Avrupa Konseyi Eşitlik ve Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi’nin İstanbul Sözleşmesi’nden Çıkmayı Tartışan Ülkelere Karşı Cevabının Çevirisi

Avrupa Konseyi’nin kadınlara yönelik şiddet ve ev içi şiddetle mücadele edilmesi amacıyla hazırladığı, Türkiye’nin de ilk imzalayan ve onaylayan ülke olduğu İstanbul Sözleşmesi, geçtiğimiz aylarda tartışmaya açılmış, aralarında Türkiye’nin de olduğu bazı ülkeler Sözleşme’den çekilmeyi gündeme getirmişti. Bu tartışma, en azından şimdilik, Türkiye’deki kadın hareketinin güçlü mücadelesi ve yoğun tepkisi sayesinde rafa kalkmış görünüyor.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin Eşitlik ve Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi, 11 Eylül 2020 tarihinde video konferans yoluyla yaptığı toplantıda aşağıdaki açıklamayı kabul ederek, Türkiye gibi Sözleşme’den çekilmeyi tartışmaya açan ülkelere karşı İstanbul Sözleşmesi’ne olan desteğini tekrarladı:

“34 taraf devlet tarafından onaylanan ve Avrupa Birliği tarafından imzalanan Avrupa Konseyi’nin kadınlara yönelik şiddetin ve ev içi şiddetin önlenmesi ve bu şiddetle mücadele edilmesine ilişkin İstanbul Sözleşmesi, dünya çapında kadınları şiddetten koruma konusunda en ileri ve kapsamlı uluslararası hukuki ölçüt olarak kabul edilmektedir.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin Eşitlik ve Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi, 2014 yılında yürürlüğe girişinden bu yana İstanbul Sözleşmesi’nin herkesin, özellikle kadınların, şiddete maruz kalmadan yaşama hakkını koruyacak ve iyileştirecek yasal ve diğer önlemler aracılığıyla kayda değer gelişimi memnuniyetle karşılamaktadır.

Komite, yakın dönemde Polonya ve Türkiye’den siyasetçilerin manşete taşınan İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması için çağrı yapmalarını ve diğer [ülkeleri] kendilerini takip etmeye davet etmelerini üzüntüyle karşılamaktadır. Bu olumsuz tavır, Sözleşme’nin amaçlarının ve hükümlerinin kasıtlı olarak yanlış tanıtılmasının bir sonucudur.

İstanbul Sözleşmesi’nin gündemi çok açıktır: şiddet riskiyle karşı karşıya olan kızların ve kadınların güvenliğini sağlamak, toplumsal cinsiyet eşitliğini geliştirmek ve kadınlara karşı ayrımcılığı yok etmek – ki hepsi halihazırda İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nde düzenlenen temel haklardandır. Kasti olarak Sözleşme’nin amaçlarını çarptırmak ve “aile” kavramını yeniden tanımlamayı ya da aile hayatını veya yapısını yeniden düzenlemeyi amaçlayan gizli bir gündemden bahsetmek, ataerkil düzenin savunulması, korunması ve yaygınlaşmasına hizmet eden temelsiz iddialardır.

Bu tehlikeli girişimlere karşı Sözleşme’yi Avrupa’da destekleyen kişilerin düzenlediği geniş çaplı eylemler, Sözleşme’nin Avrupa’da ve ötesinde, bütün kadınların hayatları üzerindeki olumlu etkisinin bir işaretidir ve Sözleşme’nin gerçek önemini, kadınlara yönelik şiddetin önlenmesi ve kadınların korunması için ön sıralarda çaba sarf eden sivil toplum ve hizmet sağlayıcılar göstermektedir.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin kadınlara yönelik şiddete ilişkin İstanbul Sözleşmesi’yle ilgili 2289 (2019) numaralı Tavsiye Kararı’na dayanarak, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin Eşitlik ve Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi, bütün meclisleri daha fazla eşitlik, kadınların ve kızların şiddete karşı daha iyi korunması ve şiddetin önlenmesi için tedbirlerin güçlendirilmesi için benzersiz bir belge olan Sözleşme’nin aktif olarak uygulanmasını desteklemeye çağırmaktadır. Komite, milletvekillerine özellikle şu çağrıda bulunmaktadır:

• İstanbul Sözleşmesi’ni henüz imzalamamış ve onaylamamış taraf ya da taraf olmayan devletleri, Sözleşme’yi imzalamaları ve onaylamaları için aktif olarak destekleyin;
• Sözleşme’de yer verilen insan hakları standartlarından geriye gidişi reddedin;
• Sözleşme’ye taraf taraf devletlerde, Komite’nin, GREVİO’nun (kadınlara yönelik şiddete ve ev içi şiddete karşı uzman grubu) hazırladığı raporlara ve kararlara dayanarak verdiği tavsiyelerin uygulanması için çalışın;
• Sözleşme’ye karşı çıkılan taraf devletlerde, Sözleşme’nin sürekli ve güçlü bir şekilde uygulanmasının kadınların, kızların ve bütün toplumun menfaatine olduğunu destekleyen açıklamalar yapın;

Eşitlik ve Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi, bütün taraf devletlere, sivil topluma, bölgesel ve uluslararası örgütlere 25 Kasım Uluslararası Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Günü’nü İstanbul Sözleşmesi’ne olan desteklerini ve Sözleşme’nin kadınlara yönelik şiddeti sona erdirmedeki hayati rolünü açıklamak için eylemler düzenlemek için kullanmaya çağırmaktadır.

Parlamenterler Meclisi’nin Kadınlara Yönelik Şiddetin Durdurulması Parlamenterler Ağı ve Kadınlara Yönelik Şiddet Genel Raportörü, taraf devletlerin meclislerindeki ve ayrıca bölgesel ve uluslararası düzeyde hedefledikleri faaliyetlerle Sözleşme’nin tanıtılmasında önemli bir rol oynamıştır. Görevleri süresince bunu yapmaya devam edecekler.”