Haziran 2020 – İHAM Kararları Bülteni

Merhaba,

Haziran 2020’de 12’si Türkiye’ye karşı 24 İHAM kararının yer aldığı bülten yayında.

Önümüzdeki ay görüşmek üzere.

Yaşam hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

Sarı v. Türkiye, Başvuru no. 2429/13, Karar tarihi: 23.06.2020

19 Aralık 2000 tarihinde cezaevlerinde gerçekleştirilen ‘Hayata Dönüş Operasyonu’nda güvenlik güçleri tarafından öldürülen başvurucunun yakını için açılan davada güvenlik güçleri hakkında beraat kararı verilmesi – Yaşam hakkının ihlali

İşkence, insanlık dışı ve kötü muamele yasağı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

N.T. v. Rusya, Başvuru no. 14727/11, Karar tarihi: 02.06.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), 2 Haziran 2020 tarihinde verdiği N.T. v. Rusya kararında, müebbet hapis cezası alan başvurucunun cezasını çektiği ilk on senede yalnızca müebbet hapis cezası aldığı için düzenli olarak kelepçelenmesini ve katı cezaevi rejimine tabi tutulmasını Sözleşme’nin 3. maddesinde düzenlenen insanlıkdışı ve aşağılayıcı muamele yasağını ihlal ettiğine karar verdi. Sonuç olarak Mahkeme, başvurucunun beş yıldan uzun süre düzenli olarak kelepçelenmesi, tecritte tutulması, günün 22.5 saatini iş ya da eğitim gibi hiçbir faaliyette bulunmadan hücresinde geçirmek zorunda kalması gibi muamelelerin başvurucuda ciddi bir strese yol açtığına, bunun da insanlıkdışı olduğuna karar verdi. Mahkeme ayrıca, bu başvurunun Rusya’da hapis cezalarının ilk on senesini çeken müebbet hapis cezası alan mahpuslara yönelik cezaevi rejiminin sistematik bir sorunu ortaya çıkarttığını belirterek reform için bazı tedbirler önerdi. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Association Innocence en Danger ve Association Enfance et Partage v. Fransa, Başvuru no: 15343/15 ve 16806/15, Karar tarihi: 04.06.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, ebeveyn şiddeti sonucunda 2009 yılında hayatını kaybeden 8 yaşındaki kız çocuğu M.’nin ölümünde Devlet’in sorumluluğu nedeniyle 3. maddenin ihlaline karar vermiştir. Mahkeme, 2008 yılında okul müdürü tarafınca iletilen “kötü muamele şüphesi taşıyan raporun”, devletin soruşturma, pozitif yükümlülüğünü tetiklediğine karar vermiştir. Raporun verilme tarihi ile çocuğun ölümü arasındaki geçen zamanda alınan önlemlerin, M.’yi ebeveynlerinin ağır istismarından korumakta yetersiz olduğu saptanmıştır. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Kaman v. Türkiye, Başvuru no. 29798/18, Karar tarihi: 04.06.2020

15 Temmuz darbe girişiminden o sırada bir aylık ve dört yaşında olan iki çocuğuyla tutuklanan başvurucunun cezaevi koşullarının kendisi ve bebekleri için yeterli olmadığı, masumiyet karinesine aykırı olarak, tarafsız ve bağımsız olmayan bir mahkeme tarafından, yeterli gerekçe gösterilmeden tutuklandığı, buna karşı başvuracağı etkili bir yol olmadığı iddiası – Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolunun tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemezlik kararı

Yiğit ve diğerleri v. Türkiye, Başvuru no. 74521/12, Karar tarihi: 23.06.2020

2020 yılında değişik tarihlerde PKK tarafından düzenlenen eylemlere katıldıkları iddiasıyla tutuklanıp Pozantı cezaevine gönderilen ve o dönem çocuk olan başvuruculara nakledikleri cezaevinde, yeniden nakledilmeye karşı çıktıkları için infaz koruma memurları tarafından şiddet uygulanmasına dair şikayetin takipsizlikle sonuçlandırılması – Etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali (esastan ihlal bulunmadı)

