Mayıs 2016 – AYM ve İHAM Kararları Bülteni
Merhaba,
Mayıs ayı içerisinde Anayasa Mahkemesi (AYM) ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM) tarafından verilmiş bazı önemli kararları aşağıda bulabilirsiniz.
Mart – Nisan 2016 AYM Kararları Bülteni’ne buradan, Mart – Nisan 2016 İHAM Kararları Bülteni’ne buradan, Ağustos’tan bu yana yayımladığımız bütün bültenlere buradan ulaşabilirsiniz.
Önümüzdeki ay görüşmek üzere.
AYM KARARLARI
İşkence Yasağı ve Etkili Soruşturma Yürütme Yükümlülüğü
26 Mayıs 2016
Tahir Gökatalay (no. 3), başvuru no. 2013/5605, Karar tarihi: 30.03.2016
Yakalama sırasında ve polis merkezinde darp edildiği iddiası, gözaltına alış raporunda yaralanmaya ilişkin bulgular olmasına rağmen gözaltından çıkış raporunda yaralanmaya rastlanmadığına yönelik rapor verilmesi, raporlar arasındaki çelişkiye rağmen karakoldaki kamera kayıtlarının incelenmemesi, başvurucunun şikayetçi olmaması için tehdit edilmesi ve bu tehditlerin araştırılmaması, darp raporunun cumhuriyet savcılığına bildirilmemesi – Kötü muamele yasağı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali
Adil Yargılanma Hakkı
5 Mayıs 2016
Mehmet Bolat ve Diğerleri başvurusu, başvuru no. 2013/5974, Karar tarihi: 10.03.2016
Amasya’da Yeşilırmak nehri üzerine kurulması planlanan HidroElektrik Santral (HES) için Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından “Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu verilmesine gerek yoktur” raporu verilmesinin ardından idare mahkemesinde iptal davası açmak isteyen başvurucuların başvurularının süre nedeniyle reddedilmesi – Mahkemeye erişim hakkının ihlali
Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı
6 Mayıs 2016
Hüseyin Tunç Karlık ve Zahide Şadan Karluk başvurusu, başvuru no. 2013/6587, Karar tarihi: 24.03.2016
Kadıköy’de oturan ve oturdukları binalara beş – altı metre mesafedeki apartmana baz istasyonu kurulması nedeniyle başvurucularda, başvurucu yakınlarında ve apartmanlarındaki kişilerde kanser ve çeşitli hastalıklar görülmeye başlanması nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiası – İhlal yok.
10 Mayıs 2016
Aslan Faruk Toprak başvurusu, başvuru no. 2013/2957, Karar tarihi: 24.03.2016
Türkiye’deki nüfus kaydındaki isminin “aslan toprak” olarak düzeltilmesi için açtığı isim tashihi davasının başvurucunun T.C. vatandaşlığından çıkması nedeniyle nüfus kaydının kapatıldığı ve işlem yapılamayacağı gerekçesiyle reddedilmesi – Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının ihlali
Ömür Kara ve Onursal Özbek başvurusu, başvuru no. 2013/4825, Karar tarihi: 24.03.2016
Özel bir şirkette çalışan başvurucuların özel hayatlarına ilişkin kurumsal mail adresleri üzerinden yazışmaları, bu hesapların işveren tarafından incelenmesi ve işten çıkartılan başvurucuların işe iade davasında aleyhlerine delil olarak kullanılması – Özel hayata saygı hakkını ihlal etmez.
20 Mayıs 2016
Mehmet Kurt başvurusu, başvuru no. 2013/2552, Karar tarihi: 25.03.2016
Rize Soğuksu köyüne yapılacak HES için olumlu ÇED raporu alınmamasına rağmen HES’in iptali için açılan davanın reddedilmesi ve inşaatın gürültü ve hastalığa yol açması nedeniyle günlük hayatı olumsuz etkilemeye başlaması – Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının ihlali
Mülkiyet Hakkı
5 Mayıs 2016
Halis Toprak ve Diğerleri başvurusu, başvuru no. 2013/4488, Karar tarihi: 23.03.2016
BDDK tarafından Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na devredilen ToprakBank’a mali yapısının el konulmasını gerektirecek şekilde bozulmaması ve zararı karşılayabilecek malvarlığı bulunmasına rağmen gerekli şartlardan oluşmadan el konulması – Mülkiyet hakkını ihlal etmez.
