Temmuz – Ağustos 2021 – İHAM kararları bülteni

Merhaba,

Temmuz ve Ağustos ayında verilen önemli İHAM kararlarının özet çevirilerinin yer aldığı bülten yayında. Bu bültendeki çeviriler, Benan Molu, Doğukan Kalınoğlu, Muhammed Canpolat, Rumeysa Budak, Günsu Karacaoğlan, Pınar Baysal, Emre Karaman, Batuhan Karataş tarafından yapılmıştır.

Önümüzdeki ay görüşmek üzere.

Yaşam hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

Ünsal ve Timtik v. Türkiye, Başvuru no. 36331/20, Karar tarihi: 08.06.2021

Ölüm orucunda olan başvurucuların tahliye edilmemesi ve COVID-19 pandemisi sırasında hastaneye transfer edilmeleri nedeniyle yaşam hakkının ve insanlıkdışı muamele yasağının ihlal edildiği iddiası – Açıkça dayanaktan yoksunluk sebebiyle kabul edilemezlik kararı

İşkence, insanlıkdışı ve kötü muamele yasağı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü

D v. Bulgaristan, Başvuru No. 29447/17, Karar Tarihi: 20.07.2021

Dava; kendi ülkesindeki siyasi zulüm riskinden kaçtığını iddia eden bir Türk gazetecinin, Bulgaristan-Romanya sınırında tutuklanması ve derhal Türkiye’ye iade edilmesine ilişkindir. Olaylar, 2016 yılında Türkiye’de gerçekleşen darbe girişiminden 3 ay sonra cereyan etmektedir. Mahkeme önünde başvurucu; Bulgar yetkililerin iltica sürecini başlatmayı reddetmelerinden ve kendisini Türkiye’ye geri göndermelerinden, böylece kendisini gerçek bir kötü muamele riskiyle karşı karşıya bırakmalarından şikayetçi olmuştur. Özellikle Mahkeme, başvurucunun Türkiye’ye döndüğü takdirde kötü muamele ile karşılaşabileceği korkusunu ifade etmiş olması olgusuna rağmen Bulgar yetkililerin başvurucunun uluslararası koruma başvurusunu incelemediğini karara bağlamıştır. Bu nedenle 3. ve 13. maddenin ihlaline karar vermiştir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Özgürlük ve güvenlik hakkı

Koç ve diğerleri v. Türkiye, Başvuru no. 35211/08, Karar tarihi: 13.07.2021

Örgüt üyesi oldukları iddiasıyla tutuklanan başvuruculara tutukluluk devam kararlarına ilişkin savcı görüşlerinin tebliğ edilmemesi – Sözleşme’nin 5/4 ve 5/5 maddelerinin ihlali

Akgün v. Türkiye, Başvuru no: 19699/18, Karar Tarihi: 20.07.2021

FETÖ/PDY örgütüne mensup olduğundan şüphelenilen polis memurunun ByLock mesajlaşma uygulamasını kullandığı iddiasıyla tutuklanması özgürlük ve güvenlik hakkının ihlalidir. Kararın tamamının çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Adil yargılanma hakkı

Bah v. Hollanda, Başvuru no. 35751/20, Karar Tarihi: 22.06.2021

Göçmen olan başvurucuya yönelik verilen idari gözetim kararına karşı temyiz başvurusunda Covid-19 pandemisi sırasında altyapı sorunları nedeniyle şahsen veya tele/video konferans yoluyla dinlenememesi nedeniyle özgürlük ve güvenlik hakkıyla adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiası – kabul edilemezlik kararı

Tığrak v. Türkiye, Başvuru no.70306/10, Karar Tarihi: 06.07.2021

Gönüllü emekliliğinin ardından başvurucuya kıdem tazminatı ödenmesine ilişkin nihai ve bağlayıcı kararın karar düzeltme yoluyla bozulması nedeniyle hukuki kesinlik ilkesini ve mülkiyet hakkını ihlal edildiği iddiası – adil yargılanma hakkı ihlali

