İnsan Hakları Bülteni – Ocak 2021

Merhaba,

Yaklaşık beş yıl önce başlattığımız AYM ve İHAM kararları aylık bülteninin ve bir yılı aşkın süredir devam eden Forum sayfasının yanına, 2021 yılına girmemizle birlikte yeni bir çalışma daha eklemeye karar verdik.

Anayasa Gündemi ekibi olarak, 2021’in Ocak ayından itibaren insan hakları hukuku alanında yaşanan gelişmeleri, İnsan Hakları Bülteni adı altında aylık bültenler halinde derlemeye ve yayımlamaya başlıyoruz. Böylece alandaki yoğun hareketlilik sebebiyle gözden kaçabilecek gelişmeleri duyurmayı, ayrıca bu gelişmelere dair bir arşiv oluşturmayı amaçlıyoruz. Bu amaçlarla hazırladığımız İnsan Hakları Bülteni genel hatlarıyla; sivil toplum kuruluşlarının ve uluslarararası kurumların hazırladığı raporlardan, Anayasa Gündemi’nde halihazırda bültenleştirilmeyen mahkeme kararlarından, mevzuat değişikliklerinden ve yayın, makale ve podcast önerilerinden oluşacaktır. Bülten başlıklarının uzunluğu, söz konusu ayın gelişmelerine göre farklılık gösterecektir. Bu bültenle birlikte insan hakları hukuku alanındaki her gelişmeyi kaydetmek, bir haber bülteni oluşturmak, güncel literatür taraması yapmak veya tüketici bir liste sunmaktan ziyade, bir ay boyunca gözümüze çarpan önemli gelişmeleri yaygınlaştırmayı amaçlıyoruz.

İnsan Hakları Bülteni’nin bir sonraki sayısında yayımlanması için ilgili gördüğünüz Şubat ayı gelişmelerini anayasagundemi@gmail.com adresine mail atarak öneride bulunabilirsiniz. Bültenden haberdar olmak için mail listesine abone olmayı da unutmayın.

İnsan Hakları Bülteni’nin Ocak 2021 sayısını aşağıdan okuyabilirsiniz. Bültenin bu sayısı, Polat Yamaner, İdil Özcan, Rumeysa Budak ve Benan Molu tarafından hazırlanmıştır.

Önümüzdeki ay görüşmek üzere, iyi okumalar!

Ocak 2021’de Çıkan Rapor ve Yayınlar

Ulusal ve Uluslararası Kurumların Raporları ve Yayınları

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, İnsan Hakları İnter-Amerikan Mahkemesi ve İnsan ve Halkların Hakları Afrika Mahkemesi, 2019 Ortak Hukuk Raporu’nu yayımladı. Rapor, üç bölgesel insan hakları mahkemesinin ortaklaşa hazırladığı ilk rapor olma özelliğini taşıyor.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarının İcrası Bölümü tematik bilgi notları yayımlamaya devam ediyor. Yargı sisteminin bağımsızlığı ve tarafsızlığını konu alan son tematik bilgi notuna buradan erişebilirsiniz.

Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Hukukun Üstünlüğü Genel Müdürlüğü, yüz tanıma sistemlerinin kullanımına ilişkin kılavuz ilkeler yayımladı.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, Türkiye’nin Evrensel Periyodik İnceleme verilerini bilgi görseli olarak yayımladı.

Ulusal ve Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşlarının Raporları ve Yayınları

İnsan Hakları İzleme Örgütü, 2020 yılı İnsan Hakları Raporu’nu, 13 Ocak 2021 tarihinde yayımlandı.

İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü, Yeniden Sistem Tartışmaları projesi kapsamında Türkiye’de Hukuk Devletinin Tesisi: Bağımsız ve Tarafsız bir Yargı Erki için Öneriler raporunu 14 Ocak 2021 tarihinde yayımladı.

SPoD, LGBTİ+’ların Hukuk Gündemine (İçeriden) Bir Bakış: 2019-2020 yayınını 14 Ocak 2021 tarihinde yayımladı.

OXFAM, pandemi sebebiyle daha da derinleşen gelir eşitsizliğine dikkat çeken ve az ya da hiç ücret ödenmeyen bakım işlerini odağına alan Time to Care başlıklı 2020 raporunu, 20 Ocak 2021 tarihinde yayımladı.

Bianet, 2020 Medya Gözlem Raporu’nu 22 Ocak 2021 tarihinde yayımladı.

Düşünce Suçu(!?)na Karşı Girişim, Düşünceye Özgürlük 2020 raporunu 22 Ocak 2021 tarihinde yayımladı.

