Delhi Yüksek Mahkemesi, aktivist avukatın pasaportunu yenilemeyen Hindistan hükümetine karşı harekete geçti

Bu haber, BAU Hukuk Fakültesi LAW 2018 Güncel Anayasal Gelişmeler dersi kapsamında hazırlanmıştır. Katkıda bulunanlar: Irmak Kepenek, Selma Esen, Nihal Özkardeş, Ayşenur Keskiner, Banu Şenyiğit, Ender Azim Karaman, Ahmet Sunay, Özgür Övgü Özen, Gizem Kaska, Batuhan Cengizaslan, Çakıl Güldal, Melis Çolakoğlu, Meryem Karataş, Anılay Atay, Zeynep Sürmen, Mehmet Bahattin Özbaba, Dilan Fidan, Elif Uçan, Gözde Selçuk, Pelin Kımız.

10 yıllık tam geçerli pasaportunun yenilenmesini talep etmesine karşın hakkındaki davalar nedeniyle pasaportu yalnızca bir senelik uzatılan* avukat Prashant Bhusan’ın** başvurusu üzerine Delhi Yüksek Mahkemesi***, bir cevap gönderilmesi için Merkez’e başvurdu.

Yargıç Rajiv Shakdher, bir sonraki duruşmayı 16 Mart’a ertelerken, Dışişleri Bakanlığı’na ve Bölgesel Pasaport Dairesi’ne****, Delhi’deki kömür skandalıyla***** ilgili eyleme katıldığı gerekçesiyle hakkında iki İlk Bilgi Raporu düzenlenen Bhushan’ın talebi doğrultusunda bir dilekçe hazırladı.

Yargıç dilekçesinde “Bu çok ironik. Başvurucunun pasaportunda yeterli sayfa varsa, neden size (Dışişleri Bakanlığı ve Bölgesel Pasaport Dairesi) gelmek zorunda olsun?

“Eğer birisi geçerli bir pasaporta sahipse ama hakkında bazı küçük trafik suçları dosyası düzenlendiyse, bu halde pasaportunun sonraki yenilenmelerini engelleyebilir misiniz?” diye sordu.

Mahkeme “ancak bir mahkeme tarafından pasaporta el konduysa veya yabancı ülkeye seyahat sınırlaması getirildiyse, pasaportun geçerliliğinin sınırlanabileceğini” belirtti.

Bhushan’a, 2 Eylül 2014 tarihinde pasaportunun yenilenmesi için Sakıncalı Değildir Belgesi****** verilmişti ancak daha sonra pasaportu, 11 Eylül 2015 tarihinde süresi bitecek şekilde yalnızca bir yıllığına yenilenmişti. Bhushan’ın dilekçesinde bu durumun “keyfî, adil olmayan ve gerekçesiz” olduğu iddia edildi.

Merkezi temsil eden Ek Devlet Başsavcı Yardımcısı Sanjay Jain Yüksek Mahkeme’ye kararın, Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan 1993 tarihli, pasaportlara ilişkin bildiriye uygun olarak alındığını ve hiçbir yanlışın yapılmadığını ifade etti.

“Kamu çıkarı doğrultusunda 1993 bildirisini uyguladı” şeklinde konuştu.

Bildiriye göre, hakkında, Hindistan mahkemelerinden birinde devam eden bir ceza davası bulunan kişiler, Hindistan’dan ayrılabilmek için ilgili mahkemeden izin almak zorunda.

Bildiride ayrıca, davalı tarafından mahkemeden alınan bir Sakıncalı Değildir Belgesi’nden sonra dahi pasaport ancak bir yıllık kısa bir süre için çıkartılabildiği veya yenilenebildiği belirtilmekte.

Dilekçeye göre, Yolsuzluk Karşıtı Hindistan’ın kurucu üyeleri arasında bulunan Bhushan, kömür skandalına karşı Delhi’de yapılan eylemde bulunmuştu.

Dilekçede, eylemin şiddetsiz olması ve Bhushan’ın konuşma ve ifade özgürlüğü içinde yer almasına karşın, devam eden iki İlk Bilgi Raporu’nun polis tarafından hazırlandığı belirtildi.

