BM İnsan Hakları Komitesi’nden Gözaltı ve Tutuklamaya Dair Yeni Genel Yorum

Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin taraf devletler tarafından uygulanmasını denetleyen ve bağımsız uzmanlardan oluşan bir organ olan Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi,  Sözleşme’nin 9. maddesinde düzenlenen özgürlük ve güvenlik hakkına ilişkin 35 Numaralı Genel Yorumu’nu 30 Ekim tarihinde yayımladı.

İki yılı aşkın süredir sivil toplum kuruluşları, avukatlar, taraf devletler, Birleşmiş Milletler organları tarafından hazırlanan öneriler sonucunda son şekli verilen Genel Yorum, yakalama/gözaltı/tutuklamanın ne olduğunu, kişilerin ne zaman ve nasıl gözaltına alınabileceklerini/tutuklanabileceklerini ve hukuka aykırı olarak keyfi biçimde gözaltına alınmaları/tutuklanmaları durumunda başvurabilecekleri güvenceleri detaylı bir şekilde anlatıyor.

Komite, 19 sayfalık bu kapsamlı metin ile Birleşmiş Milletler’in 30 yılı aşkın süredir uluslararası insan hakları hukukunun en önemli konularından biri olan özgürlük ve güvenlik hakkına ilişkin geliştirdiği yaklaşımın taraf devletler, hukuk uygulayıcıları ve insan hakları örgütleri tarafından anlaşılmasını amaçlıyor.

Bir de not düşeyim, işkencenin önlenmesi için çalışan insan hakları örgütü APT’nin aktardığına göre, özellikle işkence ve kötü muameleye karşı ulaşılabilir gözaltı kaydı, sağlık kontrolü, avukata erişim, gözaltı/tutuklamaya ilişkin hem kişinin hem yakınlarının anlayabileceği bir dilde bilgilendirilmesi, hakim önüne çıkarılma gibi güvenceler içeren Genel Yorum’da, bazı taraf devletler tarafından getirilen video-konferans yoluyla hakim önüne çıkartılma yolunun da yer alması önerisi Komite tarafından reddedilmiş.

Sadece İngilizce yazılan Genel Yorum’un tamamı için: Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi’nin 35 Numaralı Genel Yorumu: Özgürlük ve Güvenlik