Mayıs 2021 – İHAM Kararları Bülteni

Mayıs ayında İHAM tarafından verilen 7’si Türkiye’ye karşı 8 kararın Batuhan Karataş, Benan Molu, Günsu Karacaoğlan, Rumeysa Budak, Muhammed Canpolat ve Furkan Yaşar tarafından yapılan özet çevirilerinin yer aldığı bülten yayında.

Önümüzdeki ay görüşmek üzere.

Yaşam hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

Bişar Ayhan ve Diğerleri v. Türkiye, Başvuru no. 42329/11 ve 47319 /11, Karar tarihi: 18.05.2021

2009 yılının Mart ayında yasadışı yollarla Türkiye sınırını geçtikleri iddiasıyla askerler tarafından üzerlerine ateş açılması nedeniyle Bişar Ayhan’ın ağır yaralanması ve akrabaları olan diğer dokuz kişinin hayatlarını kaybetmesi – Yaşam hakkının ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali

Özgürlük ve güvenlik hakkı

Öğreten ve Kanaat v. Türkiye, Başvuru No. 42201/17 ve 42212/17, Karar Tarihi: 18.05.2021

Gazetecilerin daha önce Wikileaks tarafından ifşa edilen ve bir bakana ait olan mailleri yayımlamaları sebebiyle tutuklanması, ifade özgürlüğünün ve özgürlük ve güvenlik hakkının ihlalidir. Kararın basın özeti çevirisi buradan okunabilir.

Terheş v. Romanya, Başvuru No: 49933/20, Karar Tarihi: 20.05.2021

Dava, Romanya hükümeti tarafından COVID-19 salgınıyla mücadele için 24 Mart – 14 Mayıs 2020 tarihleri arasında insanların evden ayrılmasına kısıtlamalar getiren sokağa çıkma yasağıyla ilgilidir. Mahkeme, şikayet konusu tedbirin ev hapsi ile bir tutulamayacağına karar vermiştir. Başvurucunun dolaşım özgürlüğü üzerindeki kısıtlamaların düzeyi, yetkililer tarafından konulan genel karantinanın bir özgürlükten yoksun bırakma teşkil ettiği kabul edilebilecek düzeyde değildir. Mahkeme’ye göre, başvurucunun Sözleşme’nin 5 § 1 maddesi anlamında özgürlüğünden yoksun bırakıldığı söylenemez. Verilen kabul edilemezlik kararının özet çevirisi buradan okunabilir.

İfade özgürlüğü

Kerestecioğlu Demir v. Türkiye, Başvuru no. 68136/16, Karar tarihi: 04.05.2021

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), 4 Mayıs 2021 tarihinde HDP milletvekili Filiz Kerestecioğlu Demir’in 20 Mayıs 2016 tarihli Anayasa değişikliği ile yasama dokunulmazlığının kaldırılmasıyla ilgili başvuruda, milli hakim Yüksel’in karşı oyuyla ve oy çokluğuyla, ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme, daha önce Selahattin Demirtaş v. Türkiye (no. 2) Büyük Daire kararında, Venedik Komisyonu’nun ve Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri’nin dokunulmazlıkların kaldırılmasıyla ilgili görüşlerine yer vererek, Türkiye tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir şekilde ve anayasa değiştirme usulü kötüye kullanılarak yapılan bu anayasa değişikliğinin öngörülemez olduğuna karar vermişti. Bu karar, Büyük Daire kararını referans alarak, yalnızca dokunulmazlıkların kaldırılması özelinde verilen ilk İHAM kararı oldu. Kararın tamamının çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Akdeniz ve diğerleri v. Türkiye, Başvuru no. 41139/15 ve 41146/15, Karar Tarihi: 04.05.2021

Dava, 17 ve 25 Aralık 2013’te İstanbul polisi ve savcılığı tarafından yürütülen bir operasyon sonrasında dört eski bakan aleyhinde başlatılan yolsuzluk iddialarına yönelik bir meclis soruşturmasına ilişkin bilgilerin (herhangi bir ortamda) yayılmasını ve (herhangi bir ortamda) yayınlanmasını yasaklayan yerel mahkemeler tarafından verilen bir ihtiyati tedbirle ilgilidir. Başvurucular, Banu Güven (tanınmış bir gazeteci) ile Yaman Akdeniz ve Kerem Altıparmak (sosyal medya platformlarının popüler kullanıcıları olan iki akademisyen) bilgi ve fikir aktarma özgürlüğü ve bilgi alma haklarına dayanarak söz konusu yasağın kaldırılmasını talep etmişlerdir. Mahkeme, Altıparmak ve Akdeniz’in mağdur statüsü olmaması nedeniyle onlar hakkında kabul edilemezlik kararı verirken, Güven’in ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar vermiştir. Kararın basın özeti çevirisi buradan okunabilir.

Sedat Doğan v. Türkiye, Başvuru Numarası: 48909/14, Karar Tarihi: 18.05.2021

Naki ve Amed Sportif Faaliyetler Kulübü Derneği v. Türkiye, Başvuru Numarası: 48924/16, Karar Tarihi: 18.05.2021

İbrahim Tokmak v. Türkiye, Başvuru Numarası: 54540/16, Karar Tarihi: 18.05.2021

Üç başvuru, başvurucuların medyada yer alan açıklamaları, sosyal medyada ifade ettikleri veya paylaştıkları gönderiler üzerine Türkiye Futbol Federasyonu tarafından başvuruculara uygulanan yaptırımlar ve bu yaptırımlara karşı başvurucuların Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu önünde yürüttükleri itiraz sürecine ilişkindir. Mahkeme, 28 Ocak 2020 tarihli Ali Rıza ve Diğerleri v. Türkiye kararına atıf yaparak, Tahkim Kurulu’nun yapısal bozukluklarını ve Kurul üyelerinin dışarıdan gelecek baskılardan korunmasını sağlayacak yeterli korumanın bulunmadığını not etmiştir. Mahkeme, Tahkim Kurulu’nun bağımsızlığı ve tarafsızlığını eksik bularak üç başvuruda da Sözleşme’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme ayrıca, üç başvuruda da ulusal makamlar tarafından başvuruculara yönelik yaptırım uygulanmasına ilişkin kararlarda yapılan gerekçelendirmelerin, bir tarafta başvurucuların ifade özgürlüğü ve diğer tarafta ise TFF yöneticilerinin özel hayata saygı hakkı ile futbol camiasında düzen ve huzurun korunması gibi diğer söz konusu menfaatler arasında uygun bir dengelemenin yapılmadığını ortaya koyduğunu not etmiştir. Mahkeme, üç başvuruda da ulusal makamların, Mahkeme’nin ifade özgürlüğüne ilişkin içtihadında ortaya konulan ve uygulanan kriterleri göz önünde bulundurarak uygun bir analiz gerçekleştirmediğini değerlendirmiştir. Mahkeme’ye göre Hükümet, ulusal makamlar tarafından tartışmalı yaptırımları haklı göstermek amacıyla ortaya koyulan sebeplerin ilişkili ve yeterli olduğunu ve bu yaptırımların demokratik bir toplumda gerekli olduğunu ortaya koyamamıştır. Bu sebeple üç başvuruda da ve aynı sebeplerle Sözleşme’nin 10. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir. Kararın basın özeti çevirisini buradan okuyabilirsiniz.