Kasım 2016 – AYM ve İHAM Kararları Bülteni

Merhaba,

Kasım ayında AYM ve İHAM tarafından verilmiş önemli bazı kararların özet çevirilerine yer verdiğimiz yeni bülten hazır. Ekim’in ilk haftası yayımladığımız bir blog yazısında, bundan sonra, insan hakları ve anayasa hukuku alanında çalışmak isteyen kadın hukuk fakültesi öğrencilerine alan açmak ve onları bu alanda çalışmaya teşvik etmek amacıyla bize bültenlerdeki karar çevirilerinde kadın öğrencilerin destek olacağını duyurmuştuk ve Ekim bültenini, ilk kez, kadın hukuk fakültesi öğrencileriyle birlikte hazırlamıştık. Kasım ayı için hazırladığımız bülteni de Esin Bozovalı, Ayşenur Keskiner ve İlke Özenç’le birlikte yaptık.

Aşağıda Kasım ayı içerisinde çıkan 5 AYM ve 16 İHAM kararını bulacaksınız. Önümüzdeki ay görüşmek üzere.

AYM Kararları

Özgürlük Ve Güvenlik Hakkı

30 Kasım 2016

Cemal Temizöz başvurusu (no. 2), Başvuru no. 2014/12422, Karar tarihi: 17.11.2016

90’lı yıllarda Güneydoğu’da işlenen ağır insan hakları ihlalleri nedeniyle silahlı örgüte üye olma ve birden fazla insanı öldürmeye azmettirme suçlarından tutuklanan (daha sonra beraat eden) başvurucunun tutukluluk süresinin azami beş yıllık süreyi aştığı iddiası – İrfan Gerçek başvurusu ile değişen içtihat doğrultusunda CMK 141’e başvurulmadığı için iç hukuk yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemezlik kararı

Adil Yargılanma Hakkı

9 Kasım 2016

Mustafa Kemal Atilla Pozan başvurusu, başvuru no. 2014/97, Karar tarihi: 27.10.2016

Hakaret suçundan mahkum edilen, bu hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına yaptığı itiraz reddedilen başvurucunun adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiası – Açıkça dayanaktan yoksun olduğu gerekçesiyle kabul edilemezlik kararı

10 Kasım 2016

D.Ö. başvurusu, Başvuru no. 2014/1291, Karar tarihi: 13.10.2016

Başvurucuya ait evin çöp ev olduğu iddiasıyla gazeteciler ve polis tarafından başvurucunun rızası alınmadan aranması ve evin haberlerde gösterilmesi nedeniyle kişilik haklarının ve karar düzeltme talebinin miktar itibarıyla sınırın altında kalmasına dayanılarak reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiası – Temyiz sonucu karar düzeltme yoluna başvuru hakkı Anayasa’da ve uluslararası sözleşmelerde düzenlenen bir hak olmadığı için konu bakımından yetkisizlik gerekçesiyle kabul edilemezlik kararı

23 Kasım 2016

Mehmet Çelik başvurusu (no. 2), başvuru no. 2015/889, Karar tarihi: 17.11.2016

Emekli olarak askeri savcılıktan ayrılan başvurucunun askeri bir suç olmayan resmi belgede sahtecilik suçundan askeri mahkemede yargılanması nedeniyle doğal hakim ilkesinin ihlal edildiği iddiası – Adil yargılanma hakkının ihlali

Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı

30 Kasım 2016

Melahat Karkin başvurusu, başvuru no. 2014/17751, Karar tarihi: 13.10.2016

Başvurucunun, eşine ait olan ve 2001 yılından bu yana çocuklarıyla birlikte oturdukları aile konutlarına kendisinin haberi ve rızası olmadan eşi tarafından ipotek tesis ettirilmesi nedeniyle ipoteğin kaldırılması talebiyle açtığı davanın reddedilmesi – İhlal yok.