26 Mayıs 2016
Mehmet Ali Aslan başvurusu, başvuru no. 2013/2429, Karar tarihi: 30.03.2016
İsim benzerliği nedeniyle hata sonucu başkası hakkında başlatılan ceza soruşturmasında başvurucunun aracına el konulması nedeniyle başvurucunun elkoyma tedbirine karşı sorumlu kolluk görevlileri hakkında Ankara İdare Mahkemesi’nde açtığı tam yargı davasının reddedilmesi – CMK md. 141’e göre tazminat talep edilmediği için iç hukuk yollarının tüketilmemesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkin kabul edilemezlik kararı [Bu davada başvurucu tam yargı davasının reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının; aracına el konulması nedeniyle seyahat özgürlüğünün de ihlal edildiğini iddia etmişti. Adil yargılanmaya yönelik iddiası açıkça dayanaktan yoksun bulunarak; seyahat özgürlüğünün ihlal edildiği iddiası da Türkiye’nin İHAS’ın Ek 4. Nolu Protokolü’ne taraf olmaması nedeniyle konu bakımından yetkisizlik gerekçesiyle kabul edilemez bulundu.]
Eğitim Hakkı
25 Mayıs 2016
Selçuk Taşdemir başvurusu, başvuru no. 2013/7860, Karar tarihi: 03.03.2016
Başvurucunun üniversite dördüncü sınıf öğrencisiyken nevruza katıldığı için örgüt üyesi olduğu iddiasıyla YÖK Öğrenci Disiplin Yönetmeliği uyarınca üniversiteden atılması – Eğitim hakkını ihlal etmez. [AYM bu kararında İHAM’ın konuyla ilgili hiçbir ihlal kararına değinmeden oldukça kötü bir karar vermiş. Muhalefet şerhi önemli.]
İHAM KARARLARI
Yaşam Hakkı ve Etkili Soruşturma Yürütme Yükümlülüğü
Cerf v. Türkiye, başvuru no. 12938/07, Karar tarihi: 03.05.2016
HADEP’li siyasetçi Sefer Cerf’in 1994’te Yüreğir’de bir cafede otururken vurularak öldürülmesinin ardından, eşinin siyasi faaliyetleri nedeniyle Hizbullah ya da Hizbullah destekli devlet yetkilileri tarafından öldürüldüğünü iddia eden eşinin ve çocuklarının güvenlik güçleri tarafından taciz ve tehdit edilmesi, polis ve terörle mücadele ekiplerinin cinayetten sonra olay yeri incelemesi yapmaması, tek gördüğü tanığının öldürülerek tanığın eşinin de polisler tarafından tehdit edilmesi, faillerin Hizbullah üyesi olduklarını itiraf ettikleri ve eldeki tek delil olan ifadenin işkence ile alınması – Yaşam hakkı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü ihlali
Kalkan v. Türkiye, başvuru no. 37158/09, Karar tarihi: 10.05.2016
3 Temmuz 2007’den bu yana PKK üyesi olduğu ve silahlı eylemlere katıldığı iddiasıyla aranan Nusret Kalkan’ın Mardin’de piknik yaptıkları sırada silahsız olarak ailesinin yanına gitmeye çalışırken jandarma tarafından uyarı yapılmadan tek kurşunla öldürülmesi, savcının, Mardin Ağır Ceza Mahkemesi’nin ve Yargıtay’ın jandarmanın yasal yetkisini kullanarak “Terörle Mücadele Kanunu’na uygun şekilde vurduğu” yönünde takipsizlik ve beraat kararı vermesi – Yaşam hakkı ve yaşam hakkı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali
İşkence Yasağı ve Etkili Soruşturma Yürütme Yükümlülüğü
I.C. v. Romanya, başvuru no. 36934/08, Karar tarihi: 24.05.2016
Olay tarihinde 14 yaşında olan zihinsel engelli başvurucuya tecavüz ettikleri iddia edilen üç erkeğin yargılandığı davada savcı ve hakimin davanın hassasiyetine uygun bir soruşturma yürütmeyerek başvurucunun yaşını, rahatsızlığını, psikolojisinin bozulmasını dikkate almaması ve tecavüz suçunun cezalandırılması için ceza kanununda belirtilen yolların etkili şekilde işletilmemesi – İnsanlıkdışı muamele yasağı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali
Ersin Erkuş ve Diğerleri v. Türkiye, başvuru no. 40952/07, Karar tarihi: 31.05.2016
Sultan Öner’in ifadesi alınmak üzere götürüldüğü karakolda saçından çekilerek yerde sürüklendiği ve polisler tarafından copla dövüldüğü iddiası ve sorumlu polisler hakkında beraat kararı verilmesi – İnsanlıkdışı muamele yasağı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali
Özgürlük ve Güvenlik Hakkı
Babajanov v. Türkiye, başvuru no. 49867/08, Karar tarihi: 10.05.2016
24 Eylül 2008 tarihine kadar geçici oturma izni olan Özbek sığınmacı başvurucunun 12 Eylül 2008 günü imza vermek üzere gittiği karakolda gözaltına alınması ve oturma iznine rağmen zorla İran’a sınırdışı edilmesi; sınırdışı edildikten sonra insan ticareti yapan bir grup tarafından kaçırılarak serbest kalması için fidye ödemek zorunda kalması; birkaç gün sonra Türkiye’ye yeniden “illegal” yollardan giren başvurucunun mültecilik statüsü için yaptığı başvuruya yetkililer tarafından cevap verilmemesi – Başvurucunun haksız şekilde gözaltına alınması nedeniyle özgürlük ve güvenlik hakkının ihlali [Ayrıca, sınırdışı edilmesi nedeniyle insanlıkdışı muamele yasağının ihlali]
Mergen ve Diğerleri v. Türkiye, başvuru no. 44012/09, Karar tarihi: 31.05.2016 ve Ayşe Yüksel ve Diğerleri v. Türkiye, başvuru no. 55835/09, Karar tarihi: 31.05.2016
Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği üyesi olan başvurucuların Ergenekon soruşturması kapsamında örgüt üyesi oldukları iddiasıyla ev ve işyerlerine yapılan baskınlar sonucu gözaltına alınması ve/veya tutuklanması – Hukuka aykırı ve keyfi şekilde gözaltı ve tutuklama kararı nedeniyle İHAS md. 5/1’in ihlali
Adil Yargılanma Hakkı
Abdulgafur Batmaz v. Türkiye, başvuru no. 44023/09, Karar tarihi: 24.05.2016
1994 yılında Hizbullah üyesi olduğu iddiasıyla gözaltına alınıp emniyette avukat yokluğunda ifade veren başvurucunun mahkeme önünde, emniyetteki ifadesini baskı altında verdiğini, emniyette sol kolunu kullanamayacak şekilde şiddete maruz kaldığını, ifadesini gözleri bağlıyken zorla imzaladığını söylemesi – Avukata erişememesi ve baskı altında verdiği ifadenin hükme esas alınması nedeniyle adil yargılanma hakkı ihlali
Sürer v. Türkiye, başvuru no. 20184/06, Karar tarihi: 31.05.2016
Zorunlu askerlik hizmeti sırasında nöbet yerinde kalp krizi geçirerek hayatını kaybeden oğulları için Savunma Bakanlığı’na başvurup tazminat talebinde bulunan ailenin taleplerinin reddedilmesine karşı başvurulan Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde iki askeri hakim bulunması – Mahkemenin tarafsızlığı ve bağımsızlığı bakımından adil yargılanma hakkının ihlali
Gankin v. Rusya, başvuru no. 2430/06, Karar tarihi: 31.05.2016
2006 – 2011 yılları arasında her birinin farklı hukuk mahkemeleri önünde davası olan dört başvurucuya temyiz duruşmasının gün ve saatinin bildirilmemesi – Adil yargılanma hakkı ihlali
Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı
Kolonja v. Yunanistan, başvuru no. 49441/12, Karar tarihi: 19.05.2016