Kaos GL Derneği, 21 Ocak 2021 tarihinde 2020 Medya Raporu’nu, 29 Ocak 2021 tarihinde Homofobik ve Transfobik Nefret Söyleminin İnternet Seyri 2020 Sosyal Medya Raporu’nu yayımladı.

İnsan Hakları Derneği (İHD), 22 Ocak 2021 tarihinde Marmara Bölgesi Hapishaneleri 2020 Yılı Hak İhlalleri Raporu’nu, 29 Ocak 2021 tarihinde Mültecilere Yönelik Hak İhlalleri 2020 Raporu’nu yayımladı.

Ocak 2021’de Öne Çıkan Kararlar

Wikileaks’in kurucusu Julian Assange’ın Birleşik Krallık’tan Amerika Birleşik Devletleri’ne iade edilmesi talebi, Westminster Sulh Ceza Hakimliği’nin kararıyla 4 Ocak 2021 tarihinde reddedildi. Karar bağlantısına buradan erişebilirsiniz.

BM İnsan Hakları Komitesi, 2013’te Akdeniz’de batan botlarda hayatını kaybeden 200’den fazla göçmen ile ilgili olarak, İtalya’nın BM Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmesi’nin 6. maddesi kapsamında yaşam hakkını ihlal ettiğine 27 Ocak 2021 tarihinde karar verdi. Karar bağlantısına buradan erişebilirsiniz.

Hollanda Temyiz Mahkemesi, Shell Nijerya’nın petrol sızıntıları sebebiyle Nijeryalı çiftçilere verdikleri zarar için tazminat ödemesine, şirketin Hollanda ana merkezinin ise gelecek zararları önlemek için tedbirler almasına karar verdi. On üç yıl boyunca süren dava çevre davaları için önemli bir kazanım olarak görülüyor.

Paris İdare Mahkemesi, Fransa’yı iklim krizine karşı hareketsiz kaldığı gerekçesiyle kusurlu buldu. Karar, devletin ekolojik meselelerdeki eylemsizliğinden kaynaklı tazminat ödemeye mahkum edildiği ilk karar olma özelliği taşıyor.

Mevzuat Değişiklikleri

Dernekler Kanunu ile Yardım Toplama Kanunu’nda esaslı değişiklikler öngören 7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun 31 Aralık 2020 tarihinde yürürlüğe girdi. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, kanun için Venedik Komisyonu’ndan görüş istediğini duyurdu.

Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmelik 29 Aralık 2020 tarihinde yürürlüğe girdi. Yönetmelik, cezası kesinleşen mahpusların haklarına ve idare ve gözetim kurullarının yetkilerine ilişkin ciddi değişiklikler öngörüyor.

Türk Silahlı Kuvvetleri, Millî İstihbarat Teşkilatı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Taşınır Mal Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 3374 sayılı Karar ile 6 Ocak 2021 tarihinde yürürlüğe girdi. Yönetmelikte, ilgili kurumlar arasında taşıt ve silahları da içerecek şekilde taşınır malların devredilebilmesi düzenleniyor.

Diğer Gelişmeler

Anayasa Mahkemesi, 23 Eylül 2012 – 31 Aralık 2020 arası bireysel başvuru istatistiklerini 17 Ocak 2021 tarihinde yayımladı.

Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi (CPT) delegasyonu, 11-25 Ocak 2021 tarihleri arasında Türkiye’ye periyodik ziyarette bulundu.

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Başkanı Robert Spano, Mahkeme’nin 2020 verilerine ve güncel gidişatına ilişkin 28 Ocak 2021 tarihinde bir basın toplantısı yaptı.

Avrupa Parlamentosu Hukuk İşleri Komitesi, ticari işletmelerin ve şirketlerin çevre, insan hakları ve iyi yönetişim kurallarına uyum sağlamasını öngören raporu 27 Ocak 2021 tarihinde kabul etti.

Syria Justice and Accountability Centre, Yunanistan sınırında sığınmacılara insanlığa karşı suçlar işlendiği iddiasıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne suç duyurusunda bulunduklarını duyurdu.

Amerika Birleşik Devletleri Holokost Anı Müzesi, Nürberg Yargılamaları sırasında kullanılan ses ve video kayıtlarını online erişime açtı. Böylece Nürnberg Yargılamalarının tamamının online olarak erişilebilir hale geldiği 16 Ocak 2021 tarihinde duyuruldu.

Strasbourg Observers bloğu, 2020 yılının en iyi ve en kötü İHAM kararlarını seçmek için 29 Ocak 2021 tarihinde oylama başlattı.