İHAM Kararları

Yaşam Hakkı ve Etkili Soruşturma Yürütme Yükümlülüğü

Hamdemir ve Diğerleri v. Türkiye, başvuru no. 41896/08, Karar tarihi: 15.11.2016

19 Aralık 2000 tarihinde Bayrampaşa Cezaevi’nde yapılan Hayata Dönüş Operasyonu’nda hayatını kaybeden 11 kişinin yakınlarının operasyon sırasında aşırı ve orantısız güç kullanıldığı iddiası – Yaşam hakkı ihlali

İşkence Yasağı ve Etkili Soruşturma Yürütme Yükümlülüğü

Mustafa Haijili v. Azerbaycan, başvuru no. 42119/12, Karar tarihi: 24.11.2016

Gazeteci olan başvurucunun Bakü’de muhalefet partileri tarafından düzenlenen bir eyleme katıldığı sırada polisler tarafından gözaltına alınması ve götürüldüğü merkezde sivil kıyafetli kişiler tarafından yumruk ve tekmelerle dövülmesi ve şikayetlerine karşı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi – Kötü muamele yasağının ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali

Özgürlük ve Güvenlik Hakkı

Kiril Zlatkov Kikolov v. Fransa, başvuru no. 70474/11, Karar tarihi: 10.11.2016

Uluslararası bir fuhuş ağına karşı başlatılan operasyon kapsamında Almanya’da gözaltına alınan başvurucunun Fransız yetkililere teslim edilmesinden 3 gün 23 saat 11 dakika sonra hakim önüne çıkartılması nedeniyle özgürlük ve güvenlik hakkının ihlal edildiği iddiası – Sürenin İHAM içtihadıyla uyumlu olması, 500 kilometre mesafelik transferin kış mevsiminde gerçekleşmesi ve hava koşullarının yolda geçen süreyi uzatması nedeniyle ihlal yok. [Mahkeme bu başvuruda başvurucunun sorgu sırasında söylediklerinin tutanak altına alınmamasını nedeniyle adil yargılanma hakkıyla bağlantılı olarak ayrımcılık yasağının ihlal edildiği iddiasını “başvurucunun önemli bir zarar görmediği” (significant disadvantage) gerekçesiyle kabul edilemez buldu.]

Mercan v. Türkiye, başvuru no. 56511/16, Karar tarihi: 17.11.2016

Giresun’da hakimlik yapan ve 16 Temmuz’da HSYK kararı ile meslekten ihraç edilen 2.900 hakim ve savcıdan biri olan başvurucunun, 17 Temmuz’da Fetullahçı Terör Örgütü / Paralel Devlet Yapılanması operasyonu kapsamında gözaltına alınması ve 18 Temmuz’da tutuklanması üzerine yaptığı itirazın 8 Ağustos’ta reddedilmesi nedeniyle makul şüphe/somut delil olmaksızın tutuklandığı ve uzun süredir tutuklu kaldığı gerekçesiyle özgürlük ve güvenlik hakkının; cezaevi koşulları nedeniyle insanlıkdışı muamele yasağının ve adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiası – AYM ve diğer iç hukuk yolları tüketilmediği için kabul edilemezlik kararı [Bu karar İHAM’ın 15 Temmuz darbe girişimiyle ilgili verdiği ilk karar. Detaylı incelemesi burada.]

Kerman v. Türkiye, başvuru no. 35132/05, Karar tarihi: 22.11.2016

Nüfuzu kötüye kullanma ve ihaleye fesat karıştırma suçlarından tutuklanan askeri doktorun tarafsız ve bağımsız olmayan askeri mahkemede yargılanması, tutuk itirazlarının reddedilmesi ve zararlarını telafi edecek etkili bir tazminat yolunun olmaması nedeniyle özgürlük ve güvenlik hakkının ihlal edildiği iddiası – AİHS’nin 5/3, 5/4 ve 5/5 maddelerinin ihlali

Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı

Dubska ve Krejzova v. Çek Cumhuriyeti; Baivuru no. 28859/11 ve 28473/12, Karar tarihi: 15.11.2016

Başvuruculardan ilkinin önceden yaptığı doğumda gerekli olmayan hiçbir tıbbi müdahale istemediğini belirtmiş olmasına rağmen doğum yapmaya zorlanarak tıbbi müdahaleyi kabul etmesi hususunda ısrar edilmiş olması üzerine ikinci doğumunu evde gerçekleştirmeye karar vermesi fakat mevcut düzenlemeye göre ebelerin sadece teknik sağlık ekipmanı bulunan tesislerde hizmet verme zorunluluğu sebebiyle oğlunu evde tek başına doğurmuş olması.; ikinci başvurucunun gerekli olmayan hiçbir tıbbi müdahaleye maruz kalmadan doğum yapma isteği sebebiyle birçok hastaneyi dolaşıp bu isteğinin hastanede gerçekleştirilemeyeceği kanaatine varınca devletin yetkilendirmemiş olduğu ebeler yardımıyla evde doğum yapması  –  Devlete tanınan geniş takdir hakkı ışığında ve müdahalenin orantısız olmaması nedeniyle özel yaşama saygı hakkı ihlali yok.

