Temmuz 2020 – AYM Kararları Bülteni

Merhaba, Anayasa Mahkemesi tarafından Temmuz 2020’de yayımlanan önemli kararların yer aldığı bülten yayında. Temmuz ayında çıkan İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi kararlarının yer aldığı bülteni de buradan okuyabilirsiniz. 

Sağlıklı günler, önümüzdeki ay görüşmek üzere. 

Yaşam hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

Abdulkerim Şen ve Diğerleri Başvurusu, Başvuru Numarası: 2014/15441, Karar Tarihi: 9/6/2020

Şırnak/Uludere ilçesinin Sapanca mezrasına 26 Mart 1994 tarihinde TSK’ye ait uçaklar tarafından atılan bombalar nedeniyle hayatını kaybeden, yaralanan, göç etmek zorunda kalan başvurucu yakınlarının etkili soruşturma yürütülmediği iddiası – Soruşturmanın etkisiz olduğunun daha önce fark edilip özen yükümlülüğü içerisinde hareket edilmesi gerektiğinden süre aşımı nedeniyle kabul edilemezlik kararı

Ahmet Pervane ve İnsan Hakları Derneği Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/3349, Karar Tarihi: 2/6/2020

2015 yılında Diyarbakır’ın Sur ilçesinde ilan edilen sokağa çıkma yasakları sırasında ağabeyinden haber alamadığını belirten başvurucunun ve derneğin ilçede yaşayan diğer vatandaşlar yönünden yaşama hakkı, işkence ve eziyet yasağı, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiası – kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemezlik kararı

Hamide Yıldız ve Diğerleri Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/3650, Karar Tarihi: 17/6/2020

Başvurucuların yakını A.M.’nin 24 Aralık 1991 tarihinde Diyarbakır Kulp’ta yapılan cenaze sırasında çıkan olaylarda öldürülmesiyle ilgili soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi – süre aşımı nedeniyle kabul edilemezlik kararı

İşkence, insanlıkdışı ve kötü muamele yasağı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

S.Ç. Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/58121, Karar Tarihi: 9/6/2020

Akli gelişim geriliği olan başvurucunun kayınpederi ile evde yalnızken birden fazla kez onun tarafından cinsel saldırıya uğradığı iddiasıyla yaptığı şikayet üzerine başlatılan soruşturmada soyut iddianın ötesinde delil bulunmadığı gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi – kötü muamele yasağı iddiasını etkili şekilde soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali

Feride Kaya Başvurusu (2), Başvuru Numarası: 2016/13985, Karar Tarihi: 9/6/2020

Gözaltında tutulduğu süreçte sağ eli ile sağ ayak parmaklarına elektrotlar bağlanmak suretiyle vücuduna elektrik verildiğini, sağ kolunun işkence nedeniyle tutmaz hâle geldiğini, gözaltında kaldığı süre boyunca gözlerinin bağlandığını, kimseyle görüştürülmediğini, iç çamaşırıyla kalacak şekilde kıyafetlerinin çıkarıldığını, uyutulmadığını, saçından çekilerek sürüklendiğini, damlayan suyun altında tutulduğunu, çıplak ayaklarına botlarla basıldığını, ağır hakaretlere maruz kaldığını ve tehdit edildiğini iddia ederek suç duyurusunda bulunan başvurucu hakkında gözaltında tutulduğu sırada düzenlenen sağlık raporlarının içeriğinin gerçeğe aykırı olduğu suçlamasıyla iki doktor hakkında görevi kötüye kullanma, kötü muamele iddialarını gerçekleştirdikleri isnadıyla da iki jandarma personeli hakkında gözaltındaki kişiye kötü muamele yapma suçlarından açılan kamu davasının zamanaşımı nedeniyle düşmesi – İşkence yasağının esas ve usul yönünden ihlali