Uyuşturucu satın almaktan yedi yıl hapis cezası alan başvurucunun, eşi ve iki çocuğuyla birlikte yaşadığı Yunanistan’dan sınırdışı edilmesi ve ömürboyu Yunanistan’a girişinin yasaklanması – Aile hayatına saygı hakkının ihlali
Din ve Vicdan Özgürlüğü
Yehova Şahitlerini Destekleme Derneği ve Diğerleri v. Türkiye, başvuru no. 36915/10 ve 8606/13, Karar tarihi: 24.05.2016
İzmir’de ve Mersin’de yaşayan iki Yehova Şahidi başvurucunun ibadet yeri bulamaması ve Dernek’in ibadethane yeri için yaptığı başvuruların reddedilmesi – İnanç özgürlüğünün ihlali
İfade Özgürlüğü
Nadtoka v. Rusya, başvuru no. 38010/05, Karar tarihi: 31.05.2016
Bir gazetede yazı işleri müdürü olarak çalışan başvurucuya yolsuzluk iddialarıyla ilgili yazdığı haberde belediye başkanına ‘hırsız kılıklı’ dediği için belediye başkanı tarafından hakaret davası açılması ve para cezası verilmesi – İfade özgürlüğü ihlali
Toplantı ve Gösteri Hakkı
Süleyman Çelebi ve Diğerleri v. Türkiye, başvuru no. 37273/10, Karar tarihi: 24.05.2016
Aralarında DİSK ve TBB’nin o dönemki başkanlarının da olduğu 19 başvurucunun 2008 yılında İstanbul Valiliği tarafından yasaklanan 1 Mayıs eylemleri sırasında polis saldırısına maruz kalmaları, DİSK binasına girilmesi ve bazı başvurucuların sıkılan biber gazı ve tazyikli su nedeniyle hastaneye kaldırılması; polis şiddetine karşı dönemin başbakanı Erdoğan, üç bakan, İstanbul Valisi, İstanbul Emniyet Müdürü ve polisler hakkında yapılan tüm şikayetlerin reddedilmesi, buna rağmen bazı başvurucular hakkında karşı dava açılması – 11. madde ihlali (Mahkeme bu başvuruda insanlıkdışı muamele yasağının da ihlal edildiğine karar vererek, Türkiye’de güvenlik güçlerinin toplumsal eylemlere orantısız şiddetinin sistematik olduğunu ve bu şiddetin cezasız bırakılmasının kişileri eyleme katılmaktan caydırabileceğini söyleyip İHAS’ın 46. maddesi uyarınca genel önlemler alınmasına hükmetti.)
Bireysel Başvuru Hakkı
Umnikov v. Ukrayna, başvuru no. 42684/06, Karar tarihi: 19.05.2016
7 yaşında bir çocuğa tecavüz ettiği iddiasıyla tutuklanıp on yıl hapis cezası alan başvurucunun İHAM’a başvuru sırasında sunduğu dökümanların bir kopyasının kendisine verilmemesi nedeniyle İHAS’ın 34. maddesinde düzenlenen bireysel başvuru hakkının ihlal edildiği iddiası – İhlal yok.
Mülkiyet Hakkı
Kahyaoğlu ve Diğerleri v. Türkiye, başvuru no. 37203/05, Karar tarihi: 31.05.2016
Savunma Bakanlığı tarafından TEİAŞ yararına arazisi kamulaştırılan başvurucuların kamulaştırma prosedürüne uyulmadığı ve mahkemenin yanlış yüzde üzerinden değerinin çok altında tazminata hükmettiği iddiası – Mülkiyet hakkının ihlali
Serbest Seçim Hakkı
Paunovic ve Milivojevic v. Sırbistan, başvuru no. 41683/06, Karar tarihi: 24.05.2016
2003 yılında genel seçimlerin ardından milletvekili olarak meclise giren başvurucuların, partisinin aralarında başvurucuların da olduğu bütün vekillerine gerektiğinde meclise sunulmak üzere istifa mektubu imzalatması ve bu mektupların 2006 yılında başvurucuların rızası ve iradesi dışında meclise sunulması, başvurucuların istifa etmek istemediklerine yönelik dilekçe ve itirazlarının meclis idari kurulu ve Anayasa Mahkemesi tarafından reddedilmesi – Serbest seçim hakkının ihlali
