İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne başvuru yapacak avukatlar için rehber
Bildiğiniz üzere, 1 Ocak 2014 itibarıyla İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM) İç Tüzüğü’nün 47. maddesi değişti. Başvuruların daha hızlı incelenmesi ve Mahkeme’nin etkinliğinin arttırılması amacıyla getirilen düzenleme, iki önemli değişiklik içeriyor. İlki, Mahkeme’ye sunulacak başvuru formunun eksiksiz olarak doldurulması ve istenilen ilgili bütün belgelerin gönderilmesi ile ilgili. Aksi halde başvuru eksik sayılacak ve tamamlanmamış başvuru Mahkeme tarafından reddedilebilecek. İkincisi ise, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS) 35. maddesinde düzenlenen kabul edilebilirlik kriterlerinden biri olan altı aylık süre şartı ile ilgili. 35. maddeye göre başvurular, iç hukuktaki kesin karar tarihinden itibaren altı aylık süre içerisinde yapılır. Değişiklikten önce avukatlar başvuru formunu yolladıktan sonra da belgeleri yollayabiliyordu ve başvuru süresi kesilmiş oluyordu. Değişiklik ile birlikte, bu süre artık kesilemeyecek. Başvuru tarihi de başvuru formunun ve belgelerin eksiksiz olarak gönderildiği tarih olacak.
Avrupa çapında 1 milyon’dan fazla avukatı temsil eden Avrupa Barolar ve Hukuk Birlikleri Konseyi (Council of Bars and Law Societies of Europe – CCBE) tarafından Mahkeme’ye başvuru yapmayı zorlaştıran bu değişiklikleri de kapsayan bir rehber yayımlandı. 24 Nisan’da basına sunulan ve İHAM başkanı Dean Spielmann’ın da önsözünü yazdığı bu rehber, 47 soruda ulusal mahkemeler ve İHAM önünde insan hakları savunuculuğu yapan avukatlara yardımcı olmayı amaçlıyor.
20 sayfalık bu rehberin maalesef -henüz- Türkçe çevirisi yok. İngilizce bilenler için link ise burada. Rehber, 28 Nisan günü Dean Spielmann’ın da katılacağı bir toplantı ile Belçika’da tanıtılacak.
Değişikliğin yapıldığı dönemde blog yazmadığım için, bu rehberi bahane ederek ben de bir şey hazırlamak istedim (: İHAM ve Avrupa Konseyi tarafından, başvuru yapacak avukatların işini kolaylaştırmak için hazırlanan ve Türkçe’ye çevrilen en güncel video ve metinleri bir araya getirdim. Umarım faydalı olur.
İnternet siteleri
İHAM ile ilgili her şey: http://www.echr.coe.int/
Mahkeme’nin o hafta verdiği ve vereceği kararlara ilişkin İngilizce ve Fransızca olarak yayımladığı basın özetlerini paylaştığı Twitter hesabı: https://twitter.com/ECHR_Press
Mahkeme tarafından yayımlanan el kitaplarının, bilgi notlarının ve rehberlerin İngilizce ve Fransızca’nın yanı sıra Avrupa Konseyi üyesi diğer devletlerin dilleriyle hazırlanan çevirilerinin paylaşıldığı yeni Twitter hesabı: https://twitter.com/echrpublication
Karar arama sitesi: http://hudoc.echr.coe.int
Avrupa Konseyi’nin sitesi: http://hub.coe.int/
İHAM kararlarının uygulanıp uygulanmadığını denetlemekten sorumlu Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi sitesi: http://www.assembly.coe.int/
İnsan hakları hukukçusu Adam Wagner ve ekibi tarafından İHAS ve İHAM’la ilgili bilgilerin infografik ve video yoluyla anlatıldığı bir site: http://rightsinfo.org/infographics/human-rights-uncovered/ (İngilizce)
İHAS ve İHAM İç Tüzüğü’nde Değişen 47. Madde
5 Eylül 2014 tarihinde Mahkeme, İç Tüzük’ün 47. maddesinde yapılan değişiklikten sonra Mahkeme’ye başvuru yapmak isteyenlerin işini kolaylaştırmak amacıyla sitenin ilgili bölümünün taraf devletlerin resmi dillerine çevrildiğini internet sitesi üzerinden duyurdu. Usulüne uygun başvurunun nasıl yapılabileceği burada Türkçe anlatılıyor.
Başvuru Formu
47. maddedeki değişiklik ile birlikte başvuru formu da değişti. Başvuruların bu yeni form ile yapılması gerekiyor. Mahkeme, formun nasıl doldurulması gerektiğiyle ilgili minik bir rehber yayımladı bile.