Dilekçede, Bhushan’ın, 2006 yılında 10 yıllık süre için geçerli olacak şekilde verilen pasaportundaki sayfaların bitmesi üzerine yenilenmesi için başvurduğu, buna ek olarak, eski pasaportunun iptal edildiği ve hakkındaki devam eden ceza davalarının görüldüğü mahkemeden Sakıncalı Değildir Belgesi alması gerektiğinin bildirildiği ifade edildi.

Bunun üzerine Bhushan, 2 Eylül 2014 tarihinde verilmiş olan pasaportunun yeniden düzenlenmesi için mahkemeye Sakıncalı Değildir Belgesi için başvurmuştu.

Pasaport, bir yıllık süreyle 11 Eylül 2015’te bitmek üzere yeniden düzenlenmişti.

Davalıların bir yıllık düzenlenen pasaportla ilgili işlemlerinin keyfî, adaletsiz ve mantıksız olduğu iddia edilmişti.

Kaynak: Business Standart

* Prashant Bhushan’ın Pasaport Başvurusu Reddinin Gerekçeleri

Delhi Yüksek Mahkemesi’nin 10 yıllık pasaport güncellenmesi talebine red gerekçesinin, Bhushan hakkında bulunan iki ceza davası olduğu belirtilmiştir. Bunlardan birinin konusu trafik kurallarının ihlali olup ikincisi ‘Section 144 of the Criminal Procedure Code (Ceza Muhakemesi Kanunu)’ kapsamındaki kanunsuz gösteri ve yürüyüşe katılımdır. Bahsi geçen kanun hükmü hakime ondan fazla kişinin bir alanda gösteri ve yürüyüş hakkını kullanmasını engellem, belirli bir mahal veya şehirde toplanmayı kısıtlama ve toplum huzur ve barışını bozma potansiyeline sahip gördüğü tehlike durumlarında toplantıyı dağıtma gibi yetkiler vermektedir.

Prashant Bhushan için ‘Çok ironik. (…) Trafik ihlali sabıkası olan bir kişinin elinde geçerli bir pasaport varsa bir sonraki pasaport alımı neden engellensin?’ savunması yapılmıştır.

Kaynak: Times of India

** 1956 DOĞUMLU AVUKAT, SİYASETÇİ VE AKTİVİST OLARAK TANINAN PRASHANT BHUSAN, AAM AADMİ PARTİSİNE MENSUPTUR VE KAMU MENFAATİ DAVASI, İNSAN HAKLARI, ÇEVRE KORUMASI VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE ETMEYE ÇALIŞTIĞI BİLİNMEKTEDİR. BUNA EK OLARAK PRASHANT BHUSHAN, HİNDİSTAN’IN YOLSUZLUĞA KARŞI HAREKETİNİN ÖNCÜLERİNDEN BİRİDİR. DAVALARINDA İDAMA KARŞI NET BİR TAVIR SERGİLEMİŞTİR. ÖZELLİKLE 2013 YILININ OCAK AYINDA ALDIĞI HİNDİSTANI SARSAN TECAVÜZ VE İŞKENCE DAVASINDA İDAMA KARŞI DURUŞUNU NET BİR ŞEKİLDE ORTAYA KOYMUŞTUR VE İDAMIN TOPLUMDA ŞİDDETİ GÜÇLENDİRDİĞİNE İNANDIĞINI VE İDAMIN DEVLET TARAFINDAN UYGULANAN ŞİDDET VE İNTİKAM BİÇİMİ OLARAK ORTAYA ÇIKTIĞINI SAVUNMUŞTUR. GAZETEYE VERDİĞİ 2009 YILINDAKİ RÖPORTAJINDA YÜKSEK MAHKEME ÜYELERİNİN EN AZ 16 TANESİNİN YOLSULUĞA BULAŞTIĞINI İLERİ SÜRMÜŞTÜR. BU İHTAMDAN SONRA ESKİ BİR YÜKSEK MAHKEME YARGICI ,YA BRUSHAN NIN ASILSIZ SUÇLAMALARI SEBEBEİYLE YARGILANMASINI YA DA BAĞIMSIZ ÖZERK MAHKEMENİN KURULUP BU SUÇLAMALARI DETAYLI İNCELEMESİ GEREKTİĞİNİ DİLE GETİRMİŞTİR.

