İHAM’ın Makuchyan ve Minasyan v. Azerbaycan ve Macaristan kararının çevirisi: “Ermeni askere karşı nefret cinayeti işleyen askerin cumhurbaşkanlığı affıyla salıverilip kahraman gibi karşılanması, etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ve ayrımcılık yasağının ihlalidir.”

Makuchyan ve Minasyan v. Azerbaycan ve Macaristan davası (başvuru no. 17247/13), Azerbaycanlı bir askeri görevli olan R.S.’nin, 2004 yılında Macaristan’da bir eğitimde Ermeni bir askeri görevliyi öldürmesi ve bir diğerini öldürme teşebbüsünde bulunması ve hüküm giymesi üzerine, cezasının kalanının çektirilmesi için Macaristan’dan Azerbaycan’a nakledildikten sonra salıverilmesi ve cumhurbaşkanlığı affından yararlandırılmasına ilişkindir. Dava ayrıca başvurucunun Azerbaycan’a dönüşü üzerine genel olarak kahraman gibi karşılanması ile de ilgilidir.

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, 26 Mayıs 2020 tarihli Daire kararıyla:

Altı oya karşı bir oyla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 2. maddesinin (yaşam hakkı) Azerbaycan tarafından esas yönünden ihlal edildiğine;

Oybirliğiyle, Sözleşme’nin 2. maddesinin Azerbaycan tarafından usul yönünden ihlal edildiğine;

Altı oya karşı bir oyla, 2. maddenin Macaristan tarafından usul yönünden ihlal edilmediğine;

Altı oya karşı bir oyla, 2. madde paralelinde 14. maddenin (ayrımcılık yasağı) Azerbaycan tarafından ihlal edildiğine ve

Oybirliğiyle, gerek Azerbaycan, gerek Macaristan Hükümetleri’nin 38. madde yükümlülüklerine aykırı hareket etmediğine karar vermiştir (davanın incelenmesi için gerekli tüm kolaylıkları sağlama yükümlülüğü).

Mahkeme, Azerbaycan’ın yalnızca kendisini serbest bırakarak değil, aynı zamanda terfi ettirerek, ödenmemiş maaşlarını ödeyerek ve dönüşü üzerine bir daire tahsis ederek R.S.’nin eylemlerini açıkça onayladığını tespit etmekle birlikte; Azerbaycan’ın ilgili eylemleri “kendiliğinden” “tanıması” şeklinde katı bir uluslararası hukuk standardı kapsamında sorumlu tutulamayacağına karar vermiştir. Ek olarak, ilgili eylemlerin özel bir karar olarak açıkça kötüye kullanıldığını ve askeri görevlinin resmi statüsünden oldukça uzak olduğunu tespit eden Mahkeme, eylemlerin R.S.’yi komuta eden görevliler tarafından nasıl öngörülebileceğini ya da yalnızca Devlet görevlisi olması sebebiyle kendisi için Azerbaycan’ın nasıl sorumlu olabileceğini görememektedir.

Bununla birlikte Mahkeme, Azerbaycan yetkilileri tarafından R.S.’nin ciddi bir nefret suçu için cezasının çektirilmemesi ve kendisinin cezasızlıktan yararlandırılmasının haklı görülemeyeceğini tespit etmiştir.

Ek olarak, özellikle Ermeni askerlere yönelik olması vurgusuyla, yüksek düzeyde yetkililerin ilgili eylemlere destek ifade eden beyanları ve özel olarak Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı web sitesinde R.S’ye ayrılan bir sayfa bulunması başta olmak üzere; R.S.’nin affedilmesi ve lehine uygulanan diğer tedbirlerin etnik saiklere dayandığına ilişkin yeterli delil başvurucular tarafından gösterilebilmiştir.

Kararın tamamına buradan, Polat Yamaner, İdil Özcan ve Rumeysa Budak tarafından yapılan çevirisine buradan ulaşabilirsiniz.