Ermenyi v. Macaristan, başvuru no. 22254/14, Karar tarihi: 22.11.2016

Macaristan Yüksek Mahkemesi’nde başkan vekili ve hakim olarak görev yapan başvurucunun mahkeme başkanının Macaristan’daki yargı reformunu eleştirmesi nedeniyle görevden alınmasının ardından (Baka v. Macaristan, BD) henüz altı yıllık görev süresi dolmadan görevden alınması – Görev süresi dolmayan başvurucunun görevden alınmasının iş hayatını ve itibarını zedelemesi nedeniyle özel hayata saygı hakkının ihlali

İfade Özgürlüğü

Szanyi v. Macaristan, başvuru no. 35493/13, Karar tarihi: 08.11.2016

Macaristan’ın en büyük muhalefet partisinden milletvekili olan başvurucunun Meclis’te yaptığı bir konuşmadan sonra yerine geçerken hükümet partisinden vekillere orta parmağını göstererek hareket çekmesi nedeniyle yaklaşık 450 euroluk disiplin cezası ödemesi ve gensoru vermekten yasaklanması – İfade özgürlüğü ihlali

Magyar Helsinki Bizottsag v. Macaristan, Büyük Daire, başvuru no. 18030/11, Karar tarihi: 08.11.2016

Hak savunuculuğu yapan ve uluslararası mahkemelerin kararlarının Macaristan iç hukukunda uygulanıp uygulanmadığını gözlemleyen bir STK’nin yayınlayacakları bir araştırma kapsamında ilgili polis birimlerinden kamu avukatlarının isimlerini istedikleri bir bilgi edinme başvurusu yapmaları ve bu isteklerinin kişisel verilen gizliliği sebebiyle kamuyla paylaşılamayacağı gerekçe gösterilerek reddedilmesi – İfade özgürlüğü ihlali

Boykanov v. Bulgaristan, başvuru no. 18288/06, Karar tarihi: 10.11.2016

Avukat olarak takip ettiği bir davada, davaya bakan hakime görevini yapış şekliyle ilgili eleştirel bir mektup yazan avukata hakim tarafından hakaret davası açılması ve başvurucunun manevi tazminatla birlikte yaklaşık 750 euro ödemeye mahkum edilmesi – Avukatın hakime yazdığı ve sadece hakim ve sekreteri tarafından okunan mektubun hakaret değil, sert bir eleştiri içermesi ve para cezasının yüksek olması nedeniyle ifade özgürlüğü ihlali

Savda v. Türkiye, başvuru no. 2458/12, Karar tarihi: 15.11.2016

Vicdani retçi olan başvurucunun  1 Ağustos 2006 tarihinde Anti-Militarist Platform üyeleriyle birlikte İsrailli vicdani retçilere destek amacıyla düzenlenen basın açıklamasında ‘İsrailli Vicdani Retçilerle Dayanışma İçindeyiz’ başlıklı bir yazı okuması nedeniyle beş ay hapis cezasına çarptırılması – İfade özgürlüğü ihlali

Karapetyan ve Diğerleri v. Ermenistan, başvuru no. 59001/08, Karar tarihi: 17.11.2016

Ermenistan’da Dış İşleri Bakanlığı’nda üst düzey görevlerde çalışan dört başvurucunun 2008 yılında Ermenistan’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra bakanlıktaki görevlerine de yer verdikleri ve seçimlere hile karıştırıldığını iddia eden bir basın açıklaması yayımlamaları nedeniyle görevlerine son verilmesi – 10. maddeyi ihlal etmez.