Saraç ve diğerleri v. Türkiye, Başvuru no. 53100/11, Karar tarihi: 23.06.2020

1999 depreminden sonra evsiz kalmaları nedeniyle Kocaeli’ne gelen başbakana ulaşmaya çalışan başvurucuların polisler tarafından darp edilerek gözaltına alınması ve takipsizlik kararı verilmesi – 3. ve 11. maddenin ihlali

Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı

S.M. v. Hırvatistan, Büyük Daire, Başvuru No: 60561/14, Karar tarihi: 25.06.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), 25 Haziran 2020 tarihinde S.M. v. Hırvatistan (Büyük Daire) kararında İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS) 4. maddesinin (kölelik ve zorla çalıştırma yasağı) ihlal edildiğine oybirliği ile karar verdi. Hırvat bir kadının insan ticaretine ve fuhuşa zorlandığına ilişkin şikayetiyle ilgili başvuruda Mahkeme, başvurucunun şikayetini incelerken fuhuş amacıyla insan ticaretine ilişkin içtihadını netleştirdi. Mahkeme, özellikle Sözleşme’nin 4. maddesi kapsamında hangi fiil ve durumların insan ticareti oluşturacağını ve bir başvuruda bu maddenin uygulanıp uygulanamayacağını uluslararası hukukun tanımlarına dayandırdığını ifade etti. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Adil yargılanma hakkı

Şimşek, Andiç ve Boğatekin v. Türkiye, Başvuru no. 75845/12, Karar tarihi: 17.05.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, İzmir’de seks işçiliği yapan üç transseksüel başvurucuya kamu düzenini ve trafiği aksattıkları iddiasıyla gözaltına alınarak idari para cezası verilmesinin adil yargılanma hakkını ihlal ettiğinin ileri sürüldüğü başvuruda, başvuruculara verilen 72 ve 82 TL idari para cezasının, Sözleşme’nin 35. maddesinin 3. fıkrasının b bendi uyarınca “önemli zarar kriteri”ni karşılamadığına karar vermiş ve başvuruları kabul edilemez bulmuştur. Kararın çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Mediation Berti Sports v. Türkiye, Başvuru no: 63859/12, Karar tarihi: 12.05.2020 – 11.06.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), amaçlarından biri sporcuların, özellikle futbolcuların sözleşmelerinin müzakerelerinin yapılması olan bir şirket olan Mediation Berti Sports şirketinin Vestel Manisa Spor Kulubü’nden alamadığı 96.000 Euro açtığı davalarda yargı yetkisine sahip yargı makamı eksikliği nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasını, medeni bir hakka yönelik olmadığı için konu bakımından yetkisiz bularak kabul edilemezlik kararı verdi. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Tempel v. Çek Cumhuriyeti, Başvuru no.  44151/12, Karar Tarihi: 25.06.2020

İnsan öldürme suçu da dahil olmak üzere birçok farklı suçtan ömür boyu hapis cezası alan ve cezaevinde bulunan başvurucunun 2004-2007 yılları arasında Pilsen Bölge Mahkemesi’nde iki farklı heyet tarafından beraat ettirilmesine karşın Yüksek Mahkeme’nin başvurucu aleyhindeki asıl delil olan tanık L.V.’nin beyanının delil değeri bakımından yetersiz olduğu gerekçesiyle ilk derece mahkemesi kararını bozması – Ana tanığın mahkeme tarafından dinlenmemesi ve Yüksek Mahkeme’nin usuli tutumunun bütün yargılamayı sakatlaması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlali (Mahkeme ayrıca, yargılama süresinin 10 yılı aşkın bir sürede tamamlanması nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının da ihlaline karar verdi.)

Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı

Pranjic-M-Lukic v. Bosna Hersek, Başvuru no. 4938/16, Karar tarihi: 02.06.2020

5 Nisan 2004 tarihinde komşusunun evinin ön cephesine zarar verdiği ve gelen polislere saldırdığı iddiasıyla gözaltına alınıp serbest bırakılan, savcının psikiyatriste giderek tedavi olması yönündeki kararına uymadığı için başkasının malına zarar verme ve görevi başındaki memura saldırma suçlarından hakkında suç duyurusunda bulunulan başvurucunun yargılama sırasında hukuka aykırı mahkeme kararlarıyla dört kez rızası olmaksızın polis eşliğinde tedaviye götürüldüğü iddiası – Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının ihlali (Mahkeme ayrıca psikiyatriste tedaviye götürüldüğü sırada kendisine eşlik eden polislerin başvurucuya kelepçe takmasını, 3. maddede düzenlenen onur kırıcı muamele yasağına aykırı bulmuştur.)

Ghoumid ve Diğerleri v. Fransa, Başvuru nos. 52273/16, 52285/16, 52290/16, 52294/16 ve 52302/16, Karar tarihi: 25.06.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), daha önceden çifte uyruklu olan ve terör eylemi yapmak için bir suç örgütüne katılmaktan mahkum olan beş kişinin mahkumiyet kararından sonra Fransız vatandaşlığından çıkartılmasına ilişkin 25 Haziran 2020 tarihli Ghoumid ve Diğerleri v. Fransa davasında, başvurucuların Sözleşme’nin 8. maddesinde düzenlenen özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının ihlal edilmediğine, oy birliğiyle, karar verdi. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Bagirov v. Azerbaycan, Başvuru no. 81024/12 ve 28198/15, Karar tarihi: 25.06.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), 25 Haziran 2020 tarihinde verdiği Bagirov v. Azerbaycan kararıyla, bir avukatın ülkedeki polis şiddetini ve yargı sistemini eleştirmesi nedeniyle bir yıl avukatlık yapmaktan yasaklanmasını ve akabinde barodan atılmasını ifade özgürlüğüne ve özel hayata saygı hakkına aykırı buldu. Sözleşme’nin 46. maddesi uyarınca, başvurucunun baroya yeniden kabul edilmesi de dahil, ihlalden önceki hale dönülmesi amacıyla yol gösterdi. Kararın çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

İfade özgürlüğü

Carl Jóhann Lilliendahl v. İzlanda, Başvuru no. 29297/18, Karar tarihi: 12.05.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, Carl Jóhann Lilliendahl v. İzlanda (kabul edilemezlik) kararında, internet sitesinde yayımlanan bir yazısında homofobik yorumlarda bulunduğu için kendisine mahkumiyet ve para cezası verilmesi nedeniyle yaptığı başvuruyu, oybirliğiyle, kabul edilemez buldu. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Baldassi v. Fransa, Başvuru no. 15271/16, Karar tarihi: 11.06.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), İsrail’den ithal edilen ürünlerin boykot edilmesi amacıyla başlatılan “BDS: Boycott, Divestment and Sanctions” kampanyasının bir parçası olarak süpermarketlerde eylem yapan başvuruculara ekonomik ayrımcılığa teşvik suçlamasıyla ceza verilmesiyle ilgili Baldassi v. Fransa kararında, Sözleşme’nin 7. maddesinde düzenlenen kanunsuz ceza olmaz ilkesinin ihlal edilmediğine, Sözleşme’nin 10. maddesinde düzenlenen ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar vermiştir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Kaya v. Türkiye, Başvuru no. 27110/08, Karar tarihi: 23.06.2020

2003 yılında bir konuşma sırasında Abdullah Öcalan’a “sayın” diyen başvurucuya suçu ve suçluyu övme suçundan para cezasına dönüştürülen bir ay hapis cezası verilmesi – İfade özgürlüğünün ihlali

Mengirkaon v. Türkiye, Başvuru no. 5825/09, Karar tarihi: 23.06.2020

2 Ocak 2008 tarihinde basın açıklaması sırasında Abdullah Öcalan’a “sayın” diyen başvurucuya suçu ve suçluyu övme suçundan para cezasına dönüştürülen bir ay hapis cezası verilmesi – İfade özgürlüğünün ihlali (2000 TL altındaki para cezalarının temyiz edilememesi nedeniyle ayrıca adil yargılanma hakkının ihlali)

