Ağustos – Eylül 2020 – İHAM Kararları Bülteni

Merhaba,

Ağustos ve Eylül ayında yayımlanan 6’sı Türkiye’ye karşı 13 İHAM kararının yer aldığı bülten yayında. Bu bülten, Benan Molu, Pınar Baysal, Emre Karaman, Batuhan Karataş, Dicle Demir, Polat Yamaner ve Günsu Karacaoğlan’ın çevirileriyle hazırlandı.

Önümüzdeki ay görüşmek üzere.

Yaşam hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

Tershana v. Arnavutluk, Başvuru no. 48756/14, Karar tarihi: 04.08.2020

4 Ağustos 2020 tarihli Tershana v. Arnavutluk davasında 2009 yılında yüzüne asit atılan başvurucunun yaşam hakkının ihlal edilmediğine ancak yaşam hakkı ihlali iddiasını etkili şekilde soruşturma yükümlülüğünün ihlal edildiğine karar verdi. Söz konusu davada başvurucu kadın, ev içi şiddete maruz kaldığını ve saldırının arkasındaki şüphelinin eski eşi olduğunu iddia etti. Mahkeme, söz konusu saldırıdan Arnavutluk’un sorumlu tutulamayacağına karar verdi. Eğer Arnavutluk, başvurucunun risk altında olduğunun farkında olsaydı, bunu önleyecek tedbirler almak devletin yükümlülüğü olurdu. Ancak söz konusu davada yerel makamlar, başvurucunun eski eşinin şiddet içeren davranışından olayın ardından haberdar olmuştur. Öte yandan, toplumsal cinsiyete dayalı şiddete dair belirtiler içeren ve bu nedenle yetkililerin özel bir özen yükümlülüğüyle hareket etmesi gereken saldırıya yönelik soruşturmada, başvurucuya atılan maddenin ne olduğu belirlenememiştir. Soruşturma 2020 yılında kalmış, fail tespit edilememiş, başvurucu tekrar eden sorularına karşın süreç hakkında bilgilendirilmemiştir. Mahkeme, bu koşullarda, yerel makamların asit saldırısına karşı etkili bir cevap verdiğini kabul etmemiştir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Şahismail Can ve Diğerleri v. Türkiye, Başvuru no. 23029/04, Karar tarihi: 15.09.2020

Kotilainen ve diğerleri v. Finlandiya, Başvuru no: 62439/12, Karar tarihi: 17.09.2020

İHAM, 17 Eylül 2020 tarihinde verdiği Kotilainen ve diğerleri v. Finlandiya kararında, okulda gerçekleştirilen silahlı saldırıyla ilgili olarak, saldırı öncesinde internetteki paylaşımlarından dolayı sorgulanan saldırganın silahına yetkililerce el konulmaması dolayısıyla Sözleşme’nin yaşam hakkını düzenleyen 2. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Özgürlük ve güvenlik hakkı

Bilal Akyıldız v. Türkiye, Başvuru no. 36897/07, Karar tarihi: 15.09.2020

2002 yılının Kasım ayında “Ümraniye sapığı” sanılarak 15 ayrı cinsel istismar ve tecavüz suçunu işlediği  iddiasıyla gözaltına alınan, DNA testinin ardından tecavüz etmediği anlaşılan ancak iki tanık beyanıyla zorla kaçırmaya teşebbüs suçundan tutuklanan ve daha sonra bütün suçlamalardan beraat eden başvurucunun makul şüphe olmadan tutuklandığı iddiası – İhlal yok.

Mirgadirov v. Azerbaycan ve Türkiye, Başvuru No: 62775/14, Karar Tarihi: 17.09.2020

İHAM, tanınmış bir gazeteci olan başvurucunun Ermenistan için casusluk yaptığı iddiasıyla vatana ihanet ile suçlanarak yakalanması ve tutuklu yargılanmasının özgürlük ve güvenlik hakkına, masumiyet karinesine ve özel hayata saygı hakkına aykırı olduğuna karar verdi. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Adil yargılanma hakkı

Pervane v. Türkiye, Başvuru no. 74553/11, Karar tarihi: 08.09.2020

2 Kasım 1999 tarihinde PKK ile güvenlik güçleri arasında yaşanan ve çok sayıda kişinin öldüğü, aralarında başvurucunun da olduğu kişilerin yaralandığı çatışmanın ardından gıyabında tutuklama kararı verilen başvurucunun ifade ve sorgu sırasında avukat olmadan beyanlarının alınması, bu ifadeler sırasında örgüt üyesi olduğunu ancak silahlı çatışmaya katılmadığını söylemesi, ilk duruşmanın ardından kendisine avukat tayin edilmesi ve verilen mahkumiyet hükmünde ifade ve sorgu sırasındaki beyanlarına dayanılması -Avukatla temsil edilme hakkından ihlal yok.

Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı

Levchuk v. Ukrayna, Başvuru no. 17496/19, Karar tarihi: 03.09.2020

İHAM, 3 Eylül 2020’de verdiği Levchuk v. Ukrayna kararında başvurucunun, kendisine fiziksel ve psikolojik şiddet uygulayan eski eşinin birlikte yaşadıkları sosyal konuttan tahliye edilmesi yönündeki talebinin reddedilmesini konu alan davada başvurucuyu haklı bulmuş ve devletin bu bağlamda özel hayata saygı hakkından doğan pozitif yükümlülüğünü ihlal ettiğine karar vermiştir. Kararın tamamının çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Privacy International ve Diğerleri v. Birleşik Krallık, Başvuru no. 46259/16, Karar tarihi: 03.09.2020

Avrupa’da, Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Güney Kore’de bulunan ve çeşitli şirketlerden ve STK’lerden oluşan altı tüzel kişi başvurucunun, Birleşik Krallık’ta bulunan Hükümet İletişim Merkezi ve İstihbarat Merkezi tarafından “hacklendiği” ve hukuka aykırı şekilde istihbari bilgi toplanarak başvurucuların “ekipmanlarına müdahale edildiği” iddiası – İstihbarat Yetkileri Kanunu (Investigatory Powers Act 2016/IPA) uyarınca düzenlenen İstihbarat Yetkileri Hakimliği’ne (IPT) başvuru yolunun tüketilmediği gerekçesiyle kabul edilemezlik kararı

İfade özgürlüğü

Mahi v. Belçika, Başvuru No: 57462/19, Karar Tarihi: 03.09.2020

Bir öğretmenin, 2015’te Charlie Hebdo gazetesine yapılan saldırılarla ilgili olarak sağduyu yükümlülüğüne aykırı yorumları yüzünden disiplin cezası verilerek başka bir okula tayin edilmesinin ölçüsüz bir müdahale olmadığına ve ifade özgürlüğünün ihlal edilmediğine karar vermiştir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Bozan v. Türkiye, Başvuru no. 56816/10 4175/11, Karar tarihi: 29.09.2020

31 Mart ve 21 Nisan 2006 tarihinde Mersin’de 14 kişinin polisler tarafından öldürülmesiyle ilgili düzenlenen iki eyleme katıldığı ve 21 Nisan eyleminde “ (…) geçen hafta öldürülen kişilerin anısına bir dakikalık sessizliğe davet ediyorum. … Cenazelerinin defnedilmesine bile izin verilmedi. Aralarında 6 ve 9 yaşlarında iki çocuğun da olduğu sayılarını bilmediğimiz insanları öldürdüler. Kendinize sormalısınız: 6 yaşındaki biri terörist midir? 9 yaşındaki biri terörist midir?” konuşması yaptığı için örgüt propagandası yaptığı iddiasıyla 3 Mayıs-11 Temmuz arası tutuklu kalan başvurucunun TCK’nin 220/6 ve 314/2 maddeleri uyarınca örgüt üyesi olma suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezasıyla cezalandırılması – İfade özgürlüğünün ihlali (kanunla öngörülme)

Süer v. Türkiye, Başvuru no. 77711/11, Karar tarihi: 29.09.2020

Telefonuyla “Çiya tutkumuz, Apo kalbimiz, dağlar ruhumuz, gerillalar umudumuz, Aşiti aşkımızdır. Nevroz kutlu olsun.” yazılı iki mesaj (SMS) gönderdiği için başvurucuya örgüt propagandası yapma suçundan verilen hapis cezasının üç yıl ertelenmesi – İfade özgürlüğü ihlali

Eğitim Hakkı

G.L. v. İtalya, Başvuru no. 59751/15, Karar tarihi: 10.09.2020

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), 10 Eylül 2020 tarihli G.L. v. İtalya kararında, on üç yaşında sözel iletişim becerisi düşük otizmli bir kız olan başvurucunun ilkokulun ilk iki yılı boyunca (2010/2011 ve 2011/2012) kanunda düzenlenmiş olmasına rağmen, özellikle ekonomik yetersizlikler olduğu gerekçesiyle özel eğitim desteğinden yararlanamamasının eğitim hakkıyla bağlantılı olarak ayrımcılık yasağının ihlali olduğuna karar vermiştir. Mahkeme, engeli nedeniyle diğer çocuklardan ayrı koşullara tabii tutulan başvurucunun ilkokula devam edememesinde yetkililerin küçük kızın gerçek ihtiyaçlarını gözetmemesinin ve ona gerekli desteği sağlamamalarının etkili olduğunu, ekonomik yetersizlikleri gidermek için başka ihtimallerin hiç düşünülmediğini, bir çocuğun eğitim hayatının ve sosyal entegrasyonun temelini oluşturan ilkokul eğitimi sırasında böyle bir ayrımcılığa maruz kalmasının ayrı bir önem arz ettiğini belirtmiştir.

Bu karar, Mahkeme’nin otizmli öğrencilerin eğitim hakkıyla bağlantılı olarak ayrımcılık yasağına maruz kaldığının tespit edildiği ilk ihlal kararı. Kararın tamamının çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Serbest seçim hakkı

Siyasi Parti “PATRIA” ve Diğerleri v. Moldova, Başvuru No. 5113/15, Karar Tarihi: 04.08.2020

İHAM, 4 Ağustos 2020 tarihinde Siyasi Parti “PATRIA” ve Diğerleri v. Moldova kararında, başvurucu siyasi partinin seçimlere katılmasına izin verilmemesinin yeterli ve ilgili delile dayanmaması, seçim kurulunun ve yerel mahkemelerin yürüttüğü usulün başvurucuya keyfiyete karşı bir koruma sağlamaması ve yerel yetkililerin kararlarının gerekçeden yoksun olması nedeniyle İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne Ek 1 Numaralı Protokol’ün 3. maddesinde düzenlenen serbest seçim hakkının ihlal edildiğine oybirliği ile karar vermiştir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.