Mayıs 2020 – AYM Kararları Bülteni

Merhaba,

Anayasa Mahkemesi tarafından Mayıs 2020’de yayımlanan önemli kararların yer aldığı bülten yayında. 

Sağlıklı günler, önümüzdeki ay görüşmek üzere. 

Yaşam hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

F.A. ve Diğerleri Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/1640, Karar Tarihi:11/3/2020

18 Kasım 2009 tarihinde karın ağrısı şikayetiyle hastaneye kaldırılan, akut apandisit tanısıyla ameliyata alınan, patolojik inceleme sonucunda tüm vücuda yayılan bir tümör olduğu tespit edilen, A grubu arızalı’ raporuna rağmen askerliğe elverişli kabul edilerek askere alınan, askerlik sırasında çeşitli kereler rahatsızlanan, eğitimden kaçtığı gerekçesiyle hastaneye götürülmeyen, özellikle karın bölgesine yumruk ve tekme yiyen, bayılmasının ardından revire kaldırılan, yeniden ameliyat olan ve son olarak verilen hava iznindeyken 16 Aralık 2010 tarihinde hayatını kaybeden başvurucunun yakınları tarafından açılan tam yargı davasında bünyesel zayıflığı gerekçe gösterilerek maddi tazminat miktarında %60 oranında indirim yapılması – Yaşam hakkının ihlali

İşkence, insanlıkdışı ve kötü muamele yasağı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

Ş.Ç. Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/3594, Karar Tarihi: 26/2/2020

28 Ağustos 2015 tarihinde AKP Şanlıurfa Eyyübiye İlçe teşkilatı binasına Molotof kokteylli saldırı gerçekleştiren başvurucunun hastaneye götürülürken saçından tutulup yerde sürüklendiğini, arabada yere yatırıldığını, yarasına basıldığını, dipçiklendiğini ve tekmelendiğini; 14 Eylül 2015 tarihinde gözaltı işlemi için götürüldüğü Şanlıurfa Emniyet Müdürlüğü’nde kaba dayak, göz bağı, yalancı infaz, hakaret ve tehdit biçimlerine, göğüsleri sıkılmak, sıkıştırılmak ve vajinası ağzı açılıp kapanan bir aletle zorlanmak suretiyle cinsel işkenceye maruz kaldığını söyleyerek polisler ve vücudundaki darp izlerine rağmen sağlam raporu düzenlediğini iddia ettiği doktor hakkında yaptığı suç duyurusunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi – kötü muamele yasağının usuli yönden ihlali

Özgürlük ve güvenlik hakkı

İbrahim Okur Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/50394, Karar Tarihi: 27/2/2020

2010 yılında HSYK üyesi seçilen ve dört yıl -hâkim ve savcıların atanması ve yetkilerinin belirlenmesine ilişkin karar vermekle görevli olan- HSYK Birinci Dairesi başkanlığı yapan, 2014 yılında yeniden HSYK üyesi seçilemeyip İstanbul Anadolu Adliyesi 3. İş Mahkemesine hâkim olarak atanan başvurucunun 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başvurucu hakkında ağır cezalık suçüstü hâli bulunduğu değerlendirilerek FETÖ/PDY’nin hiyerarşik yapılanmasında yer aldığı iddiasıyla tutuklanması – Tutuklamanın hukuki olmaması dolayısıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiasında açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemezlik kararı

A.A. Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/59578, Karar Tarihi: 12/2/2020

Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nda yüzbaşı olarak yapmaktayken darbe girişiminden sonra anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme suçuyla ilgili olarak yürütülen bir soruşturma kapsamında tutuklanan ve 28/7/2017 tarihli ilk duruşmada tahliye edilen başvurucunun  tahliye edilmesine ilişkin yazının 28/7/2017 günü en geç saat 19.35’te Ceza İnfaz Kurumunun UYAP ekranına düşmesi ve Ceza İnfaz Kurumu’nun tahliye kararının 29/7/2017 tarihinde UYAP ekranına düştüğünü ve başvurucunun aynı gün saat 10.57’de tahliye edildiğini bildirmesi – geç tahliye edilmesi nedeniyle CMK’nin 141. maddesi uyarınca tazminat davası açılmadığı için başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemezlik kararı

Harun Kobak Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/60589, Karar Tarihi: 27/2/2020

Türk Silahlı Kuvvetlerinde kıdemli başçavuş olarak görev yapan başvurucunun 15 Temmuz 2016 tarihli darbe girişiminin ardından 25 Temmuz 2016 tarihinde anayasal düzeni devirmeye teşebbüs suçundan tutuklanması – Tutuklamaya sevk yazısında, Sulh Ceza Hakimliği kararında ve savcılık dosyasında başvurucunun suç işlediğine dair somut olgulara yer verilmemesi ve kuvvetli suç şüphesinin bulunmaması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlali (CMK 141 yoluyla ilgili muhalefet şerhlerinin ayrıca okunmasında fayda var.)