KAOS GL v. Türkiye, başvuru no. 4982/07, Karar tarihi: 22.11.2016

KAOS-GL dergisinin pornografi konulu Yaz 2006 tarihli 28. sayısının ‘genel ahlakın korunması’ amacıyla toplatılması ve 5 yıl 7 ay boyunca dağıtımının engellenmesi – LGBT hareketi ve cinsellik üzerine yayın yapan derginin toplumun belli bir grubuna yönelik olduğu dikkate alınmadan ve reşit olmayan kişilerin dergiye erişimine karşı +18 ibaresi konulması gibi tedbirler alınmadan toplatılmasının genel ahlakı koruma amacıyla orantılı v demokratik bir toplumda gerekli olmadığı gerekçesiyle ifade özgürlüğü ihlali

Bireysel Başvuru Hakkı

Zolotarev v. Rusya, başvuru no. 43083/06, Karar tarihi: 15.11.2016

20 yıl hapis cezası alan başvurucunun gözaltında kötü muamele gördüğüne ve bunun etkili şekilde soruşturulmadığına ilişkin İHAM’a yapacağı başvuruların ve İHAM’ın yazı işleri ile yaptığı yazışmaların cezaevi tarafından açılıp okunması ve bu nedenle yazışmalarda gecikme yaşanması – Cezaevi yönetimin kendileri hakkında yapılan şikayetleri bilmesinin başvurucu üzerinde baskı yaratıp bireysel başvuru hakkını kullanmaktan imtina etmesine yol açabileceği endişesiyle 34. maddenin ihlali [Mahkeme bu başvuruda ayrıca kötü muamele yasağının ve etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlal edildiğine karar verdi.]

Mülkiyet Hakkı

Kerimcan Tekin v. Türkiye, başvuru no. 22035/10, Karar tarihi: 15.11.2016

Diyarbakır’da evlerinin yakınlarında yapılan bir okul inşaatı nedeniyle başvurucuların evlerini terk etmeye zorlanmaları ve inşaat nedeniyle yaşadıkları çevrenin insan yerleşimine uygun olmayan bir hale gelmesi – Mülkiyet hakkının ihlali

Aynı suçtan iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı

A ve B v. Norveç, Başvuru No. 24130/11 ve 29758/11, Karar Tarihi: 15.11.2016

Başvurucularının şirket hissesi satışı sonucunda kazandıkları yüklü miktarda paranın vergi  beyannamesinde bulunmamaları sebebiyle; ilk başvurucunun 2008 yılında Vergi Tahakkuku Kanunu’ndan kaynaklanan %30’luk idari vergi cezası alması, bu cezayı üç haftalık temyiz süresi içinde temyiz etmemesi ile kararın kesinleşmesi, bu sırada başvurucu hakkında vergi kaçakçılığı suçundan ceza soruşturması başlatılması ve idari para cezasının kesinleşmesinden sonra 2009 yılında vergi kaçakçılığı suçundan bir senelik hapis cezası hükmü kurulması ile temyiz ve yüksek mahkemelerinin başvurucunun temyiz başvurusunu reddetmesi ve cezanın kesinleşmesi, ikinci başvurucunun da ilk başvurucu ile ortak şekilde vergi beyannamesinde bulunmaması sebebiyle öncelikle %30’luk idari para cezası verilmesi, üç haftalık sürede temyiz etmemesi sebebiyle kararın kesinleşmesi ve kesinleşen karar ardından ceza yargılaması yapılarak vergi kaçakçılığı suçundan mahkum edilmesi; başvurucular tarafından haklarında aynı olaydan dolayı idari ve cezai olarak iki ayrı yargılama yapıldığı, kesinleşen para cezası hükmü olmasına rağmen yeniden ceza yargılaması yapılmasının psikolojik ve fiziksel olarak büyük zarara yol açtığı için aynı suçtan iki kez cezalandırılmama haklarının ihlal iddia edildiği iddiası; Mahkeme tarafından iki başvurucu için de idari olarak uygulanan %30’luk olağan vergi cezasının madde 6 kapsamında değerlendirilen eski içtihatın aksine %60’lık ceza sınırı olmadan Protokol 7 madde 4 kapsamında cezai yaptırım olarak kabul edilmesi ve üç haftalık süre içinde kesinleşmesi ile ceza yargılaması sonucu kurulan hükümden önce kesinleşen bir ceza olduğunun kabulü fakat bu durumun tekrar oluşturmayacağı çünkü idari para cezası ile ceza yargılamasının farklı amaçları olduğu, bu iki cezanın tekrar eden yargılama değil, iki farklı otorite tarafından yürütülen, iki farklı işlem sonucu ortaya koyan, farklı yaptırımlar uygulayan, farklı ve tamamlayıcı işlemler olduğu ve bu yaptırımların öngörülebilir olduğu sebepleri ile — Protokol No. 7 madde 4 ihlali yok.