İkinci Robert Fico hükûmeti tarafından önerilen 2014 tarihli anayasa değişikliğinin anayasaya aykırı olduğuna karar verildi.
2014 yılında kabul edilen yargıçların genel güvenlik kontrolü anayasayla uyumlu değil.
Bu, 2014’te Robert Fico’nun ikinci hükûmetinin geçirdiği değişiklikle ilgili Anayasa Mahkemesi’nin kararı. Anayasa’ya eklenen düzenlemeyle yargıçların Ulusal Güvenlik Birimi (NBU) tarafından kontrol edilmeleri kabul edilmişti.
Değişikliğin bazı kısımlarının, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve yargının bağımsızlığıyla ilişkili olarak kuvvetler ayrılığı ilkesinden kaynaklanan “Slovak Cumhuriyeti Anayasası’nın zımnî maddî özüne” aykırı olduğuna karar verildi.
Anayasa Mahkemesi’nin açıklamasında “anayasa değişikliği kanunları Slovak Cumhuriyeti Anayasası’nın zımnî maddî özüne aykırı olamaz” dendi. Anayasa Mahkemesi ayrıca, hali hazırda atanmış yargıçların güvenlik kontrolüyle ilgili olarak da kuvvetler ayrılığı ve yargı bağımsızlığı ilkelerine aykırılık buldu. Daha fazlasını oku…
Genel istatistik
İHAM, 2018 yılı içerisinde toplam 1.014 karar yayımladı. 2018 yılında Mahkeme’ye 43.100 başvuru yapıldı. 29.300 başvuru tek yargıç tarafından kabul edilemez bulundu. Mahkeme önünde ön incelemesi yapılan başvuruların %60’ı İç Tüzük 47’ye uyulmadığı için atıldı. 7.644’ü ilgili Hükümet’e bildirildi. Geçen sene 15.595 başvuru hakkında karar verilirken, bu sene 2.783 karar verildi. Bu kararlarda başvurular birleştirildiği için aslında 1.014 karar verilmiş oldu. İHAM’a bu yıl İç Tüzük madde 39 uyarınca 1.540 geçici tedbir talepli başvuru yapıldı. Mahkeme, bu başvurulardan 143’ü hakkında geçici tedbir kararı verdi.
Mahkeme, 30 Mayıs 2017 tarihinde yayımladığı açıklama ile 22 Mayıs 2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 2009 yılından bu yana uyguladığı ‘öncelik’ politikasını değiştirdiğini duyurmuştu. Mahkeme’nin en önemli gördüğü ilk üç kategoriye giren başvurulara öncelik verilmesini amaçlayan değişiklik sonucu, 31 Aralık 2018 itibarıyla Mahkeme önünde öncelikli olarak incelenmeyi bekleyen başvuru sayısı, geçen yıla oranla %15 artarak 20.613’e çıktı. Bunun nedeni olarak Rusya’daki cezaevi koşulları ve Türkiye’deki hukuka aykırı tutuklama ile ilgili başvurular gösteriliyor. 2017 yılında öncelikli incelenmek üzere seçilen 2.555 başvuru Hükümet’e bildirilirken, 2018 yılında bu sayı 2.871’e yükseldi. Benzer şekilde, öncelikli incelenen başvuru sayısı da 2017’ye oranla %45 arttı (2017 yılında 4.594 iken 2018 yılında 6.652). Bunun nedeni de Rusya, Romanya ve Macaristan’daki cezaevi koşullarıyla ilgili ve Türkiye’de güvenlik güçleri tarafından meydana gelen ölümler ile hukuka aykırı tutuklamalarla ilgili başvuru sayılarının artması.
İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ni (İHAS) en çok ihlal eden ülkeler sıralamasında İHAS’ın en az bir maddesinin ihlal edildiği 238 karar ile Rusya birinci sırada. Rusya’yı 140 ihlal kararı ile Türkiye, 86 ihlal kararı ile Ukrayna, 71 ihlal kararıyla Romanya takip ediyor. Mahkeme önünde bekleyen davaların %20.9’u Rusya’ya, %15.1’i Romanya’ya, %12.9’u Ukrayna’ya ve %12.6’sı Türkiye’ye ait.
