İHAM’ın Y v. Polonya kararının özet çevirisi: “Cinsiyet değişikliği sonrası, doğum belgesini değiştirmeyi reddetmek Sözleşme’yi ihlal etmez.”

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM/Mahkeme), 17 Şubat 2022 tarihli Y v. Polonya kararında oybirliğiyle İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS/Sözleşme) 8. Maddesi (özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı) ile 14. Maddesinin (ayrımcılık yasağı) ihlal edilmediğine hükmetmiştir.

Dava, trans bir erkek olan Y’nin, doğum belgesinden atanan cinsiyetinin çıkarılmasını veya yeni bir doğum belgesi düzenlenmesini talep etmesiyle ilgilidir.

Mahkeme, özellikle, başvurucunun, yerel makamların kararları sonucunda herhangi bir dezavantaja maruz kaldığını kanıtlayamadığı sonucuna varmıştır. Mahkeme’ye göre yerel makamlar doğum belgesini değiştirmeyi reddederken, kendi takdirleri dahilinde hareket ederek, mevzubahis çıkarları dengelemişlerdir.

İngilizce yazılan kararın tamamına buradan ulaşabilirsiniz. Kararın basın özetinin çevirisi av. Rumeysa Budak tarafından yapılmıştır.

Y v. Polonya, Başvuru no: 74131/14, Karar tarihi: 17.02.2022

Temel Olgular

Başvurucu Y, 1969 doğumlu ve Île-de-France bölgesinde yaşayan bir Polonya vatandaşıdır.

Y, kadından erkeğe cinsiyet değişikliği geçirmiştir. 1992’de Polonya’da doğum belgesini bu değişikliği yansıtacak şekilde değiştirmesi için bir mahkeme kararı almıştır. Kızının Fransa’daki doğum belgesi babası olduğunu göstermektedir.

2008 yılında, 1992 yılının mahkeme kararının doğum belgesinden çıkarılması için Polonya makamlarına başvurmuştur. Opole Bölge İdare Mahkemesi, üç idari makamın kararlarını takiben başvurucunun başvurusunu reddetmiştir. Bu karar, temyiz başvurusunun ardından Yüksek İdare Mahkemesi tarafından onanmıştır.

2011 yılında Y mahkemeler aracılığıyla yeni bir doğum belgesi başvurusunda bulunmuştur. Başvurucu, temyiz başvurusunun ardından Yargıtay’ın cinsiyet değişikliğinden sonra yeni bir doğum belgesi düzenlenmesinin mümkün olmadığına ve bu nedenle, değişikliklerin orijinal doğum belgesine bir açıklama olarak belirtilmesi gerektiğine karar vermesiyle, üç yargı düzeyinde başarısız olmuştur.

Şikayetler

Başvurucu Sözleşme’nin 8. (özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı) ve 14. (ayrımcılık yasağı) maddelerine dayanarak, doğum belgesinin doğumda atanan cinsiyetine atıfta bulunduğundan ve yeni doğum belgeleri verilen evlatlık çocuklarla karşılaştırıldığında ayrımcılığa uğradığından şikayet etmiştir.

Mahkeme’nin Kararı

8. Madde

Mahkeme, özellikle başvurucunun bir erkek olarak yaşadığı ve evli olduğu, kısa formatlı doğum belgesi ve kimlik belgelerinin yalnızca yeniden atanan cinsiyetini belirttiği ve uzun formatlı doğum belgesinin halka açık olmadığını ve yalnızca nadir durumlarda istendiği gibi bazı önemli gerçekleri not etmiştir. Mahkeme, orijinal doğum belgelerinin tarihsel önemine ve sivil kayıtların güvenilirliğini garanti altına alma ihtiyacına dikkat etmiştir.

Genel olarak, başvurucu, Polonya makamlarının reddetmelerinin bir sonucu olarak herhangi bir olumsuz sonuç ortaya koymamıştır.

Mahkeme, Polonya makamlarının mevcut davadaki ilgili menfaatler arasında bir denge gözeterek, 8. maddenin ihlal edilmediğini tespit ederek, geniş takdir yetkileri (“takdir marjı”) dahilinde hareket ettiğine karar vermiştir.

14. Madde

Mahkeme, başvurucunun ve evlat edinilen çocukların durumunun, başvurucunun ayrımcılığa uğradığını iddia etmek için yeterince benzer olmadığına hükmetmiştir. Başvurucunun bu madde kapsamındaki hakları ihlal edilmemiştir.

Karar yalnızca İngilizce dilinde yazılmıştır.