Davut Yıldız Başvurusu (2), Başvuru Numarası: 2017/39073, Karar Tarihi: 1/7/2020

Gezi Parkı eylemleri sırasında polisin attığı göz yaşartıcı gaz kapsülünün sağ göz ve yanağına isabet etmesiyle yüzünden ciddi şekilde yaralanan başvurucunun dört gün görme kaybı yaşaması – Kötü muamele yasağını etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlali

Egemen Budak Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/14870, Karar Tarihi: 9/6/2020

Gezi Parkı eylemleri sırasında polisin attığı biber gazı kapsüllerinden biri sağ şakağına isabet eden başvurucunun şikayetinde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi – insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının maddi ve usul boyutunun ihlali (ayrıca toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlali)

Özgürlük ve güvenlik hakkı

Yetkin Yıldız, Başvuru Numarası: 2018/3292, Karar tarihi: 23/6/2020

Aktifhaber adlı internet sitesinde genel yayın yönetmeliği yapan gazeteci başvurucunun “Fuatavni” hesabının paylaşımlarını sık sık topluma duyurduğu ve bu şekilde algı faaliyetlerine katıldığı, Banka Asya’da hesaplar açtırarak değişik miktarlarda para yatırdığı gerekçesiyle FETÖ/PDY örgütüne üye olma suçundan tutuklandığı davada tahliye edildikten birkaç saat sonra temelde aynı suça ilişkin olgulardan hareketle başlatılan ikinci bir soruşturma nedeniyle anayasal düzeni ve hükûmeti cebren değiştirme ve yıkmaya teşebbüs suçu kapsamında yeniden tutuklanması – yargılandığı davada tahliye edilmiş olan başvurucu bakımından başlatılan bir soruşturma kapsamında yeniden tutuklama tedbirinin uygulanmasını zorunlu kılan tutuklama nedenlerinin neler olduğunun ve neden tutuklama tedbirinin ölçülü görüldüğünün tutuklamaya ilişkin kararlarda yeterince ifade edildiğini veya somut olayın özelliklerinden anlaşıldığını söylemek mümkün olmadığından, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının ihlali

Yıldırım Turan Başvurusu, Genel Kurul, Başvuru Numarası: 2017/10536, Karar Tarihi: 4/6/2020

15 Temmuz 2016 tarihli darbe girişiminin ardından terör örgütüne üye olma ve anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme suçlarından tutuklanan hakim başvurucunun örgüt üyeliği suçlamasını kabul etmediğini, soruşturma kapsamında hakkında hiçbir somut delil olmadığını, örgütün güçlü olduğu dönemlerde unvanlı görev alamadığını, ByLock kullanmadığını ve mesleğinden kaynaklanan güvencelere riayet edilmeksizin tutuklandığını belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiası – açıkça dayanaktan yoksun olduğu gerekçesiyle kabul edilemezlik kararı (Anayasa Mahkemesi bu kararda İHAM’ın Baş v. Türkiye içtihadına uymayacağını, söz konusu içtihatta aranan ‘suçüstü hal’ kavramını İHAM’dan daha iyi yorumlayacağını belirterek ret kararı vermiştir.)

Adil yargılanma hakkı

Ulaş Bayraktaroğlu ve Tuncay Yılmaz Başvurusu, Başvuru Numarası: 2015/1521, Karar Tarihi: 1/7/2020

Devrimci Karargah örgütüne yönelik soruşturma kapsamında tutuklanıp hapis cezası alan başvurucuların tanığın duruşmada sorgulanmaması, soyut iddialara ve istihbari rapora dayalı olarak delillerin hatalı değerlendirilip mahkûmiyet kararı verilmesi ve mahkûmiyet kararının gerekçesiz olması nedenleriyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiası – Açıkça dayanaktan yoksunluk gerekçesiyle kabul edilemezlik kararı

Muhsin Hükümdar Başvurusu (2), Genel Kurul, Başvuru Numarası: 2016/69274, Karar Tarihi: 5/3/2020

