İHAS’a Ek 16 Numaralı Protokol, 1 Ağustos 2018’de Yürürlüğe Girecek.

2 Ekim 2013 tarihinde Avrupa Konseyi üyesi devletlerin imzasına açılan İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne Ek 16 Numaralı Protokol, Arnavutluk, Ermenistan, Estonya, Finlandiya, Gürcistan, Litvanya, Slovenya, Ukrayna, San Marino ve son olarak 12 Nisan 2018 tarihinde Fransa’dan oluşan on taraf devletin ek protokolü imzalayıp onaylamasının ardından 1 Ağustos 2018 tarihinde yürürlüğe girecek.

Ek 16 Numaralı Protokol’e göre, taraf devletlerin yüksek mahkemeleri, önlerinde olan davalara ilişkin dava konusu ve yasal düzenlemelerle ilgili gerekli ve yeterli bilgileri verdikten sonra İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nde ve Sözleşme’ye ek protokollerde düzenlenen hak ve özgürlüklerin söz konusu davaya uygulanması ya da bu doğrultuda yorumlanması için İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nden görüş isteyebilecek.

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Büyük Dairesi’ndeki beş hakimden oluşacak bir heyet, gerekçeleriyle birlikte, yerel mahkemelerden gelecek bu görüş talebini kabul edebilecek ya da reddedebilecek. Heyetin bu talebi kabul etmesi halinde Büyük Daire, tavsiye niteliğinde görüş sunabilecek. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri’nin, ilgili taraf devletin ve Mahkeme başkanının isteği doğrultusunda başka bir taraf devlet ya da ilgili kişinin Büyük Daire önünde görülecek bu duruşmada hazır bulunma ve yazılı olarak görüşlerini sunma imkanı da olacak.

‘Mahkemelerarası yargısal diyalog’ (judicial dialogue) sürecini başlatmak amacıyla Mahkeme tarafından verilecek bu görüş tamamen tavsiye niteliğinde olacak ve herhangi bir bağlayıcılığı olmayacak.

Türkiye, 16 Numaralı Ek Protokolü 20 Aralık 2013 tarihinde imzalamıştı ancak henüz onaylamadı. Bu nedenle Türkiye’deki yüksek mahkemeler için böyle bir imkan bulunmuyor.

Ek 16 Numaralı Protokol – İngilizce. (Türkçe çevirisi sayfa 56-60)

24 Haziran 2013 tarihinde imzaya açılan ve Türkiye tarafından da 17 Mart 2016 tarihinde onaylanan 15 Numaralı Ek Protokol ise henüz Bosna Hersek, Yunanistan, İtalya ve İspanya tarafından onaylanmadığı için yürürlükte değil. İHAS’ın 35. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen “altı aylık başvuru süresi”nin dört aya indirilmesini öngören Ek 15 Numaralı Protokol’le ilgili daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.