Mart 2021 – İnsan Hakları Bülteni

İnsan hakları hukuku alanında meydana gelen gelişmeleri derlediğimiz İnsan Hakları Bülteni’mizin üçüncüsü hazır.

İnsan Hakları Bülteni’nin bir sonraki sayısında yayımlanması için ilgili gördüğünüz Nisan ayı gelişmelerini anayasagundemi@gmail.com adresine mail atarak öneride bulunabilirsiniz. Bültenden haberdar olmak için mail listesine abone olmayı da unutmayın.

İnsan Hakları Bülteni’nin Mart 2021 sayısını aşağıdan okuyabilirsiniz. Bültenin bu sayısı, Benan Molu, İdil Özcan, Rumeysa Budak, Polat Yamaner ve Emre Karaman tarafından hazırlanmıştır.

Mart 2021’de Çıkan Rapor ve Yayınlar

Ulusal ve Uluslararası Kurumların Raporları ve Yayınları

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin kararlarının uygulanmasının izlenmesine ilişkin 2020 istatistikleri yayımlandı. Türkiye, Bakanlar Komitesi’nin incelemesinde olan ve uygulanmayı bekleyen en çok karara sahip ikinci devlet oldu.

Uluslararası Ceza Mahkemesi, mahkemenin içtihadına erişmeyi ve araştırma yapmayı kolaylaştıran bir veritabanı kullanıma açtığını duyurdu.

Birleşmiş Milletler Özel Raportörleri ABD Başkanı Biden’a idam cezasını kaldırması yönünde çağrı yaptı.

Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatovic, Adalet Bakanı ve İçişleri Bakanı’na hitaben yazdığı mektupta Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun’un uygulanması ve sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerine faaliyetlerine getireceği kısıtlamalardan duyduğu endişeyi dile getirdi.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, Avrupa Konseyi üyesi ülkelerde insan hakları savunucularının durumuna ilişkin rapor yayımladı. Türkiye’ye de ayrı bir başlık açılan raporda, Osman Kavala, İdil Eser, Taner Kılıç, Eren Keskin gibi isimlerin maruz kaldığı yargı tacizine yer verildi.

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ülkelere ilişkin profillerin yer aldığı bilgi notlarını güncellediğini duyurdu. Bilgi notlarına buradan ulaşabilirsiniz.

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi davaları ele alma ve önceliklendirme konusundaki yeni stratejisini açıkladı. Açıklanan yeni dokümana göre, Mahkeme “etkisi” yüksek bazı davaları da önceliklendirerek inceleyecek. 

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün Sözleşmeler ve Tavsiye Kararlarının Uygulanması Uzmanlar Komitesi’nin 2021 yılı raporu yayımlandı. Raporun Türkiye ile ilgili kısmına buradan ulaşabilirsiniz. Çalışma Örgütü, 24 Mart 2021 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti’nin Sendika Özgürlüğü ve Sendikalaşma Hakkının Korunması Sözleşmesi ile Hizmet ilişkisine Son Verilmesi Sözleşmesine riayet etmediği iddialarına ilişkin başvurular hakkında da kararını açıkladı.

Barolar ve Avukatların Avrupa İnsan Hakları Standartları Konusunda Kapasite Güçlendirilmesi Avrupa Konseyi Projesi kapsamında hazırlanan çeşitli kitapçıklar yayımlandı. Kitapçıklara aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

–İçtihadı Araştırmak ve Anlamak

–Kabul Edilebilirlik Kriterleri Uygulama Rehberi

–Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bağlamında Bireysel Başvuru

–Açık Kaynak İstihbarati Doğrulama Giriş Rehberi

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komiserliği, insan hakları sözleşme mekanizmaları ve Evrensel Periyodik İnceleme hakkında araştırma yapmayı kolaylaştıran İnsan Hakları Endeksi websitesini yayına açtığını duyurdu. Arama motoruna buradan erişebilirsiniz.

Ulusal ve Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşlarının Raporları ve Yayınları

Strasbourg Observers’ın her yıl düzenlediği, çevrimiçi oylamayla yılın en iyi ve en kötü İHAM kararlarının seçildiği anketinin sonuçları açıklandı. Bu yılın en iyi kararı % 48.1 oyla Selahattin Demirtaş v. Türkiye (no. 2) seçilirken, en kötü kararı ise % 51.7 oyla N.D. ve N.T. v. İspanya kararı oldu.