Adil yargılanma hakkı

Azim Çiğil Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/39439, Karar Tarihi: 10/3/2020

Birlikte olduğu S.K.’nin 18 Eylül 2017 tarihinde başvurucunun kendisine “canı gönülden tek duam ve dileğim, Allah A.nın canını bir an önce de olsa senin gibi o…nun kahpelikleriyle uğraşmayayım. İnşallah ölür de senini gibi o…yla hiç bir bağlantım kalmaz.” şeklinde bir cep telefonu mesajı gönderdiğini, psikolojik şiddete, hakaret ve tehdide maruz bırakıldığını belirterek İstanbul Anadolu 1. Aile Mahkemesi’ne tedbir talebinde bulunması üzerine başvurucu hakkında 6284 sayılı Kanun’un 5. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a), (c), (d) ve (f) bentleri uyarınca üç ay süreyle geçerli olmak üzere başvurucunun, lehine tedbir istenen S.K.ya, yakınlarına, tanıklarına ve -kişisel ilişki kurulmasına ilişkin hâller saklı kalmak üzere- çocuklarına karşı şiddete veya korkuya yönelik söz ve davranışlarda bulunmamasına, iletişim araçlarıyla veya sair surette onları rahatsız etmemesine, lehine tedbir istenenin bulunduğu konuta, okula ve işyerine yaklaşmamasına karar verilmesi nedeniyle başvurucunun 6284 sayılı Kanun kapsamında İstanbul Anadolu 1. Aile Mahkemesi tarafından önleyici tedbir olarak aleyhinde koruma kararı alındığını, itirazının üst mahkeme tarafından reddedildiğini, tedbir kararının sözlü beyanları alınmaksızın, dosya üzerinden ve savunma hakkı tanınmadan, gerekçesiz bir biçimde verildiğini belirterek Anayasa’nın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma ile kişi özgürlüğü ve güvenliği haklarının ihlal edildiğini ileri sürmesi – açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemezlik kararı

Kemal Çakır ve Diğerleri Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/13846, Karar Tarihi: 5/3/2020

Bakanlar Kurulu kararı ile, Savuca mahallesinde kurulacak Çatalbük Rüzgâr Enerji Santrali (RES) Üretim Tesisinin yapımı amacıyla başvurucuların taşınmazlarının acele kamulaştırılmasına karar verilmesi üzerine başvurucuların kararın iptali için Danıştay’da açtıkları davada taşınmazların kamulaştırılmasında aciliyet bulunmamasına karar verilmesi nedeniyle RES’ler hakkında çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir kararları verilmesi ve başvurucuların bu kararların iptali için açtıkları davada Aydın 2. İdare Mahkemesi’nin RES projesinin Söke ilçesi Yenidoğan ve Akçakonak mahallelerinde bulunan taşınmazları kapsadığı, başvurucuların taşınmazlarının ise Söke ilçesi Savuca mahallesinde bulunduğu; vatandaş veya birey olmanın tek başına söz konusu idari işleme karşı dava açma ehliyetine sahip olma bakımından yeterli olmadığı; kişisel ve güncel menfaatini etkileyen bir uyuşmazlığın olmadığı gerekçesiyle davanın ehliyet yönünden reddine karar vermesi – mahkemeye erişim hakkının ihlali

Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı

Kadir Emek Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/34279, Karar Tarihi: 11/3/2020

Bandırma 1 No.lu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda hükümlü olan başvurucuya başka bir ceza infaz kurumunda bulunan arkadaşı E.A. tarafından 15 Mart 2017 tarihinde arkasında başvurucunun nasıl olduğunun sorulduğu, nevruz bayramının kutlandığı ve bu bayramın özgür kalmalarına vesile olması dileğinde bulunulduğu, mektubu gönderenin bulunduğu ceza infaz kurumundaki arkadaşlarının iyi olduklarının bildirildiği bir yazı da olan, yüzleri görünmeyen ve ikisi bazı işaretler yapan üç kadının resminin olduğu bir fotoğrafın gönderilmesi ve bu fotoğrafın sakıncalı bulunduğundan başvurucuya verilmemesi – haberleşme hürriyetinin ihlali

Hakan Tezel Başvurusu (2), Başvuru Numarası: 2017/37679, Karar Tarihi: 10/3/2020

Dinar T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda (Ceza İnfaz Kurumu) tutuklu olarak bulunan başvurucunun başka bir cezaevinde bulunan bir arkadaşına “Kafanı iyi gün kötü gün dostları gibi artık bu topraklarda tedavülden kalkmış değerlere takma. Farklı formatlarda hareket edeceğiz. Kimsenin bilmediği, törede, yasada, tasada, akılda, yüreklerde olmayan. Şahit olanların gerçeklerini değiştirecek formatlarda. O nedenle rahat ol. Bırak helak olacaklar düşünsün. Bilirsin uyumayı sevmem, mesai saatlerimiz yoktur, her gün, günün her dakikası mesaimiz, kendi işimizi de kendimiz görürüz. Elhamdülillah. Unutmayalım ki bu kokuşmuş düzenin şartlarında dışarıda olan ancak özgür olmayan milyonların olduğu bir ülkede yaşıyoruz. Şimdilik yatacağız ama zincirlerimizi kırmış yatacağız” ifadelerini içeren faksının gönderilmemesi – haberleşme hürriyetinin ihlali

