Azerbaycan Gazetecilerin Protestolarına Rağmen Yeni Medya Yasasını Kabul Etti
Azerbaycan parlamentosu, bağımsız gazeteciliği daha da sınırlandırabileceğini söyleyen gazetecilerin endişelerine rağmen Perşembe günü yeni bir medya yasasını kabul etti.
Cumhurbaşkanı tarafından imzalandıktan sonra 1 Ocak’ta yürürlüğe giren yasa, gazeteciler için bir sicil defteri içeriyor ve ülkedeki medya kuruluşlarının yanı sıra Azerbaycanlılara yönelik basım ve yayın yapan tüm kuruluşlar için geçerli olacak.
Bu hafta başkent Bakü’de onlarca gazeteci yasayı protesto etmek için toplandı. Sınır Tanımayan Gazeteciler’e (RSF) göre miting sırasında en az bir muhabir yaralandı.
Yerel medya ve insan hakları grupları, yasanın hükümete, kimin resmi şekilde gazeteci olarak tanındığını belirleme izni vereceğini söyledi ve sicil defterinin muhabirler ve iş bağlantılarıyla ilgili ayrıntıları içereceği konusunda endişelerini dile getirdi.
RSF de dahil olmak üzere hak grupları, yasanın, sürgünde çalışan medya kuruluşlarının ülkeye kayıt olmadan haber vermeye devam etmesini zorlaştıracağını ve resmi olmayan kaynaklardan bilgi yayılmasını yasaklayan hükümler içereceğini de belirtti.
Bakü merkezli medya hukuku uzmanı Alasgar Mammadli, medyadan gelen ciddi itirazlara rağmen yasanın iki küçük ayrıntı dışında değiştirilmeden kabul edildiğini söyledi.
“Belgenin birçok sorunu olduğunu söyledik ve parlamentonun bu konulara dayanarak 40 maddeye kadar değişiklik yapmasını önerdik. Ne yazık ki bu öneriler dikkate alınmadı” dedi. Mammadli, “Hükümetin bu adımının Azerbaycan’da gazetecilik ve medya özgürlüğü için durumu iyileştirmeyeceğini, daha da kötüleştireceğini düşünüyorum” şeklinde konuştu.
Mammadli, gazetecilerin yeni yasa ile ilgili sorunları bir an önce mahkemelerde gündeme getirmek zorunda olduklarına ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden destek almak zorunda kalabileceklerine inanıyor.
Turan adlı bağımsız haber ajansının yöneticisi Mehman Aliyev de yasanın medyayı kısıtlamak için kullanılacağına inandığını söyledi.
“[Yasa] bilgi topluluğu üzerindeki devlet kontrolünün güçlendirilmesine tanıklık ediyor.” Aliyev, yeni yasanın Azerbaycan hükümeti ve toplumu arasındaki bilgi ilişkilerinin gittikçe katılaşacağı anlamına geldiğini söyledi.
İktidardaki Yeni Azerbaycan Partisi’nin bir üyesi olan milletvekili Aydın Mirzazade, tasarının geniş çapta tartışıldığını ve medya temsilcilerinin buna katkıda bulunduğunu söyleyerek medyanın endişelerini reddetti.
“Yasanın medya ile devlet ve bir bütün olarak medya ve toplum arasındaki ilişkileri düzenleyeceğini düşünüyorum. Başka bir deyişle, yasa medya bağımsızlığını, ifade özgürlüğünü koruyor ve özellikle sosyal ağlar üzerinde herhangi bir yaptırım veya kısıtlama getirmiyor” dedi.
Ayrıca, yasanın Azerbaycan Anayasası’na ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu söyleyen bazı analistlerin iddialarını da reddetti.
“Yasanın anayasaya aykırı olduğunu düşünürlerse, yasanın hangi maddelerinin anayasaya aykırı olduğunu mahkemeye bildirme hakları var. Bu sorunun çok basit bir çözümü bulunuyor” dedi. “Bir yandan yasanın gerici olduğunu söylüyorlar, öte yandan görüşlerini açıkça ifade edebiliyorlar. Yani eylemleri, söyledikleriyle çelişiyor.”
Gazeteciler ve hak grupları tarafından dile getirilen en büyük endişelerden biri, yasanın yetkili makamlara kimin gazetecilikte çalışabileceğine karar verme yetkisi verecek olması.
Eurasianet’in bildirdiğine göre, daha önce sabıka kaydı olanlar akreditasyon için uygun olmayacak ve yayıncılar vatandaş olmak ve tam zamanlı ikamet etmek zorunda olacak.
Akreditasyon süreci gönüllü olmakla birlikte, yeni düzenlemeler, yolsuzlukla ilgili raporlarına misilleme olarak, hak gruplarının sahte olarak nitelediği suçlamalarla 500 günden fazla hapis cezasına çarptırılan araştırmacı muhabir Hatice İsmayılova gibi gazetecileri dışlayacak.
Resmi basın kartı olmayan muhabirler, yetkililere ve bazı olaylara erişim sağlamakta zorluk yaşayacak.
Ismayilova, “Muhtemelen araştırmamı yapabilirim. Ancak onlar [yetkililer] gazetecilik sorularıma cevap vermeyecekler” şeklinde konuştu.
Medyayı rahatsız eden bir diğer düzenleme ise yayıncıların Azerbaycan’da yaşama zorunluluğu. Raporlara göre bu, süregelen baskıcı ortam nedeniyle ülke dışında kurulan bağımsız haber kuruluşlarını etkileyebilir.
RSF’den Jeanne Cavelier yaptığı açıklamada, “Kesin olmayan ifadeler ve çelişkilerle dolu bu yasa, medya üzerindeki kontrolü artırmayı ve sansürü yasallaştırmayı amaçlıyor” dedi.
“Devlet, bağımsız medyaya veya ifade özgürlüğü konusunda uzmanlara danışmadan gazetecilerin mesleki faaliyetlerine müdahale ederek yetkilerini aşıyor.”
RSF ve diğerleri, yasanın zaten baskıcı bir ortama katkıda bulunacağına inanıyor. Dünya basın özgürlüğü endeksi’nde 1. sıra en özgür olarak kabul edildiğinde Azerbaycan,180 ülke arasında 167. sırada yer alıyor.
Kaynak: VOA
Bu haber, BAU Hukuk Fakültesi LAW 2018 Current Constitutional Developments dersi kapsamında Ceyda Aygün, Ayten Şimşek ve Berker Çelik tarafından çevrilmiştir.
Bu haberi podcast olarak dinlemek için:
Anayasa Gündemi 