Kenya Anayasa Mahkemesi tartışmalı Cumhurbaşkanlığı seçimini iptal etti

Altı yargıçtan oluşan heyet 4’e 2 verdiği kararda rakip aday Raila Odinga’nın talebini haklı gördü ve 60 gün içerisinde seçimlerin yenilenmesi talimatını verdi.

Kenya Anayasa Mahkemesi geçen ay yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde Uhuru Kenyatta’nın kazandığı zaferi geçersiz ilan etti ve 60 gün içerisinde yeni seçimlerin yapılması talimatını verdi.

Kenya tarihinde bir ilk olan sonuçların iptal edilmesi kararı, Kenyatta ve yaşlı muhalif lider Raila Odinga arasında Cumhurbaşkanlığı için yeni bir yarış yapılması anlamına geliyor. Analistlere göre karar doğu Afrika ülkesi için bir dönüm noktası ve tüm kıta için de bir ilk olma özelliği taşıyor.

Kenyatta kararın ardından televizyondan yaptığı konuşmada Mahkeme’nin kararını kabul etti ve “barış, barış, barış” çağrısı yaptı.

Altı yargıçtan oluşan heyet, 4’e 2 verdiği kararda, elektronik oylama sonuçlarının görevdeki Cumhurbaşkanı lehine hacklendiğini ve manipüle edildiğini iddia eden Odinga’nın haklı olduğuna hükmetti. Kenyatta, oyların %54’ünü alarak seçimin galibi ilan edilmişti.

Yargıçlar “[Seçim Kurulu] Cumhurbaşkanlığı seçimlerini Anayasa’nın gösterdiği şekilde yönetmeyi başaramadı, istemedi veya reddetti.” dedi. Ancak Kenyatta veya partisi doğrudan suçlanmadı.

Kenyatta “altı kişinin milletin iradesine aykırı şekilde karar vermeyi tercih etmesi” nedeniyle üzgün olduğunu ancak kararı tartışmayacağını söyledi. “Mahkeme kararını verdi. Saygı duyacağız. Karara katılmıyoruz. Ama yine barış diyorum… barış, barış, barış. Bu demokrasinin doğasıdır.”

Karar nedeniyle, Kenya’nın başkenti Nairobi’deki muhalefet yanlıları kutlama yaptı. Odinga’nın ve partisi Ulusal Süper Birlik’in (National Super Alliance – Nasa) güçlü olduğu aşırı kalabalık gecekondu bölgesi Kibera’nın dar sokaklarında kalabalıklar düdük öttürdü, slogan attı, ağladı ve şarkılar söyledi.

Karar, mahkemelerin uzun yıllardır Cumhurbaşkanı’na bağlı şekilde çalıştığı Kenya’da çoğu kişiyi şaşırttı. Bir gece bekçisi olan 36 yaşındaki Frederick Oyieng “tüm dünyada gözler bu Anayasa Mahkemesi’ndeydi ve yargıç doğru şeyi yaptı” şeklinde konuştu.

Muhasebe öğrencisi 39 yaşındaki Donna Abongo ise “Bu bir sürprizdi çünkü Kenya’da yargının gidişhatı iyi değil ama bu sefer adalet yerine geldi” dedi.

Odinga’nın güçlü şekilde desteklendiği ülkenin batısındaki Kisumu’da yaşayanlar tezahüratlarla sokaklara çıktı, motorsiklet sürücüleri korna çalarak tur attı.

Odinga Mahkeme’nin “Afrika için istisnaî bir örnek” oluşturduğunu ifade etti. “Yargımız artık güçlü olduğunu biliyor” şeklinde konuştu. “Yüksek Mahkeme’ye, gerçek için ayağa kalktığı için teşekkür ediyoruz.”

Bazı gözlemciler kararın siyasal bir kaosa neden olmasından endişeli. Doğu Afrika’nın en büyük ekonomisi Kenya, tartışmalı seçimler ve siyasal şiddetle dolu bir tarihe sahip.

Ancak diğer bazı gözlemciler yerel kurumların güçlülüğünün bir ifadesi olan kararı memnuniyetle karşıladı. Londra merkezli Chatham House’ın Afrika programı müdürü Alex Vines “bir mahkemenin verdiği tarihî bir karar. Afrika’da bunun bir örneği yok. Buna benzer bir şey yok” şeklinde konuştu. “Kenya için güzel bir haber. Güçlenen kurumların olduğu yerde daha iyi sonuçlarınız olur.”

Aralarında Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’nin de olduğu yirmi ülkenin Kenya’daki elçileri ortak bir açıklama yayınlayarak Mahkeme’nin kararının “Kenya’nın güçlü demokrasisini ve hukukun üstünlüğüne bağlılığını ortaya koyduğunu” ifade etti.

Karar, geçen ay kaybettiği seçime itiraz eden Odinga’nın başvurusu üzerine verildi. Muhalefet üyeleri defalarca sonuçları hileli olarak nitelemiş veseçimin meşru galibinin Odinga olduğunu iddia etmişti.

Odinga son üç seçimi yargıya taşımış ancak kaybetmişti. 2007’deki seçimde oy hilesi yapıldığını ileri sürmesi bir ayaklanma başlatmış ve güvenlik güçleri de misilleme yapmıştı. Ülke onlarca yıllardan beri yaşanan en kötü krize sürüklenmişti. Takip eden etnik şiddette 1.200 kişi hayatını kaybetmişti.

2013’te de Odinga seçimin hileli olduğunu söylemiş ve davasını Anayasa Mahkemesi’ne taşımış ancak kaybetmişti.

Bu sefer ekibi, kaç tane oyun hileli olduğunu ispatlamaktansa, sayım işlemi ve sonuçların iletimi sürecinin kusurlu olduğunu ispatlamaya odaklandı. 8 Ağustos’taki seçimlerden bir kaç gün sonra 72 yaşındaki Odinga, Kenyatta hükûmetini düşürme sözü vermişti.

Seçim gözlemcileri ve Batılı görevliler Odinga’ya mağlubiyeti kabul etmesi çağrısı yapmış ve “merkezî manipülasyon” deliline rastlamadıklarını ifade etmişti.

Mahkeme, seçim komisyonunun seçim sırasında “yasa-dış işlemler ve usûlsüzlükler” yaptığını açıkladı. Komisyon başkanı Mahkeme’den kararının detayları da içeren tamamını en kısa sürede yayınlamasını tale petti. Kararının tamamının 21 gün içerisinde yayınlanması bekleniyor.

Odinga, seçim komisyonunu sert şekilde eleştirdi. «Önümüzdeki günlerde almamız gereken daha önemli kararlar bulunuyor, yeni seçimleri kimin yapacağı da buna dahil» şeklinde konuştu. «Artık tüm IEBC’nin [seçim komisyonu] çürümüş olduğu açık.

“Açık ki gerçek seçim sonuçları Kenyalılarla asla paylaşılmayacak. Biri sorumluluğu üstlenmeli.”

İnsan hakları grupları, ilk oylamayı takip eden çatışmalarda en az 28 kişinin öldüğünü açıkladı ve haftasonunda Kenya’da yeni protestolar bekleniyor. Nairobi’nin önemli noktalarında polis konuşlanmış durumda.

Kaynak ve haberin devamı (İngilizce): The Guardian