Kaya v. Türkiye, Başvuru no. 73552/11, Başvuru tarihi: 13.07.2021

Polislere ateş açtığı ve savcının öldürülmesi olayına karıştığı iddia edilen başvurucunun avukat yokluğunda verdiği ifadenin ve delillerin güvenirliği araştırılmadan başvurucunun tutuklanıp hapis cezası ile cezalandırılması – Adil yargılanma hakkının ihlali

Tandoğan v. Türkiye, Başvuru no. 27300/12, Karar tarihi: 13.07.2021

Başvurucunun avukat yokluğunda verdiği ifadenin ve delillerin güvenirliği araştırılmadan başvurucunun tutuklanıp hapis cezası ile cezalandırılması – Adil yargılanma hakkının ihlali

Eriş v. Türkiye, Başvuru no. 20458/17, Karar tarihi: 13.07.2021

Başvurucunun avukat yokluğunda verdiği ifadenin ve delillerin güvenirliği araştırılmadan başvurucunun tutuklanıp hapis cezası ile cezalandırılması – Adil yargılanma hakkının ihlali

Ali Rıza v. İsviçre, Başvuru no. 74989/11, Karar Tarihi: 13.07.2021

Profesyonel bir futbolcu olan başvurucunun, eski kulübü tarafından belirli süreli iş sözleşmesinin süresinden önce feshedilmesine rağmen kulüpten ayrıldıktan sonra başvurucunun kulübe tazminat ödemesine karar verilmesi, TFF’nin bu kararına karşı başvurucunun Lozan merkezli Spor Tahkim Merkezi’ne ardından İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’ne başvurması ancak her ikisinden de bir sonuç elde edememesi; başvurucunun iddialarını İsviçre’de bağımsız ve tarafsız bir mahkeme önünde dile getiremediği, İsviçre mahkemelerinde iddialarına yönelik bir duruşma yapılmadığı ve Federal Yüksek Mahkeme’deki yargılama sırasında silahların eşitliği ilkesine uyulmaması nedeniyle 6.maddenin ihlal edildiği iddiası – 6.madde ihlal edilmemiştir.

Reczkowicz v. Polonya, Başvuru Numarası: 43447/19, Karar Tarihi: 22.07.2021

Başvurucu, özellikle Yüksek Mahkeme’nin yeni kurulan iki dairesinden birisi olan ve Polonya mahkemeleri ve yargıçlarının bağımsızlığını teminat altına alan anayasal kurum olan ve yargısal üyelerinin artık yargıçlar tarafından değil de Polonya Parlamentosu’nun alt kanadı olan Sejm tarafından seçilmesini öngören yeni mevzuatın yürürlüğe girmesinden beri tartışmalara konu olan Ulusal Yargı Teşkilatı’nın (“NCJ”) önerisi üzerine Polonya Başkanı tarafından atanan yargıçlardan oluşan Disiplin Dairesi’ni şikayet etmiştir. Başvuru, 2018-2021 yılları arasında Mahkeme’ye yapılan ve 2017 yılında başlayan Polonya yargı sisteminin yeniden düzenlenmesinin çeşitli yönlerine ilişkin olan otuz sekiz başvurudan birisidir. Mahkeme, görevinin Polonya yargı sisteminin yeniden düzenlenmesinin bir bütün olarak meşruluğunun değerlendirilmesi değil de söz konusu değişikliklerin başvurucunun Sözleşme’nin 6. maddesinin 1. fıkrası uyarınca sahip olduğu hakları etkileyip etkilemediğini ve etkiliyorsa nasıl etkilediğini belirlemek olduğunu vurgulamıştır. Mahkeme, yargıçların atanmasına ilişkin prosedürünün yasama ve yürütme erklerinden hukuka aykırı şekilde etkilendiğine karar vermiştir. Bu durum başvurucunun dosyasını inceleyen Yüksek Mahkeme Disiplin Dairesi’nin meşruiyetine zarar veren ve tüm prosedürü olumsuz yönde etkileyen temel bir aykırılık teşkil etmektedir. Bu sebeple Disiplin Dairesi Sözleşme’nin anlamı kapsamında “yasayla kurulmuş bir mahkeme” değildir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı
Hájovský v. Slovakia, Başvuru no.7796/16, Karar Tarihi: 01.07.2021