Abdulkerim Tekin ve Diğerleri Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/14279, Karar Tarihi: 10/3/2020

Benzer suçlardan çeşitli ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunan başvurucular tarafından farklı tarihlerde gazeteciler G.T., A.A. ve G.B.ye, Kanada, İsviçre, İspanya ve Belçika Büyükelçiliklerine, Türkiye Tabipler Birliğine, Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneğine, İnsan Hakları Derneğine, İnsan Hakları Ortak Platformuna cezaevlerinden bazı uygulamalarla ilgili ve/veya Öcalan’a İmralı’da uygulanan tecritle ilgili gönderilmek istenen mektupların sakıncalı bulunarak muhataplarına gönderilmemesi – Haberleşme hürriyetinin ihlali

Rıdvan Türan Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/20669, Karar Tarihi: 10/3/2020

Tekirdağ 1 No.lu Kapalı Cezaevi’nde hükümlü olarak bulunan başvurucunun cezaevlerindeki hak ihlallerini yazan gazetecilerden birine “zindanda kalan kendisi gibi tutsakların sorunlarını işlediğinden, Ceza İnfaz Kurumunda darbe girişimi öncesi çok kısıtlı olan haklarının tamamen elinden alındığından, sosyal ve sportif faaliyetlere katılmasına izin verilmediğinden, revir ve hastane sevklerine acil olma şartının getirildiğinden, kitaplarına sınırlama getirildiğinden, mektuplarının gönderilmediği gibi gelen mektupların da kendisine verilmediğinden, suç duyurusu dilekçelerinin ilgili yerlere ulaştırılmadığından, bulunduğu Ceza İnfaz Kurumuna sürgün olarak gönderildiğinden, üç kişilik odalarda altı kişi kaldıklarından” bahsettiği ve kamuoyu oluşması için Ceza İnfaz Kurumunda yaşanan sorunlara gazetede yer verilmesini talep ettiği mektubuna sakıncalı olduğu gerekçeyle el konulması ve mektubun gazeteciye gönderilmemesi – Haberleşme hürriyetinin ihlali

İfade özgürlüğü

Ali Ergin Demirhan Başvurusu, Başvuru Numarası: 2015/16368, Karar Tarihi: 11/3/2020

http://www.sendika.org isimli internet sitesine Başbakanlık Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğünün talebi ve (kapatılan) Telekomünikasyon İletişim Başkanlığının 25 Temmuz 2015 tarihli yazısı ile başvuruya konu sitenin de aralarında bulunduğu 118 internet sitesi ile sosyal medya hesabına 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un 8/A maddesinin (2) numaralı fıkrası gereğince erişimin engellenmesi – “idari ve/veya yargısal makamlarca başvuruya konu internet sitesine tümüyle erişimin engellenmesi şeklindeki kısıtlamanın zorunlu bir sosyal ihtiyacı karşıladığı ve orantılı olduğu, dolayısıyla demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olduğu ilgili ve yeterli bir gerekçe ile gösterilmemesi” – ifade ve basın özgürlüğünün ihlali

Toplanma, gösteri ve dernek kurma özgürlüğü

Nevzat Çolak ve Özgürlük ve Dayanışma Partisi Başvurusu, Başvuru Numarası: 2015/5076, Karar Tarihi: 11/3/2020

24 Aralık 2014 tarihinde Edirne’de AK Parti il başkanları toplantısı yapılması ve toplantıya o tarihte Başbakan olan Ahmet Davutoğlu ile birlikte başbakan yardımcıları, bakanlar, AK Parti genel başkan yardımcıları, belediye başkanları ve il başkanlarının katılması planlandığından toplantının yapıldığı yer ile arasında 1.7 kilometre bulunan ÖDP İl Başkanlığı’nda arama yapılması ve bu aramanın haksız olduğu gerekçesiyle yapılan şikayette kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi – Aramanın yapıldığı tarihte değil, kovuşturmaya yer olmadığı kararına yapılan itirazın reddinin kendilerine tebliğ edildiği tarih itibarıyla bireysel başvuruda bulunulduğu için süre aşımı nedeniyle kabul edilemezlik kararı

Mülkiyet hakkı

Doğan Depişgen Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/12233, Karar Tarihi: 11/3/2020

İhsangazi ilçesine bağlı Elçelebi Mahallesi’nin muhtarı olan başvurucunun haksız ekonomik çıkar sağlamak amacıyla kurulan silahlı suç örgütü üyesi olma ile Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun’a muhalefet suçlarından tutuklanıp beraat etmesinin ardından açtığı tazminat davasında Bilirkişi raporuna rağmen tutuklu kaldığı dönemde muhtarlık maaşının ödenmemesi – mülkiyet hakkının ihlali