Video
İHAM’ın bir Youtube sayfası var. Oradan Sözleşme, kabul edilebilirlik kriterleri, Hudoc’un kullanımı gibi yardımcı videoları izlemek mümkün. 47. madde değişikliğinden sonra bir de geçerli bir başvurunun nasıl yapılması gerektiğiyle ilgili bir video paylaştılar. Dört dakikalık bir şey.
Güncelleme: Mahkeme, 28 Ekim 2015 tarihinde, İHAM’a yapılacak başvurunun kabul edilebilirlik şartlarına ilişkin 15 dakikalık yeni bir video yayınladı. Türkçe altyazılı video için tıktık.
Kabul Edilebilirlik Kriterleri – İHAS md. 35
En son 2011’de güncellenen kabul edilebilirlik kriterleri rehberinin Türkçe’si burada. 2014’ün ikinci yarısı itibarıyla rehber yeniden güncellenecek. Bir küçük uyarı, bu rehber doğrultusunda başvuru yapacak avukatların 6 aylık süre koşulunu 1 Ocak 2014 itibarıyla yürürlüğe giren İç Tüzük’ün 47. maddesindeki değişiklik ile birlikte düşünmesi gerekiyor. 5 Eylül 2014 itibarıyla rehber hala güncellenmedi.
Güncelleme: 3 Aralık 2014 itibarıyla İHAM, İç Tüzük’ün 47. maddesinde yapılan değişikliği de dikkate alarak kabul edilebilirlik kriterlerine ilişkin rehberi güncellediklerini duyurdu. Rehberin güncellenmiş hali henüz sadece İngilizce ve Fransızca ancak yakın zaman içinde Türkçe çevirisi de siteye eklenecekmiş. Ben de buraya ekleyeceğim tabii.
Güncelleme: Mahkeme, Mayıs 2015’te, 1 Ocak 2014 itibarıyla değişen İç Tüzük md. 47’den sonra başvurularda en çok yapılan hataları yayınladı. İngilizce olarak burada.
El Kitapları
Avrupa Konseyi uzmanları, İHAS’ta yer alan hak ve özgürlükleri İHAM içtihatlarıyla anlattıkları el kitapları hazırlıyor. Taraf devletlerin pozitif yükümlülükleri, yaşam hakkı, işkence yasağı, adil yargılanma hakkı, mülkiyet hakkı, özgürlük ve güvenlik hakkı, özel hayata saygı hakkı, ifade özgürlüğü, düşünce, din ve vicdan özgürlüğü gibi İHAS’ta yer alan hak ve özgürlüklere ilişkin el kitaplarının Türkçe çevirileri Adalet Bakanlığı’nın insan hakları sayfasında. Avrupa Konseyi’nin uzmanlar tarafından hazırlanan el kitaplarının tamamı İngilizce olarak bu adreste.
Bilgi Notları
İHAM ve İnsan Hakları Avrupa Komisyonu tarafından verilmiş bazı kararların ve görüşülmüş başvuruların önemli noktalarının özetlendiği ve konu başlıkları altında toplandığı bilgi notları da Adalet Bakanlığı’nın desteği ile Türkçe’ye çevrildi. Belirli aralıklarla güncellenen bilgi notlarına buradan ulaşılabiliyor.
Karar arama siteleri
Mahkeme’nin karar arama sitesi olan Hudoc, Kasım 2013 itibarıyla İngilizce ve Fransızca’dan sonra Türkçe de kullanılabiliyor. http://hudoc.echr.coe.int adresine girip sağ üst köşede yer alan ‘other languages’ bölümünden Türkçe’yi seçebilirsiniz. Türkçe çevirisini aradığınız kararın -ki çoğunlukla Türkiye kararları çevriliyor- adını kutucuğa yazdığınızda yanında [Turkish Translation] yazan kararı indirebilirsiniz.
Mahkeme’nin Türkiye’ye karşı verdiği kararlar daha önce Dış İşleri Bakanlığı tarafından Türkçe’ye çeviriliyordu, şimdi ise Adalet Bakanlığı tarafından yapılıyor çeviriler. Bu çevirilere, http://www.inhak.adalet.gov.tr/mevzuat/mevzuat.html ve http://www.yargitay.gov.tr/aihm/select.php adreslerinden ulaşmak mümkün.
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde profesör olan Osman Doğru’nun kitap olarak iki ciltte topladığı çevirileri ise http://aihm.anadolu.edu.tr adresinde.
Avukat Hasan Kemal Elban’ın bazı İHAM kararlarını çevirdiği ve Mahkeme ile ilgili gelişmeleri paylaştığı blogu, http://aihmgunlugu.blogspot.com.tr
Ayrıca, Türkçe’ye çevrilmesini istediğiniz kararların isimlerini İHAM’a iletilmek üzere Türkiye Barolar Birliği’ne bildirebilirsiniz. http://www.barobirlik.org.tr/Detay.aspx?ID=20420
Anayasa Gündemi 