Portekiz Cumhurbaşkanı Ötanazi Yasasını Veto Etti

Parlamento, güç dengesini bozabilecek nitelikteki Ocak seçimlerinden sonra tartışmaya geri dönmek zorunda kalacak.

Portekiz Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa, ötanaziyi yasalaştırmak için bu ay mecliste kabul edilen bir yasa tasarısını, tıbbi yardımla ölüme izin verme koşullarının çok belirsiz ve muhtemelen çok radikal olduğunu iddia ederek veto etti.

Milletvekilleri, Cumhurbaşkanın vetosunu geçersiz kılabilir veya tartışmalı maddeleri düzeltebilir, fakat konuyu tartışmak için zamanları, ancak 30 Ocak’ta yapılması planlanan seçimlerin ardından olacak. Ama yasalaştırmanın ardındaki milletvekili çoğunluğunun yeniden seçileceği kesin değil.

Kanunun bir maddesinde tıbbi yardımlı ölüm izni için ölümcül bir hastalığın gerektiği belirtilmekte, ancak başka kısımlarında bu izin için gereklilik “tedavi edilemez hastalık” şeklinde genişletilmiş durumda ve başka bir maddede ise izin için yalnızca “ciddi hastalık” gerekiyor.

Cumhurbaşkanı, eğer yasalaştırılan ötanazi kriterleri ölümcül bir hastalığın altına düşmüşse, yasa taslağının “Portekiz toplumundaki baskın görüşten daha radikal ve sert bir vizyonu temsil edip etmediğini” sordu.

Parlamento 5 Kasım’da, 138’e karşı 84 oy ve beş çekimser oyla Portekiz’in, Haziran ayında benzer bir yasayı kabul eden komşu ülke İspanya da dahil olmak üzere, ötanaziyi yasal hale getiren az sayıdaki ülkeye katılmasını öngören tasarıya olumlu yönde oy kullanmıştı.

Cumhurbaşkanının hareketi, tasarıyı destekleyen milletvekillerinin öfkeli tepkisine yol açtı.

Sol Blok partisinin meclis lideri Pedro Filipe Soares, “Bu bencilce bir vetoydu.” şeklinde bir tweet attı. “Ama son sözü söyleyecek olan Cumhurbaşkanı’nın bencilliği olmayacak. Ötanazi er ya da geç yasal olacak. Yeni meclisin, Marcelo Rebelo de Sousa’nın bu insanlık dışı vetosunun anısını sileceğine eminim.”

Bu olayla birlikte, merkez sağ Cumhurbaşkanı Parlamento’nun ötanaziyi yasalaştırma girişimlerini ikinci kez engellemiş oluyor.

Ocak ayında onaylanan yasa tasarısı yine Cumhurbaşkanı tarafından gözden geçirilmesi amacıyla Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmiş ve bu yasanın çok muğlak kaldığına karar verilmişti. Milletvekilleri yasa metnini daha kesin hale getirmişti ancak bu, Angola’ya yapılan resmi bir ziyaretten Lizbon’a döndükten kısa bir süre sonra gece geç saatlerde kararını açıklayan Cumhurbaşkanı için yeterli olmadı.

Tasarının güçlü bir destekçisi olan sosyalist parlamenter Isabel Moreira, Rebelo de Sousa’nın motivasyonunun anayasaya uymak değil, ötanaziye karşı olan kişisel muhalefeti olduğunu belirtti. Moreira, “Benim fikrime göre Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelode Sousa’nın yasa tasarısındaki kişisel tutumunu yansıtması sebebiyle bu normal bir veto değil. Benim açımdan bu bir yoldan çıkmadır” dedi.

Yasalaştırma taraftarları, lehte açık bir çoğunluğun olduğu bu mecliste tasarıyı oylamaya hevesliydi.

Başbakan António Costa liderliğindeki sosyalist azınlık hükümetinin geçen ay önemli bir bütçe oylamasında yenilgiye uğramasının ardından karar verilen erken seçimde parlamenter aritmetiğin tersine dönebileceğinden korkuyor.

Sosyalist Parti ve radikal Sol Blok tarafından desteklenmesine rağmen, mesele sağ-sol ayrımını aşıyor.

Portekiz Komünist Partisi ötanazinin suç olmaktan çıkarılmasına şiddetle karşı çıkarken, Liberal İnisiyatif Partisi ötanazinin suç olmaktan çıkarılması yönünde oy kullandı.

En büyük iki parti, vekillerine oy serbestisi tanıdı: Bir avuç sosyalist bu düzenlemeye karşı çıkarken, merkez-sağ muhalefet lideri Rui Rio, mensubu olduğu Sosyal Demokrat Parti çoğunluğunun aksine suç olmaktan çıkarılması yönünde oy kullandı.

İspanya, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Kanada, Kolombiya ve Yeni Zelanda’nın da aralarında olduğu ve gittikçe artan sayıda ülkede yasal yollarla ötanaziye izin veriliyor.

Rebelo de Sousa Parlamento’nun önündeki bu kanun teklifinin Portekiz’i tıbbi yardımlı ölüm konusunda daha kısıtlayıcı yaklaşıma sahip olan Amerikan ülkelerinin yerine, tıbbi yardımlı ölüm konusunda daha izin verici nitelikte kanunlara sahip Avrupa ülkelerine yaklaştıracağından korktuğunu belirtti. Portekiz Anayasası’na göre yürütme yetkisinin çoğu hükümette, ancak Cumhurbaşkanı, anayasaya aykırı nitelikte bulduğu kanun tekliflerini veto edebiliyor ya da yargısal denetim talep edebiliyor.

Geçen yıl yapılan bir ankete göre Portekizlilerin neredeyse yüzde altmışı ötanazinin suç olmaktan çıkarılmasını destekliyor.

Kaynak: Politico

Bu haber, BAU Hukuk Fakültesi LAW 2018 Current Constitutional Developments dersi kapsamında Büşra Takmaklı, İnci Sena Gereklioğlu ve Kübra Nur Bölür tarafından çevrilmiştir.