2018 İstatistikleri ve Türkiye
2018 sonu itibarıyla İHAM önünde Türkiye’ye karşı yapılmış toplam başvuru sayısı 7.107. Türkiye 2017 yılından sonra, 2018 yılında da 40 ihlal kararıyla ifade özgürlüğünü Avrupa Konseyi üyesi ülkeler içerisinde en fazla ihlal eden ülke oldu. [2016 yılı içerisinde verilen 37 ifade özgürlüğü ihlali kararının 7’si Türkiye’den. 2015 yılı içerisinde verilen 28 ifade özgürlüğü ihlali kararının 10’u Türkiye’dendi.] Türkiye ayrıca 11 ihlal kararı ile toplantı, gösteri düzenleme ve dernek kurma özgürlüğünü en fazla ihlal eden ülke.
2018 yılında Türkiye’ye karşı verilen ihlal kararlarının tamamını, bazı önemli kabul edilemezlik kararlarıyla Hükümet’ten savunma istenilen başvuruları okumak için tıklayın.
Türkiye’ye karşı verilen ve İHAS’ın en az bir maddesinin ihlal edildiği 140 kararda ihlal edilen maddeler:
2. madde – yaşam hakkı: 1 ihlal
2. madde – yaşam hakkı bağlamında etkin soruşturma yükümlülüğü: 10 ihlal
3. madde – insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağı: 11 ihlal (işkence yasağından ihlal yok)
3. madde – işkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağı bağlamında etkin soruşturma yükümlülüğü: 5 ihlal
5. madde – özgürlük ve güvenlik hakkı: 29 ihlal
6. madde – adil yargılanma hakkı: 41 ihlal
6. madde – makul sürede yargılanma hakkı: 9 ihlal
8. madde – özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı: 8 ihlal
9. madde – din ve vicdan özgürlüğü: 1 ihlal
10. madde – ifade özgürlüğü: 40 ihlal
11. madde – toplantı ve örgütlenme özgürlüğü: 11 ihlal
13. madde – etkili başvuru yolu: 7 ihlal
14. madde – ayrımcılık yasağı: 3 ihlal
Ek 1 no.lu Protokol madde 1 – mülkiyet hakkı: 3 ihlal
Ek 1 no.lu Protokol madde 2 – eğitim hakkı: 0 ihlal
Ek 1 no.lu Protokol madde 3 – serbest seçim hakkı: 1 ihlal
Mahkeme’nin 2013-2014 yılı, 2015 yılı , 2016 yılı ve 2017 yılı istatistiklerine bu linklerden ulaşmak mümkün.
İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, 10 Ocak 2019 tarihinde verdiği Khadija Ismayilova v. Azerbaycan kararında muhalif bir gazetecinin gazetecilik faaliyetleri nedeniyle tehdit edilmesinin ardından evine gizli kamera yerleştirilerek erkek arkadaşıyla olan görüntülerinin kamuya sızdırılmasının Sözleşme’nin 8. maddesinde düzenlenen özel hayata saygı hakkını ve yine Sözleşme’nin 10. maddesiyle korunan ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdi.
Dava, tanınan bir gazeteci olan Khadija Rovshan qizi Ismayilova’ya karşı yürütülen karalama kampanyaları iddialarına ilişkindir. Temel olarak, başvurucu araştırmacı gazetecilik faaliyetlerini sonlandırmadığı takdirde kamusal aşağılanmaya maruz bırakılacağını belirten bir tehdit mektubu almıştır. Gazetecilik yapmaya devam edeceğini beyan etmesi üzerine, başvurucunun ve erkek arkadaşının haberi olmaksızın çekilen bir “seks videosu” internette yayınlanmıştır. Söz konusu olaydan önce, gazetelerde kendisini hükümet-karşıtı taraflılık ve ahlaka aykırı davranışlarla suçlayan haberler yayınlanmıştır. Başvurucu sonradan apartman dairesinin dört bir yanında gizli kameralar olduğunu keşfetmiştir.
