Lüksemburg’da anayasa referandumu tartışması parlamentoya taşındı

Lüksemburg Anayasası hakkında referandum yapılması yönünde oluşturulan kamu dilekçesi, bu hafta 18.000’den fazla imzaya ulaştı. Bu netice, parlamentoda görüşülmesi anlamına gelirken, halk oylamasını başlatacak ikinci bir süreç de devam ediyor.

Ekim ayı ortalarında kamuoyuna sunulan dilekçe, milletvekilleri ve hükümet temsilcileriyle yapılacak parlamento müzakeresi için gereken 4 bin 500 imzaya ulaştı. 8 Kasım’daki 18.579 ismin nihai çetelesinin mükerrer veya geçersiz imzalar açısından kontrol edilmesi gerekiyor.

Lüksemburg’un en büyük muhalefet partisi olan CSV’nin girişimin arkasında durması için 25.000 imza gerekiyordu. Fakat belge 25.000 imzayı elde edemedi. Parti geçen ay açıklamasında, eğer yeterli sayıda seçmen talep ederse referandumu destekleyeceğini açıklamıştı.

Parlamento üyeleri, 16 milletvekilinin hükümete resmi dilekçe vermesi halinde referandumu zorlayabilir. CSV, mecliste bunu tek başına yapacak kadar sandalyeye sahip tek parti.

Reform dört bölüme ayrıldı

Büyük Düklüğün 150 yıllık anayasasının reformu on yıldan fazla bir süredir devam ediyordu.  2019’da milletvekilleri, halk oylamasına sunulacak kapsamlı yeni bir metni rafa kaldırmaya karar vermişti. Ancak, mevcut anayasanın parça parça güncellenmesini tercih ettiklerinde bir engelle karşılaştılar.

Reform; adalet, devletin örgütlenmesi, hak ve özgürlükler, Temsilciler Meclisi ve Danıştay olmak üzere dört bölüme ayrıldı. Hükümet partileri – DP, LSAP ve Déi Gréng – 2018 seçimleri sırasında bir referandum taahhüdünde bulunurken, güncelleme bu farklı bölümlere ayrıldığında fikirden vazgeçtiler.

Düzenlemenin adalete ilişkin bölümü, 20 Ekim’de Temsilciler Meclisi’ndeki ilk oylamada kabul edildi. Metnin kabul edilmesi için ikinci bir oylama daha gerekli.

Halk İnisiyatifi

Aynı zamanda vatandaşların inisiyatifiyle, referandum yapılması için prosedür de başladı. Lüksemburg hukukuna göre, seçmenler parlamentodaki ilk oylamanın gerçekleşmesinden iki hafta sonrasına kadar anayasada yapılacak değişiklikler konusunda referandum talep edebiliyor. Bunun için en az beş seçmenin talepte bulunması gerekiyor.

28 Ekim’de Başbakan Xavier Bettel (DP), vatandaşların girişiminin Lüksemburg hukukuna göre uygun olduğunu söyledi. Bu durumda halka açık bir oylama talep etmek için en az 25.000 seçmenin 19 Kasım-20 Aralık tarihleri arasında kendi komünlerinde imza atmaları gerekiyor.

Toplanan imzalar, Ekim ayında parlamento tarafından oylanan reformun ilk bölümü için yapılacak bir referandumun yolunu açacak. Reformun diğer üç bölümü için de aynı sürecin gerçekleşmesi gerekiyor.

Bu süreç başarısız olsa bile, yeterli sayıda milletvekilinin referandum çağrısını desteklemesi halinde, halk oylamasının başlattığı parlamentodaki tartışma sonuç verebilir.

Anayasa reformu, diğer konuların yanı sıra kuvvetler ayrılığı, Büyük Dük’ün rolü, adalet sistemi, çocuk ve hayvan hakları ve akademik özgürlük konularında yeni hükümler içeriyor.

Önceki anayasa değişiklikleri arasında 1971’de idam cezasının kaldırılması ve 1919’da genel oy hakkının getirilmesi bulunuyor.

Kaynak: Delano

Bu haber, BAU Hukuk Fakültesi LAW 2018 Current Constitutional Developments dersi kapsamında Işıl Gizem Demirtaş, Ceyda Aygün, Ramazan Dursun, Ayten Şimşek ve Emel Varsın tarafından çevrilmiştir.