Yılmaz v. Türkiye, Başvuru no. 19607/10, Karar tarihi: 23.06.2020

13 Kasım 2006 ve 29 Eylül 2009 tarihlerinde basın açıklaması sırasında Abdullah Öcalan’a “sayın” diyen başvurucuya iki kez suçu ve suçluyu övme suçundan para cezasına dönüştürülen 25 gün hapis cezası verilmesi – İfade özgürlüğünün ihlali

Yaşar v. Türkiye, Başvuru no. 40381/10, Karar tarihi: 23.06.2020

2007 yılında basın açıklaması sırasında Abdullah Öcalan’a “sayın” diyen başvurucuya suçu ve suçluyu övme suçundan para cezasına dönüştürülen 25 gün hapis cezası verilmesi – İfade özgürlüğünün ihlali

Buluş ve Diğerleri v. Türkiye, Başvuru no. 41788/09, Karar tarihi: 23.06.2020

Üç gazeteci başvurucuya bilgisayarlarında ve evlerinde bulunan dökümanlar nedeniyle örgüt üyeliği suçundan 6 yıl 3 ay, başvuruculardan birine ise ayrıca, katıldığı eylemde attığı ‘Kürt halkı uyuma, liderine sahip çık!’, ‘çok yaşa önder Apo’, ‘dişe diş kana kan, seninleyiz Öcalan’ sloganları nedeniyle örgüt propagandası suçundan 10 ay hapis cezası verilmesi – 10. maddenin ihlali

Celal Altun v. Türkiye, Başvuru no. 25119/11, Karar tarihi: 23.06.2020

19 Ekim 2008 tarihinde düzenlenen bir eylemde suç işlediği iddiasıyla 11 Mart 2009 tarihinde tutuklanan başvurucuya TCK 220/6’yla bağlantılı olarak 314/2 maddesinde düzenlenen örgüt üyesi olma suçundan ve attığı sloganlar nedeniyle örgüt propagandası yapma suçundan 6 yıl 3 ay ve 10 ay hapis cezası verilmesi – İfade özgürlüğü ihlali

Miljevic v. Hırvatistan, Başvuru No:68317/13, Karar Tarihi: 25.06.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), başvurucunun kendisine yönelik bir savaş suçları yargılaması sırasında kendi savunması kapsamında ortaya koyduğu ifadeler sebebiyle aldığı hakaret sebepli mahkûmiyete ilişkin 25 Haziran 2020 tarihli Miljevic v. Hırvatistan davasında, oybirliğiyle, Sözleşme’nin 10. maddesinin (ifade özgürlüğü) ihlal edildiğine karar vermiştir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Cimperšek v. Slovenya, Başvuru no. 58512/16, Karar tarihi: 30.06.2020

Mahkemelerde bilirkişi olarak çalışabilmek için zorunlu tutulan testleri geçen başvurucunun bilirkişi olma talebinin kişisel bloğunda yazdığı siyasi ve ekonomik yazılar ve eleştiriler nedeniyle ‘bilirkişi olmak için gerekli kişisel özellikleri sağlayamadığı’ gerekçesiyle Adalet Bakanlığı tarafından reddedilmesi – Yerel mahkemelerin başvurucunun bloğundaki yazıları yalnızca yakın arkadaşlarının okuduğu, bu yazıların kamu yararını ihlal etmediği ve ifade özgürlüğü kapsamında olduğu argümanlarını ve tanık dinletme taleplerini dikkate almadan yalnızca Bakanlık’ın kararı doğrultusunda hareket etmesi ve bilirkişi olarak görev yapamamasına dair yeterli gerekçe gösterilmemesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ve ifade özgürlüğünün ihlali

Toplanma, gösteri yapma ve dernek kurma özgürlüğü

Süzen v. Türkiye, Başvuru no. 58418/10, Karar tarihi: 09.06.2020

Şanlıurfa Demokrasi Platformu tarafından düzenlenen “Dünya Savaşına Karşı Dünya Barışı” eylemine katılan Büro-Sen üyesi bir memur olan başvurucuya bir yıl kademe ilerlemesini durdurma ve maaş kesintisi disiplin cezası verilmesi – 11. maddenin ihlali