İstanbul Avcılar’da alkollü içki satışı yapan bir kuruyemiş dükkanı işleten başvurucuya gizli soruşturmacı olarak gelen sivil kıyafetli bir polis tarafından saat 22.00’den sonra alkollü içki satışı yapıldığı gerekçesiyle 30.454 TL idari para cezası kesilmesi – adil yargılanma hakkının ihlali

Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı

Eşref Köse Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/38098, Karar Tarihi: 3/6/2020

23/6/2017 tarihinde kapalı görüşler için ayrılan camlı bölmelerde telefonla yapılan görüşmelerin dinlenmesinin ve kayda alınmasının ilgili mevzuata aykırı olduğunu iddia ederek uygulanmanın kaldırılma amacıyla başvurucunun Bolu İnfaz Hakimliği’ne yaptığı talebin reddedilmesi – Kanuni dayanak olmaması nedeniyle haberleşme hürriyetinin ve özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının ihlali

Semih Akbaş Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/40441, Karar Tarihi: 18/6/2020

Tutuklu olarak aynı cezaevinde bulunduğu eşiyle, aynı cezaevinde olmalarına rağmen 7 ay boyunca mektuplaşma dışında yüz yüze görüşmelerine izin verilmemesi nedeniyle başvurucunun mevzuatta açık bir hüküm bulunmadığı ve bu konuda belirsizlik olduğu itirazı – aile hayatına saygı hakkının ihlali

Mehmet Fatih Göksan Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/23048, Karar Tarihi: 18/6/2020

FETÖ/PDY üyesi oldukları iddiasıyla tutuklanan başvurucunun Osmaniye, eşinin ise Tarsus’ta bir cezaevinde tutulması nedeniyle başvurucunun eşi ile telefon vasıtasıyla görüşme talebinin reddedilmesi ve yaklaşık 2 yıl boyunca telefonla görüşmelerine izin verilmemesi – aile hayatına saygı hakkının ihlali

İfade özgürlüğü

Estetik Yayıncılık A.Ş. Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/37601, Karar Tarihi: 18/6/2020

Açık Mert Korkusuz gazetesine resmî ilan ve reklam yayımlama hakkı verilmesi talebiyle Basın İlan Kurumu’na yapılan başvurunun BİK Genel Müdürlüğü’nün 12/10/2015 tarihli kararıyla gerekli şartları taşımadığı gerekçesiyle reddedilmesi – Temellendirilmemiş şikayet nedeniyle açıkça dayanaktan yoksunluk gerekçesiyle kabul edilemezlik kararı

Kahraman Güvenç Başvurusu (4), Başvuru Numarası: 2016/15659, Karar Tarihi: 23/6/2020

Yaklaşık 20 yıl önce 6 Ekim 1996 tarihinde zorla kaybedilerek öldürülen ağabeyinin failinin bulunması ve cezalandırılması talebiyle 3 Mayıs 2016 tarihinde açlık grevine başlayan (14 Mayıs’ta bunu ölüm orucuna dönüştüren, 15 Temmuz’da ara verip daha sonra devam eden ve 11 Ekim’de tamamen sona erdiren) başvurucuya Bolu F Tipi cezaevi tarafından 2 ay süreyle etkinliklere katılmaktan alıkonulma disiplin cezası verilmesi – İfade özgürlüğü ihlali yok

Meliha Kaplan Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/8289, Karar Tarihi: 23/6/2020

14 yaşında bir kıza cinsel istismar suçunu işlediği iddiasıyla tutuklanan E.K.’nin tahliye edilmesinin ardından kızın ve ailesinin talebiyle bir basın açıklaması düzenleyen Kocaeli Kadın Platformu temsilcisi olan başvurucuya bu açıklama sırasında davası devam eden E.K. hakkında ‘tacizci’ dediği için hakaret suçundan hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve 1.740 TL adli para cezası verilmesi – İfade özgürlüğü ihlali

Toplanma, gösteri ve dernek kurma özgürlüğü

Meziyet Yıldız Ve Diğerleri Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/17038, Karar Tarihi: 18/6/2020