Mahkeme, söz konusu eylemlerin Ismayilova’nın onurunu kırıcı nitelikte olduğunu ve Devlet’in soruşturma yükümlülüğü altında bulunduğunu tespit etmiştir. Daha fazlasını oku…
İnsan Hakları İzleme Örgütü – Human Rights Watch, 29 yıldır 90’dan fazla ülkede insan hakları alanında meydana gelen önemli gelişmelere yer verilen raporunun 2018 yılı versiyonunu yayımladı.
Raporun Türkiye bölümünde olağanüstü halin kaldırılmasına rağmen uygulamaların kalıcı hale geldiği, Türkiye’nin hala Dünya’da en fazla gazetecinin tutuklu olduğu ülke olduğu, ifade, toplanma ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik saldırıların her geçen gün arttığı, insan hakları savunucularının ve avukatların hedef haline geldiği, ülkede bağımsız bir medyadan ve yargıdan söz edilemeyeceği, siyasi saiklerle ve uydurma delillerle uzun süreli ve keyfi tutuklamanın ülkenin normali haline geldiği belirtiliyor ve eleştiriliyor.
Raporun 346 sayfadan oluşan ve İngilizce yazılan tamamına buradan, Türkçe de yazılan Türkiye bölümüne ise buradan ulaşabilirsiniz.
Alternatif bir düzlemde alternatif bir eleştirel ve akademik alan yaratmayı, insan hakları akademisini sivil topluma taşımayı ve sivil toplumdan beslenerek insan hakları çalışmalarını hem teorik hem de pratik bağlamda geliştirmeyi ve derinleştirmeyi amaçlayan ve AB Delegasyonu Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupa Aracı (DİHAA) tarafından desteklenen İnsan Hakları Okulu, 11 Şubat 2019 tarihinde başlayacak.
14 Ocak – 27 Ocak 2019 tarihleri arasında başvuru yapan kişiler arasından seçilecek 100 katılımcının internet üzerinden eğitim alacağı ve herhangi bir ücret ödemeyeceği okulun en az 6 atölyesini tamamlayan kişilere katılım belgesi verilecek.
Başvuru için:
http://insanhaklariokulu.org/basvuru/view.php?id=10688
Ayrıntılar için bkz:
http://insanhaklariokulu.org
Şili Anayasa Mahkemesi, insan haklarını ihlal edenlerin şartlı salıverilmesini daha sıkı şartlara bağlayan düzenlemeyi anayasaya uygun buldu. Getirilen yeni şartlar arasında cezanın üçte ikisinin çekilmiş olması, davanın çözülebilmesi için yetkililerle işbirliği yapmak ve yapılan fiilin doğru olmadığını kabul etmek bulunmakta.
Karar, Kongre’deki merkez-sol muhalefet tarafından kabul edilen şartların anayasaya aykırı bulunmasını talep eden iktidar partisi içindeki muhalif kanat için bir yenilgi olarak görüldü. Gerekçesi 2 Ocak’ta açıklanan karar temyiz edilemiyor.
Muhalefet milletvekilleri tarafından kabul edilen üç değişiklikten ikisi anayasaya uygun bulundu; üçüncü ise anayasaya aykırı bulunmasına karşın, insanlığa karşı işlenen suçların kamuoyu önünde olmasına gerek olmaksızın doğru bulunmadığının ifade edilmesinin yeterli olacağı şeklinde düzeltildi.
İktidar partisi, diğer mahkûmlarla insan haklarını ihlal edenler arasında farklı şartlar ön görülmesinin kanun önünde eşitlik ilkesine aykırı olacağını iddia ediyordu. Daha fazlasını oku…
Avrupa Birliği, Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Konseyi tarafından birlikte finanse edilen ve Avrupa Konseyi tarafından yürütülen Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Sisteminin Desteklenmesi Ortak Projesi kapsamında dört yeni el kitabı yayımlandı.
Prof. Dr Sibel İnceoğlu tarafından yazılan adil yargılanma hakkı kitabına buradan, Prof. Dr Osman Doğru tarafından yazılan yaşam hakkı kitabına buradan, Doç. Dr Burak Gemalmaz tarafından yazılan mülkiyet hakkı kitabına buradan, Doç. Dr Tolga Şirin tarafından yazılan bireysel başvuru usul hukuku kitabına buradan ulaşabilirsiniz. Proje kapsamında çıkartılan bütün el kitapları bu linkte toplanıyor.