Beş ayrı insan hakları örgütü, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin, Türkiye’yi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararına uyarak muhalif Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş’ı serbest bırakmaya yönlendirmesi gerektiğini belirttikleri ortak bir açıklama yayımladı.

İnsan Hakları Savunucuları Dayanışma Ağı bileşenlerinden Civil Rights Defenders, Eşit Haklar İçin İzleme Derneği, Kaos GL, Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği, P24 Bağımsız Gazetecilik Derneği, Research Institute on Turkey, Sivil Alan Araştırmaları Derneği, Sosyal Politika Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği, Turkey Human Rights Litigation Support Project ve Yurttaşlık Derneği ile London Legal Group, Birleşmiş Milletler özel rapörterlerine Boğaziçi Üniversitesi rektör ataması ve sonrasında yaşanan hak ihllalerine ilişkin mektup yazdı. Mektupta, ayrıca “hükümet yetkililerince ve hükümet destekçisi medya tarafından LGBTİ+ bireylere yönelik gittikçe artan ayrımcılık ve nefret söylemine dikkat çekti ve bu konularda girişim çağrısı” yer aldı.

Genç LGBTİ+ Derneği tarafından, Etkiniz AB Programı desteği ile hazırlanan “Üniversitelerde LGBTİ+ Eşitliğinin İzlenmesi 2020 Raporu” yayımlandı. Rapor, üniversitelerde LGBTİ+ eşitliğinin ölçülmesi amacıyla pilot olarak Ege Üniversitesi ve İzmir Ekonomi Üniversite’sine odaklanıyor.

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Genel Merkezi, Hak İnisiyatifi Derneği, İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, İstanbul Diş Hekimleri Odası, İstanbul Tabip Odası, Marmara Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği  (MATUHAYDER), Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) İstanbul Şubeleri, Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV) tarafından hazırlanan “Pandeminin Birinci Yılında Hapishaneler” başlıklı bilgi notu yayımlandı.

Uluslararası Af Örgütü, Mart ayı başında kamuoyuna duyurulan İnsan Hakları Eylem Planı’nın “kaçırılmış bir fırsat” olduğunu belirterek “Türkiye yetkililerini yargı bağımsızlığını ve insan haklarının geliştirilmesi ve korunmasını sağlamak için somut önlemler almaya” çağırdı.

Ayrımcılığın Önlenmesinde Başvuru Mekanizmalarının Kullanılmasının Desteklenmesi Projesi kapsamında Revşan Deniz Çobanoğlu, Kasım Akbaş, Ezgi Şahin Yalvarıcı ve Songül Özbakır Orman tarafından hazırlanan “Ayrımcılık Yasağı, Başvuru Mekanizmaları ve Ayrımcılığın İzlenmesi Rehberi” yayımlandı. 

European Human Rights Advocacy Centre (EHRAC) İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi önüne dava götürmek isteyen başvurucular için Sık Sorulan Sorular’dan oluşan bir rehber hazırladı.

Mart 2021’de Öne Çıkan Kararlar

Romanya Anayasa Mahkemesi toplumsal cinsiyet çalışmalarını yasaklayan kanun teklifini Anayasa’ya aykırı buldu. İlgili karara ilişkin daha detaylı bilgiyi ICON-S blogunda yayımlanan bu yazıdan edinebilirsiniz.

Fransız Danıştayı, COVID-19 sebebiyle alınan sokağa çıkma yasağı tedbirlerinin, Paskalya haftasına göre düzenlenmesi talebini reddetti.

Avrupa Birliği Komisyonu, yargı bağımsızlığını ihlal ettiği gerekçesiyle Polonya’yı Avrupa Adalet Divanı’na şikayet etti.

Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’nden çıktığını 22 Mart 2021 tarihinde Avrupa Konseyi Genel Sekreterliği’ne bildirdi. Sözleşme’nin feshine ilişkin 80. Maddesine göre, 1 Temmuz 2021 tarihine kadar Sözleşme hala yürürlükte. 27 Avrupa Konseyi üyesi devlet, Türkiye’nin Sözleşme’den çıkmasına karşı ortak açıklama yayımladı.

Okuma ve Dinleme Önerileri

Ceza hukukçusu Timuçin Köprülü, Işın Eliçin’in programına konuk oldu. “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Filistin topraklarında işlenen suçlar” başlıklı programı buradan izleyebilirsiniz.
EJIL: Talk! sitesinin podcast serisinde akademiyenler Laurence Helfer ve Erik Voeten “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi içtihadında geri mi gidiyor?” sorusuna cevap arıyor.