Başvurucu hakkında ulusal bir popüler gazetede yapılan haberle beraber fotoğrafının rızası olmadan kullanılması, yerel mahkemelerin söz konusu haberin konusunun kamu yararını ilgilendirmesi nedeniyle başvurucunun itirazlarını reddetmesi nedeniyle özel hayata saygı hakkının ihlal edildiği iddiası – 8.madde ihlali

Fedotova ve diğerleri v. Rusya, Başvuru no. 40792/10, 30538/14 ve 43439/14, Karar tarihi: 13.07.2021

İHAM, eşcinsel çiftlerin evlenmek üzere yaptıkları bildirimin reddedilmesinin ve eşcinsel birliktelikleri tanıyacak yasal düzenlemelerin olmamasını, özel hayata saygı hakkının ihlali olarak gördü. Mahkeme, Rusya’nın eşcinsel başvurucuların ilişkilerini iç hukukta tanıyacak ve koruyacak yasal düzenlemeler hazırlayarak başvurucuların özel hayatlarına ve aile hayatlarına saygı duyulduğunu güvence altına alma yükümlülüğü olduğuna karar verdi. Eşcinsel çiftlerin ilişkilerinin resmi olarak tanınmasını sağlayacak imkanın olmaması, başvurucuların sosyal gerçekliği ile hukuk arasında bir çatışma yaratmaktadır. Mahkeme, Hükümet’in toplum menfaati gereği eşcinsel çiftlerin ilişkilerini resmileştirme imkanından yoksun bırakılmalarının meşru olduğu argümanını reddetmiştir. Mahkeme’ye göre, eşcinsel çiftlerin ilişkilerinin statülerinin resmi olarak tanınmasını reddederek Rus yetkililer, kendilerine tanınan takdir yetkisinin ötesine geçmiştir. Mahkeme, eşcinsel birlikteliklerin hangi biçimde kaydedilmesinin en uygun olacağını seçmek, hala ilgili devletin takdirindedir. Kararın özet çevirisi buradan okunabilir.

Gumenyuk ve diğerleri v. Ukrayna, Başvuru no. 11423/19, Karar Tarihi: 22.07.2021

Ukrayna eski Yüksek Mahkeme hakimlerinin resmi olarak görevden alınmadan yeni Yüksek Mahkeme’de görevlerine devam edememeleri, mahkemeye erişim ve özel hayata saygı hakkının ihlalidir. Kararın özet çevirisi buradan okunabilir.

İfade özgürlüğü

Üçdağ v. Türkiye, Başvuru no.23314/19, Karar Tarihi: 31.08.2021

Bir imamın Facebook paylaşımları nedeniyle örgüt propagandası suçundan mahkum edilmesi ve AYM’ye bireysel başvurusunun süre aşımı nedeniyle reddedilmesi, mahkemeye erişim hakkı ile ifade özgürlüğünün ihlalidir. Kararın çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Ayrımcılık yasağı

A.M. ve diğerleri v. Rusya, Başvuru no. 47220/19, Karar tarihi: 06.07.2021

İHAM, yerel mahkemenin başvurucunun cinsiyet uyum sürecinde olduğu için çocukları ile görüşmesine izin vermemesinin Sözleşme’nin 8. maddesi (özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı) ile bağlantılı olarak 14. maddesini (ayrımcılık yasağı) ihlal ettiğine karar vermiştir. Mahkeme, özellikle, cinsiyet uyum sürecinin çocuklara herhangi bir zarar verme ihtimaliyle ilgili hiçbir delil olmamasını ve yerel mahkemelerin ailenin özel koşullarını hiç değerlendirmediğini dikkate almıştır. Dahası, Mahkeme, yerel mahkemenin kararının açıkça başvurucunun cinsiyet kimliğine dayandığını, dolayısıyla önyargı içerdiğini belirtmiştir. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Gruba ve diğerleri v. Rusya, Başvuru no.66180/09, 30771/11, 50089/11 ve 22165/12, Karar Tarihi: 06.07.2021

Dava, kadın polis memurları ile erkek polis memurları arasında doğum iznine ilişkin haklar arasındaki farkla ilgilidir. Mahkeme, doğum iznine ilişkin olarak kadın polis memurları ve erkek polis memurları arasındaki muamele farklılığının gerekçelendirilmediğine karar vermiştir. Yerel makamlar, polisin fiili verimliliğine ilişkin meşru amaç ile başvurucuların cinsiyet temelinde ayrımcılığa uğramama haklarını dengelemede başarısız olmuşlardır. Mahkeme, muameledeki bu farklılığın cinsiyet ayrımcılığı teşkil ettiği sonucuna varmıştır. Kararın özet çevirisini buradan okuyabilirsiniz.

