kuzey-batı’da: Cibuti

3. Batı’da: Etiyopya

4. Güney-batı’da: Kenya

5. Doğu’da: Hint Okyanusu

md. 8

Somali Federal Cumhuriyeti halkı tüm vatandaşlardan oluşur, ve bölünemez.

Yalnız bir Somali vatandaşlığı vardır, ve Somali Federal Cumhuriyeti Halk Meclisi nasıl kazanılacağını, askıya alınacağını, veya kaybedileceğini tanımlayan özel bir kanunu yasalaştırmalıdır.

Bir Somali vatandaşı, başka bir ülkenin vatandaşı olsa bile, Somali vatandaşlığından mahrum bırakılamaz.

Somali vatandaşlığının reddi, askıya alınması veya kaldırılması siyasal gerekçelere dayandırılamaz.

md. 9

Somali’nin başkentinin statüsü, anayasal değişiklik usulüyle belirlenir, ve Somali Federal Parlamentosu’nun iki meclisi bu konuya ilişkin özel bir kanun kabul eder.

52 – Tacikistan

1994 – md. 100

Yönetimin cumhuriyetçi yapısı, toprak bütünlüğü, Devlet’in demokratik, hukuk tarafından yönetilen, seküler ve sosyal doğası değiştirilemez.

53 – Tayland

2007 – md. 291

(…) Devlet’in Başı olarak Kral’la yönetime dayalı demokratik rejimin değiştirilmesi veya Devlet’in şeklinin değiştirilmesi etkisi doğuracak bir değişiklik teklifi vermek yasaktır.

54 – Togo

1992 – md. 144

Devlet’in Cumhuriyetçi yapısı ve sekülerliği değişiklik konusu olamaz.

 

55 – Tunus

56 – Türkiye

1982 – md. 4

Anayasa’nın 1. maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hükümlri değiştirilemez ve değiştirilmesi tekli edilemez.

***

md. 1

Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

md. 2

Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.

md. 3

Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir.

Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.

Millî marşı İstiklal Marşı’dır.

Başkenti Ankara’dır.

57 – Türkmenistan

2008 – md. 116

Yönetimin başkanlı cumhuriyet olan şekliyle ilgili anayasal düzenlemeler değiştirilemez.

58 – Ukrayna

1996 – md. 157

Ukrayna Anayasası, eğer değişiklikler insan ve yurttaş hak ve özgürlüklerini ortadan kaldırıyor veya sınırlamayı amaçlıyorsa, veya bağımsızlığı tasfiye ediyor veya Ukrayna’nın topraklarının bölünmezliğini ihlal ediyorsa değiştirilemez.

59 – Ürdün

1952 – md. 126

Krallık dönemi sırasında Anayasa’da Kral’ın haklarını ve halefiyetini ilgilendiren değişiklik yapılamaz.

60 – Yunanistan

1975 – md. 110

Anayasa’daki düzenlemeler, yönetimin yapısını Parlamenter Cumhuriyet olarak belirleyenler ve 2. maddenin 1. paragrafı, 4. maddenin 1, 4 ve 7. paragrafları, 5. maddenin 1. ve 3. paragrafları, 13. maddenin 1. paragrafı ve 26. madde haricinde değişiklik konusu olabilir.

***

md. 2

1 – İnsanın değerine saygı gösterilmesi ve korunması Devlet’in öncelikli görevlerini oluşturur.

md. 4

1 – Tüm Yunanlar hukuk önünde eşittir.

(…)

4 – Özel kanunlarla aksi düzenlenmedikçe, kamu hizmetlerine yalnız Yunan vatandaşları seçilebilir.

(…)

7 – Yunan vatandaşları arasında soyluluğa ilişkin sıfatlar ve ayrım yapılamaz ve tanınamaz.

md. 5

1 – Herkesin, başkalarının haklarına zarar vermediği veya Anayasa’yı ve iyi uygulamasını ihlal etmediği sürece, kişiliğini özgürce geliştirme hakkı ve ülkenin sosyal, ekonomik ve siyasal hayatına katılma hakkı vardır.

(…)

3 – Kişisel özgürlük ihlal edilemez. Hukukun düzenlediği an ve şekil dışında kimse yargılanamaz, tutuklanamaz, hapse atılamaz veya başka bir şekilde sınırlanamaz.

md. 13

1 – Dinsel inanç özgürlüğü ihlal edilemez. Sivil hak ve özgürlüklerden yararlanma kişinin dinsel inançlarına bağlanamaz.

md. 26

Yasama erkleri Parlamento ve Cumhurbaşkanı tarafından kullanılır.

Yürütme erkleri Cumhurbaşkanı ve Hükûmet tarafından kullanılır.

Yargı erkleri, kararları Yunan Halkı adına uygulanan hukuk mahkemeleri tarafından kullanılır.