Temmuz ve Ağustos 2021 – İnsan Hakları Bülteni

İnsan hakları hukuku alanında meydana gelen gelişmeleri derlediğimiz İnsan Hakları Bülteni’mizin altıncısı hazır.

İnsan Hakları Bülteni’nin bir sonraki sayısında yayımlanması için ilgili gördüğünüz Eylül ayı gelişmelerini anayasagundemi@gmail.com adresine mail atarak öneride bulunabilirsiniz. Bültenden haberdar olmak için mail listesine abone olmayı da unutmayın.

İnsan Hakları Bülteni’nin Temmuz ve Ağustos 2021 sayısını aşağıdan okuyabilirsiniz. Bültenin bu sayısı, Benan Molu, Rumeysa Budak, İdil Özcan, Polat Yamaner ve Emre Karaman tarafından hazırlanmıştır.

Temmuz ve Ağustos 2021’de Çıkan Rapor ve Yayınlar

Ulusal ve Uluslararası Kurumların Raporları ve Yayınları

Venedik Komisyonu, Türkiye’de 27.12.2020’de kabul edilen ve 31.12.2020’de Resmi Gazete’de yayımlanan 7262 Sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun’la ilgili kanunun uluslararası insan hakları standartlarıyla uyumlu olmadığı ve başta örgütlenme özgürlüğü olmak üzere birçok hak üzerinde olumsuz sonuçlar doğuracağı yönünde görüş bildirdi.

CEDAW, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin arttığı bir dönemde, benzeri görülmemiş bu kararın hiçbir haklı sebebi olamayacağını söyleyip İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararından ivedilikle dönülmesi çağrısı yaptı.

İHAM tarafından Ocak 2021-Haziran 2021 aylarına ilişkin güncel başvuru istatistikleri yayımlandı. 

İHAS’a ek 15 numaralı Protokol, 1 Ağustos’ta yürürlüğe girdi. İHAM içtihadıyla gelişen “ikincillik ilkesi” ve “takdir marjı”, Sözleşme önsözüne eklendi. 6 aylık başvuru süresinin 4 aya düşürülmesine ilişkin değişiklik ise 1 Şubat 2022 itibarıyla yürürlüğe girecek. 

İHAM, din ve vicdan özgürlüğü (9. madde), ifade özgürlüğü (10. madde), olağanüstü halde sınırlamalar (15. madde), kararların bağlayıcılığı (46. madde) ve kabul edilebilirlik kriterleri rehberlerini güncelledi.

Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, 2021 yılı raporunu yayımladı. 

Avrupa Birliği Komisyonu, 2021 yılı Hukukun Üstünlüğü Raporu’nu yayımladı.

UNICEF İklim Krizi Çocuk Hakları İndeksi yayımlandı. 

Avrupa Konseyi İnsan Ticaretiyle Mücadele Sözleşmesi kapsamında yer alan yükümlülükleri kapsamında GRETA tarafından hazırlanan dört belge Türkçe’ye çevrildi. Çeviri yayınlara buradan ulaşabilirsiniz.

Avrupa Konseyi, İstanbul Sözleşmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliğini düzenleyen diğer uluslararası standartlar bağlamında kadınların adalete erişimde yaşadıkları zorluklara ilişkin rapor yayımladı.

Ulusal ve Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşlarının Raporları ve Yayınları

Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) Covid-19 salgınında cezaevlerinde alınan tedbirler üzerine tutuklular ile yapılan görüşmeler sonucu bir araştırma raporu yayımladı. 

Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA)’nin 2020’nin ikinci yarısında izlediği ifade özgürlüğü davalarına ilişkin gözlem raporu yayınlandı. Rapora göre tutuklu yargılamalardaki düşüşe rağmen gazetecilik hâlâ suç teşkil ediyor. Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.

Eşit Haklar için İzleme Derneği, 2021 yılının ikinci çeyreği itibariyle engelliler, mülteciler, kadınlar, LGBTI+’lar, etnik ve dini azınlıkların adalete erişimlerinin güçlendirilmesi için ‘Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi’ başlıklı projesini başlattı, proje ile ilgili detaylara buradan ulaşabilirsiniz.

Haklar ve Araştırmalar Derneği’nin insan hakları savunucusu Kirsten Meersschaert ile iklim yargılamaları, doğa ile ilgili davalar, çevre suçlarında Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargılama yetkisi ve ekokırım suçu gibi konulara değindiği “İklim Davaları: Küresel Düzeyde Zorluklar ve Fırsatlar” isimli söyleşiyi buradan izleyebilirsiniz.  

Vicdani Ret Derneği tarafından hazırlanan  “Türkiye’de Askerlik Hizmetine Karşı Vicdani Ret ” isimli raporu buradan okuyabilirsiniz.

Mor Çatı Vakfı tarafından yayımlanan “Kadınların Adalete Erişimi: Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Yasalarının Uygulanmasında Baro Adli Yardım Bürolarının Rolü” başlıklı izleme raporunu buradan okuyabilirsiniz.