YOLSUZLUĞA KARŞI MÜCADELESİYLE TANINAN ANNA HAZARE’NİN EN BÜYÜK DESTEKÇİSİ PRASHANT BHUSHAN OLARAK BİLİNİR. ÜLKENİN BAŞBAKANI MANMOHAN SİNGH, ANNA HAZARE VE PRASHANT BUSHAN ÖNDERLİĞİNDEKİ KİŞİLERİN ÜLKENİN YÖNETİMİNİ YANLIŞ DEĞERLENDİRDİĞİNİ SAVUNMAKTADIR. YOLSUZLUKLA MÜCADELE YASALARINDA RADİKAL DEĞİŞİKLİKLER YAPILMASINI İSTEYEN ANNA HAZARE VE PRASHANT BHUSHAN , ÜLKE ÇAPINDA BÜYÜK DESTEKLER TOPLAMIŞLARDIR. BHUSHAN VE HAZARE’YE DESTEK VERMEK İÇİN YAPILAN PROTESTO GÖSTERİLERİNDE ÇOK SAYIDA GÖZALTILAR YAŞANMIŞTIR. KONUYLA İLGİLİ OLARAK BRUSHAN VE HAZARE BUNU ‘İKİNCİ BİR BAĞIMSIZLIK SAVAŞI’ OLARAK NİTELEMİŞ VE TUTUKLAMALARIN BU HAREKETLERİ DURDURAMAYACAĞINI SAVUNMUŞLARDIR. AYRICA BRUSHAN BU TUTUKLAMALARIN, HALKIN DEMOKRATİK HAKLARINI İHLAL ETTİĞİNİ SAVUNMUŞTUR.

EKİM 2011’DE PRASHANT BHUSHAN, KAŞMİR’DEKİ BÖLGESEL TARIŞMALARIN MEŞRU YOLDAN ÇÖZÜLMESİ İÇİN REFERANDUMA GİDİLMESİ GEREKTİĞİNİ SAVUNDUĞU İÇİN ULUORTA SALDIRIYA UĞRAMIŞTIR. BRUSHAN KONU İLE İLGİLİ OLARAK ŞUNLARI SÖYLEMİŞTİR; HER NE KADAR HİNT HÜKUMETİ KAŞMİRİN ÜLKENİN AYRILMAZ BİR PARÇASI OLDUĞUNU ÖNE SÜRSEDE BU BÖLGEDE İŞE YARAMAZ. HİNDİSTAN’DA KAŞMİR HALKI ARASINDA BİR HOŞNUTSUZLUK VARSA, BU HOŞNUTSUZLUĞUN GİDERİLMESİ LAZIM VE BU BÖLGEYE ORDU YIĞILARAK VE HALK BASKI ALTINDA TUTULARAK YAPILAMAZ. AYRICA KAŞMİR’İN YENİ BİR AFGANİSTAN DURUMUNA DÖNÜŞME RİSKİ OLDUĞUNU DA EKLİYOR.

*** Hindistan Yargı Teşkilatı

Hindistan bir federal cumhuriyettir. Anglo-Sakson hukuk sitemi benimsenir. İngiliz mahkemelerinden esinlenerek yaratılmıştır.

Hindistan yargı teşkilatı Federal Mahkeme, Yüksek Mahkeme ve Bölgesel Mahkeme olmak üzere üç merciiden oluşur.

Federal Mahkeme 30 yargıç ve 1 başyargıçtan oluşur. Devlet başkanı tarafından atamaları yapılır. Hindistan anayasasının 124 ve 147. maddelerine göre Federal Mahkeme en yüksek temyiz mahkemesidir. Aynı zamanda insan hakları ihlalleri de Federal Mahkeme’nin yetkisi kapsamındadır. 1950 yılında kurulmuştur ve 24 bin karar vermiştir.