Tkhelidze v. Gürcistan, Başvuru no. 33056/17, Karar tarihi: 08.07.2021

İHAM, başvurucunun kızının ev içi şiddete karşı korunmasına ve bu konuda etkili soruşturma yürütülmesine karşı yetkililerin yükümlülüklerini yerine getirmediği gerekçesiyle İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS/Sözleşme) 2. maddesinde düzenlenen yaşam hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğüyle bağlantılı olarak 14. maddesinde düzenlenen ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme, polislerin, başvurucunun kızının tehlikede olduğunu bilebilecek durumda olduğuna karar vermiştir. Polisler çeşitli önleyici tedbir alabilecek durumda olmalarına rağmen, kızın toplumsal cinsiyete dayalı şiddete maruz kalmasını önlemekte başarısız olmuş, bu da kızın ölümüyle sonuçlanmıştır. Mahkeme, polislerin eylemsizliğinin sistematik olabileceğine karar vermiştir. Polisin hareketsiz kalmasının ardında önyargı ve toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık olma ihtimali olmasına karşı soruşturma başlatılmasında acil bir ihtiyaç bulunmaktadır. Kararın özet çevirisi buradan okunabilir.

Mülkiyet hakkı

Yel ve diğerleri v. Türkiye, Başvuru no.28241/18, Karar Tarihi: 13.07.2021

Pembelik Hidroelektrik Santrali’nin inşası için acele kamulaştırılmaya yetki tanıyan Bakanlar Kurulu kararına ve idari kararlara ilişkin yürütmesinin durdurulması kararının Danıştay tarafından iptal edilmesi ve kamulaştırma işlemlerinin tamamlanması; hidroelektrik santralinin inşası sonucu başvurucuların ortak arazilerinin sular altında kalması nedeniyle adil yargılanma hakkı ve mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiası – mülkiyet hakkı ihlali

Todorov ve diğerleri v. Bulgaristan, Başvuru no. 50705/11, Karar Tarihi: 13.07.2021

Başvuru, başvurucuların suç geliri olduğu düşünülen malvarlıklarına el konulmasına ilişkindir. Mahkeme, yerel mahkemelerin üç başvuruyla ilgili olarak ayrıntılı bir değerlendirme yaptığı ve kamu yararı ile başvurucuların hakları arasında adil bir denge kurduğunu tespit etmiştir. Bununla birlikte, Mahkeme’nin ihlal bulduğu başvurularda yerel mahkemelerin, el konulan mal varlığı ile suç faaliyeti arasında veya malvarlığının değeriyle tespit edilen gelir-gider farkı arasında bir bağ kuramadığı görülmüştür. Bu sebeple el koyma kararı orantısızdır. Kararın basın özeti çevirisi buradan okunabilir.

Kemal Bayram v. Türkiye, Başvuru no.33808/11, Karar Tarihi: 31.08.2021

1985 yılında tapu sicilinin yeniden düzenlenmesi sonucu başvurucunun iki arsasının Hazine’ye ait olarak tescil edilmesi; bu nedenle arsaların mülkiyetini kaybeden başvurucunun söz konusu tedbirle ilgili bilgi sahibi olamaması nedeniyle itiraz edememesi – mülkiyet hakkı ihlali

Toplu sınırdışı yasağı

Shahzad v. Macaristan, Başvuru No: 12625/17, Karar tarihi: 08.07.2021

Sırbistan’dan Macaristan’a giren Pakistan vatandaşının resmi işlem olmaksızın sınır dışı edilmesi topluca sınır dışı etme yasağının ihlalidir. Kararın özet çevirisi buradan okunabilir.