Expression Interrupted platformu, Mayıs – Haziran 2021 aylarına ilişkin İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi raporunu yayımladı. Raporun tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Uluslararası avukat örgütleri, özellikle OHAL sonrası Türkiye’de avukatlara yönelik artan baskıların bir aracı olarak kullanılan avukatlık ruhsatlarının iptal edilmesi uygulamasına karşı açıklama yayımladı. Açıklamada Benan Molu ve İdil Özcan tarafından hazırlanan “Ruhsatsız Avukatlar – Olağanüstü Halden Sonra Avukatlık Mesleğine Yönelik Baskılar ve Avukatlık Mesleğine Kabul Edilmeyen Kişiler”  raporuna da yer verildi.

ICJ (Adalet ve İnsan Hakları Savunucuları Örgütü) tarafından uygulamacılara yönelik ‘Göç ve Uluslararası İnsan Hakları’ başlıklı uygulama kılavuzu yayımlandı.

Uluslararası Af Örgütü tarafından devletlerin cinselliği ve üremeyi haksız yere suç haline getirmesine karşı aktivistlere stratejik kampanya planlamasında kılavuzluk etmesi amacıyla ‘Beden Politikaları’ kitabı yayımlandı. Kitabın tamamına buradan erişebilirsiniz.

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) tarafından yayımlanan Hapishanelerden Gelen Koronavirüs (COVID-19) Kaynaklı Şikayetler Temmuz ayı raporuna buradan ulaşabilirsiniz.

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) tarafından hazırlanan “İklim Mülteciliği Kavramının Hukuki Görünümü: Mevcut Koruma Araçlarının Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri” başlıklı değerlendirme raporunu buradan okuyabilirsiniz.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Örgütlenme Özgürlüğüne Yönelik İhlaller (2015-2019) bilgi notunu yayımladı.

Avrupa Konseyi SOGI tarafından yayımlanan Türkiye’de ve Avrupa’da  LGBTQ+ Hakları başlıklı rapora buradan ulaşabilirsiniz. 

Avrupa Sığınma Destek Ofisi (EASO), Suriye’deki güvenlik durumunu analiz eden bir menşe ülke raporu yayımladı.

Hafıza Merkezi, Eşit Haklar İçin İzleme Derneği ve Hollanda Helsinki Komitesi tarafınan yürütülen Türkiye’de İnsan Hakları Savunucularının Rolü ve Korunmasının Güçlendirilmesi Projesi kapsamında hazırlanan Savunmasız Yargı raporu yayımlandı. Faruk Eren tarafından yazılan rapor, avukatların artan şekilde maruz kaldığı baskı ve hak sınırlandırılmalarını kayıt altına almayı amaçlıyor.  

Temmuz ve Ağustos 2021’de Öne Çıkan Kararlar

İspanya Anayasa Mahkemesi COVID-19 salgınında vatandaşların eve kapatılmasını anayasaya aykırı buldu. 

Avrupa Sosyal Haklar Komitesi (European Comittee on Social Rights) Yunanistan’da yaşayan göçmen çocukların yaşam hakları başta olmak üzere birçok haklarının Yunanistan tarafından ihlal edildiğine karar verdi. Kararın tamamına buradan ulaşabilirsiniz.

Fransa’da kimlik kontrolü sırasında polisin etnik profil oluşturabilme yetkisinin iptali için 6 sivil toplum kuruluşu tarafından Danıştay’da dava açıldı.

Dünyanın çeşitli ülkelerinden 12 uluslararası hukuk hocasının oluşturduğu bağımsız bir uzman panelinin, Ecocide-Ekokırım suçunun Roma Statüsü’ne eklenerek Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargı yetkisine alınması için oluşturduğu taslak kanun metnine ve konuya ilişkin ayrıntılı bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.

BM İnsan Hakları Komitesi, eski İspanyol yargıcın yargılanmasının keyfi ve yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkelerine aykırı olduğu sonucuna vardı. İspanyolca yazılan karara ilişkin basın özetine buradan ulaşabilirsiniz. 

Okuma ve Dinleme Önerileri

Suç ve Ceza Dergisi’nin yeni sayısı yayımlandı.

DEMOS’tan Sesler’in Odağımızdakiler serisinin son bölümünde 17 Temmuz Uluslararası Ceza Adaleti Günü’ne özel olarak  Avukat Polat Yamaner’in Uluslararası Ceza Mahkemesinin arkaplanı, kuruluşu ve Mahkeme’ye getirilen belli başlı eleştiri hatları üzerine konuştuğu podcast yayınını buradan dinleyebilirsiniz. 

Beş anayasa hukukçusu tarafından hazırlanan ve başta İHAM ve AYM olmak üzere yeni başlayanlar için insan hakları mekanizmalarının, başvuru yollarının ve sonuçlarının anlatıldığı videoyu buradan izleyebilirsiniz.  

İngilizce yazılmış olan “Global Tedarik Zincirlerinde Uluslarötesi Hukuki Aktivizm” başlıklı kitabı buradan indirebilirsiniz.