Yüksek Mahkeme , Federal Mahkemeden sonra gelen yargı organıdır. Eyalet düzeyinde 24 Yüksek Mahkeme vardır. Anayasanın 141. maddesine göre Federal Mahkeme kararları Yüksek Mahkeme için bağlayıcıdır. Yüksek Mahkemelerin asli yetkisi hukuk davalarıdır. Aynı zamanda federal yetkiledirilme ile ceza davalarına da bakarlar. Bölgesel ve Yerel Mahkemeler için temyiz makamıdır. Yüksek Mahkeme yargıçlarını devlet başkanı;Federal Mahkeme başkanına, Yüksek Mahkeme başkanına ve bulunduğu eyaletin valisine danışarak atar. Yüksek Mahkeme yargıçlarının sayısı son 5 senenin dava yoğunluğuna bakılarak belirlenir.

Bölgesel Mahkemeler,Yüksek Mahkemenden sonra gelen yargı organıdır. Bölgesel Mahkemenin başkanı eyalet hükümeti tarafından atanır. Bölgesel Mahkemeler;Bölgesel Hukuk Mahkemesi ve Bölgesel Ceza Mahkemesi olarak ikiye ayrılır.

****

DELHİ PASAPORT DAİRESİ

Delhi Bölge Pasaport Bürosu Hindistan’da ilk beş pasaport ofislerinden biridir. Bu 1954 yılında kurulmuş ve Yeni Delhi Bhikaji Cama’da yer almaktadır. Pasaport ofisi Gurgaon, Rewari, Faridabad, Sonepat, Jajjar, Rohtak, Nuh ve Mohindergarh komşu kentlerde kalanlar ile birlikte, Delhi sakinlerine pasaport sağlar.

Pasaport almak için, ilgili Pasaport Bürosundan, İlçe Pasaport Merkezlerindan (DPC), Hız Mesaj Merkezlerinden veya Pasaport Uygulaması Koleksiyon Merkezlerinden başvuru formunu alınabilir.

Başvuru formu ile birlikte, diğer önemli bir dizi belge sunulmalıdır. Yeni pasaport için, adres kanıtı gereklidir. Bu karne olabilir; antetli tanınmış şirketlerin İşveren sertifikası; su, telefon ya da elektrik faturası; çalışan banka hesap tablosu, Seçim Komisyonu kimlik kartı, eşin pasaport fotokopisi ve küçüklerin durumunda ebeveynin pasaport kopyası. Doğum tarihi de gereklidir.

Başvuran tüm belgelerin tasdikli kopyaları gereklidir. Orjinal belgeler, verilerin doğrulanması sonrası iade edilir. Kişi, onun adına formu göndermek için ailesinin herhangi bir üyesine yetki verebilir. Bu bir otoriteye mektup yardımı ile yapılabilir. Eğer posta yoluyla formunuzu gönderiyorsanız, tüm orijinal belgelerin fotokopileri noter tarafından tasdik edilmelidir.

Delhi Bölgesel Pasaport Ofisi başvuruları yargı yoluyla teyit eder.

***** 2004 – 2009 TARIHLERI ARASINDA HINDISTANDA BUYUK BIR POLITIK KRIZ YASANDI SEBEBI ISE KOMUR DAGITIM SEKTORUNDE KI YOLSUZLUKTU .BU YOLSUZLUGA DEVLET KURUMLARI VE OZEL SEKTOR DE KARISMISTI MERKEZI YONETIM SORUSTURMA ICIN Central Bureau of Investigation GOREVLENDIRMISITIR. SORUSTURMA SONUCUNDA KOMUR IHALELERININ YOLSUZLUGA UGRATILDIGI ORTAYA CIKMISTIR

****** Sakıncalı Değildir Belgesi

NOC (No Objection Certificate) bir yasal sertifika türüdür. Ajanslarda, şirketlerde veya bazı dava durumlarında bireysel olarak kullanılır. Bu sertifika ağırlıklı olarak Hint yarımadasında hükümet tabanlı bölümlerde gerekliliktir. Genellikle bir şirket veya bir kişi aklanma amacıyla bu belgeyi ister, kişinin/şirketin sakıncalı/suç işlemiş olmadığını gösterir. Daha sonradan doğabilecek karmaşaları engellemek için pasaport vb. belgelerinin alınabilmesi için istenir.