Çocuk istismarına yönelik Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararından sonra yapılacak kanun değişikliğini protesto etmek amacıyla Ankara AKP il başkanlığı önünde eylem düzenlemek isteyen başvurucuların “Tecavüzü Aklayan Yasa Meclis’ten Geçmeyecek – Tecavüz Meşrulaştırılamaz Öğrenci Kolektifleri” yazılı pankartı açmalarına izin verilmemesi ve “Tecavüzcü AKP, Hırsız AKP, Hepiniz Aynısınız, Tecavüzü Aklama Suça Ortak Olma” sloganları atılması nedeniyle 219 TL idari para cezası verilmesi – Toplanma ve gösteri hakkının ihlali

Savaş Candemir ve Diğerleri Başvurusu, Başvuru Numarası: 2016/5116, Karar Tarihi: 18/6/2020

KESK ve Eğitim-SEN üyesi öğretmen başvuruculara sendikanın 12 Ocak 2015 tarihinde aldığı karar doğrultusunda Birleşik Haziran Hareketi öncülüğünde Alevi-Bektaşi Dernekleri Federasyonu, Pir Sultan Abdal Kültür Dernekleri, Alevi Dernekleri Federasyonu, Alevi Vakıfları Federasyonu ile Marmara Bölgesi ve çevre illerin Sendika şubelerinin katılımlarıyla 8 Şubat 2015 tarihinde İstanbul Kadıköy’de “Laik, Bilimsel, Ana Dilinde Eğitim ve Demokratik Yaşam İçin Dayanışma ve Birlik Mitingi”ne katılmaları ve 13 Şubat 2015 tarihinde iş bırakmaları nedeniyle Kabahatler Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca emre aykırı davranışta bulunduklarından bahisle 208 TL idari para cezası verilmesi – 5326 sayılı Kanun’da kabahat olarak öngörülen emre itaatsizlik fiilinin somut olayda unsurları oluşmaksızın kamu makamlarınca yoruma dayalı olarak idari para cezası ile cezalandırılmaları nedeniyle müdahalenin kanunilik şartını karşılamadığında, toplanma ve gösteri özgürlüğünün ihlali

Abdulcelil Demir Ve Diğerleri Başvurusu, Başvuru Numarası: 2017/27572, Karar Tarihi: 18/6/2020

DİSK ve KESK üye veya yöneticisi olan başvuruculara Öcalan’ın doğum günü etkinliklerine, 21 Şubat 2019’da ana dille ilgili Mezopotamya Kültür Merkezi’nde, 2 Mayıs 2019’da Şanlıurfa’da, 3 Mayıs 2019’da açlık grevleriyle ilgili Diyarbakır’da ve genel olarak Ege’de gerçekleşen eylemlere katıldıkları gerekçesiyle PKK örgütüne üye olma suçundan hapis cezası verilmesi – Bu eylemlerin terör örgütüyle bağlantısı ortaya koyulamadığından toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlali

Ayrımcılık yasağı

E.Ç. Başvurusu, Başvuru Numarası: 2018/6565, Karar Tarihi: 10/6/2020

Boşanma davası sonrasında çocuğun soyadını değiştirme talebiyle velayet hakkı sahibi anne tarafından açılan davanın reddedilmesi – aile hayatına saygı hakkıyla bağlantılı olarak ayrımcılık yasağının ihlali

Mülkiyet hakkı

Kemal Karanfil Başvurusu (2), Başvuru Numarası: 2016/54582, Karar Tarihi: 23/6/2020

28/7/2016 tarihinde anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs ve silahlı terör örgütüne üye olma suçlarından hakkında soruşturma yürütülen başvurucunun tüm bankalardaki hesaplarına, tapuda kayıtlı tüm gayrimenkullerine ve aracına el konulması – CMK’nin 141. maddesinde düzenlenen tazminat yoluna başvurulmadığı için başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemezlik kararı