Proje kapsamında hakim ve savcılara temel hak ve özgürlükler, avukatlara ise kabul edilebilirlik kriterleri ve nitelikli başvurular hazırlama üzerine aylardır uzman eğitmenler tarafından eğitimler de veriliyor. Projeyle ilgili daha fazla bilgi alabileceğiniz ve eğitimleri takip edebileceğiniz sosyal medya hesapları: Twitter ve Facebook.
Merhaba,
Olağanüstü halin kalıcılaştığı bir yılı geride bıraktık.
Aşağıda bütün bu hukuksuzlukları yargıya taşıyacak avukatların ve insan hakları savunucularının başvurularında ya da kendilerine karşı açılan soruşturma ve davalarda kullanması amacıyla 2018 yılında İHAM tarafından Türkiye’ye karşı verilmiş bütün ihlal kararlarını, bazı önemli kabul edilemezlik kararlarını ve gelecek başvurularda kullanılması amacıyla Hükümet’ten savunma istenilen bazı önemli başvuruları bulacaksınız.
Artık geleneksel hale getirdiğimiz bu çalışmada kararları İHAS’ta yer alan madde başlıkları ve sırası altında, kronolojik olarak özetledim.
2017 yılında Sözleşme’de düzenlenen hak ve özgürlüklerin en az birinin ihlal edildiğine dair Türkiye’ye karşı verilmiş 116 ihlal kararı vardı. 2018 yılında, gözümden kaçan bir karar olmadıysa, Sözleşme’de düzenlenen hak ve özgürlüklerin en az birinin ihlal edildiği (en az) 145 ihlal kararı verilmiş Türkiye’ye karşı. Bu kararlardan 10 tanesinde yaşam hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü, 13 tanesinde işkence ve kötü muamele yasağı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü, 10 tanesinde özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı ve 9 tanesinde toplantı ve gösteri düzenleme ve dernek kurma özgürlüğü ihlali tespit edilmiş.
En vahim ihlal sayıları ise, Türkiye’nin insan hakları durumunu da en somut şekilde ortaya koyan 5., 6. ve 10. maddelerine ilişkin. Benim görebildiğim kadarıyla İHAM, 2018 yılında verdiği 19 kararda özgürlük ve güvenlik hakkının, 43 kararda ifade özgürlüğünün ve 47 kararında adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
2014 yılında, 2015 yılında, 2016 yılında ve 2017 yılında İHAM’ın Türkiye’ye karşı verdiği ihlal ve bazı kabul edilemezlik kararlarını da buradan okuyabilirsiniz.
2016’dan bu yana kadın hukuk fakültesi öğrencilerini insan hakları ve anayasa hukuku alanında çalışmaya teşvik etmek için her ay onlarla birlikte düzenli olarak AYM ve İHAM kararlarını bültenler halinde yayımlamaya devam ediyoruz. Her ayın ilk haftası, bir önceki ay çıkan önemli AYM ve İHAM kararlarını paylaştığımız bültenlerin tamamına buradan ulaşabilirsiniz: https://anayasagundemi.com/tag/bulten/
6 Kasım 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair İçtüzük” ile İçtüzük’te bir dizi değişiklik yapılmış, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda kullanılan bireysel başvuru formu yenilenmiştir.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunacak kişilerin 1 Ocak 2019 itibarıyla, yani bugünden itibaren, bu yeni formu kullanarak başvuru yapması gerekmektedir. Yeni forma buradan, Anayasa Mahkemesi tarafından hazırlanan bireysel başvuru formu kılavuzuna ise buradan ulaşabilirsiniz.
Merhaba,
8 Anayasa Mahkemesi, 6’sı Türkiye’ye karşı 17 İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi kararının özetlerinin yer aldığı, 2018 yılının son bülteni hazır.
Kadın hukuk fakültesi öğrencileriyle hazırladığımız bu bültende İHAM karar çevirilerini Serde Atalay, Ayşenur Keskiner, Esin Bozovalı, Gözde Gurbet Engin, İlkay Nadir, İrem Şanlı ile birlikte yaptık. Ayrıca Polat Yamaner’in çevirisine de yer verdik.
Önümüzdeki ay görüşmek üzere.
