İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), 17 Eylül 2019 tarihli Iovcev ve Diğerleri v. Moldova Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu davasında beşi öğrenci, üçü ebeveyn ve ikisi okul çalışanı olmak üzere on başvurucunun Rumence/Moldovca eğitim almayı ve vermeyi tercih etmesi nedeniyle çeşitli baskılara maruz kalmasını eğitim hakkına ve özel hayata saygı hakkına aykırı buldu.
Başvuru, 2013-2014 yıllarında kendini ‘Moldavya Transdinyester Cumhuriyeti’ (‘MTC’) ilan eden otoritelerin, o bölgede, Latin alfabe kullanan dört Rumence/Moldovca konuşan okula baskı uygulaması hakkındadır. Özellikle, Mahkeme, söz konusu ilgili dönemde Rusya Federasyonu’nun devam eden askeri, ekonomik ve siyasal desteği bakımından ‘MRC’ üzerinde etkin bir kontrolünün olduğuna, böyle bir desteğin olmaması halinde ‘MRC’ nin varlığını sürdüremeyeceğine, başvurucuların hakları üzerinde gerçekleşen müdahale sebebiyle Rusya’nın Sözleşme’den doğan bir sorumluğunun olduğunu belirtmiştir. Buna karşılık, Mahkeme, başvurucuların şikayetlerinde belirttiği üzere Moldova Cumhuriyeti’nin pozitif yükümlülüğünü yerine getirmediğine karar vermemiştir.
Kararın Mahkeme tarafından yayımlanan basın özetini Alp Cerrahoğlu Türkçe’ye çevirdi.
İtalya’nın en yüksek mahkemesi “dayanılmaz fizikî ve psikolojik acı içerisinde” olan birinin intihar etmesine yardım etmenin her zaman cezalandırılmaması gerektiğine karar verdi.
Anayasa Mahkemesi, “yaşam-destek ünitesine bağlı olarak yaşayan ve tedavi edilemez bir hastalıktan mustarip olan bir hastanın intihar etme isteğini kolaylaştıran” bir kişinin bazı şartlar altında cezalandırılmaması gerektiğine hükmetti.
Mahkeme, hastanın durumunun “onun dayanılamaz olarak kabul ettiği bir fizikî ve psikolojik acı yaratması” gerektiğini söyledi.
Mahkeme’den, beş yıl önce geçirdiği bir trafik kazası sonrası boyundan aşağısı felç olan ve kör kalan DJ Fabo lakaplı müzik prodüktörü Fabiano Antoniani’nin davasına bakması talep edilmişti.
İtalyan Radikal Parti üyesi Marco Cappato, 2017 Şubat’ında Antoniani’yi İsviçre’ye götürmüş ve 40 yaşındayken ölmesine yardım etmişti.
Cappato, haksız bulduğu kanuna dikkat çeken “sivil itaatsizlik eyleminin” ardından İtalyan yetkililere teslim olmuştu. Daha fazlasını oku…
Merhaba,
Adli tatil nedeniyle görece az sayıda İHAM kararıyla – Ağustos ve Eylül aylarında verilen 3’ü Türkiye’ye karşı 12 önemli İHAM kararının yer aldığı bülten hazır. Kadın hukuk fakültesi öğrencileriyle hazırladığımız bu bültende İHAM karar çevirilerini Serde Atalay, İdil Özcan, Gözde Gurbet Engin, İlkay Nadir, Esin Bozovalı ile birlikte yaptık.
Yaşam Hakkı ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü
Olewnik-Cieplińska ve Olewnik v. Polonya Başvurusu, Başvuru no. 20147/15, Karar tarihi: 05.09.2019
Başvurucular Danuta Olewnik-Cieplińska ve Włodzimierz Olewnik’in sırasıyla 1974 ve 1949 doğumlu, Drobin’de yaşayan Polonya vatandaşları olması, başvuruculardan birisinin kardeşi diğerinin oğlu olan Krzysztof Olewnik’in 27 Ekim 2001 tarihinde 25 yaşındayken kendi evinden kaçırılmış olması, kaçıranların başvurucularla iletişime geçip fidye istemiş ve sonrasında birçok kez telefon, SMS, sesli mesaj ve mağdurun el yazısıyla yazılmış mektuplarla başvuruculara mağdurun zarar görebileceği veya öldürülebileceğine dair mesajlar iletmiş olmaları, 2006 yılında kaçıran kişinin itirafta bulunması ve Krzysztof Olewnik’in mezarının yerini göstermesi, mağdurun kaçırıldığı bu iki yıllık süre içerisinde boynundan ve bacağından duvara zincirlenmiş, uyuşturulmuş, dövülmüş ve kötü beslenmiş kısacası kötü muameleye maruz bırakılmış olması, on çete üyesinin 2010 yılında nihai bir kararla mahkûm edilmiş olmaları, Gdańsk savcılık makamlarının davada adı geçenlerin çoğuna –gücün kötüye kullanımı için polislere, ihmal için savcılara ve eylemsizlik için yüksek rütbeli sivil memurlara – karşı cezai süreç başlatması, 2009 yılında Sejm’in (Parlemento’nun alt meclisi) kurduğu Parlemento Soruşturma Komitesi’nin 2011 tarihindeki son raporunun “görünür bir tembellik, hatalar, umursamazlık, ve araştırmacıların profesyonel olmayışı kaçırma olayının faillerinin keşfedilememesine ve sonuçta Bay Olewnik’in ölümüne sebep olmuştur” şeklinde sonuçlanmış olması- Daha fazlasını oku…
Polisin Lublin’deki bu hareketi tüm Polonya makamları için bir örnek olmalı.
Polonya’nın Lublin kentinde polis, medya kaynaklarına göre yürüyüşü durdurmak ve yürüyüşçülere yumurtayla saldırmak isteyen LGBT karşıtı göstericilere karşı katılımcıları korumak için önlem aldı. Bu tür bir önlem, genel seçimler öncesi LGBT karşıtı söylemlerin yeniden alevlendiği bir dönemde Polonya makamlarının özgür şekilde toplanma haklarını nasıl savunması gerektiği konusunda bir örnek teşkil etmeli.
Son aylarda ateşi körükleyenlerin başında, “cinsiyet ideolojisi” başlığı altında lezbiyen, gay, biseksüel ve transseksüel (LGBT) kişilere ve cinsel ve üreme sağlığı aktivistlerine karşı bir cadı avı geçmişine sahip iktidardaki Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) geliyor. Parti, “LGBT ideolojisi” karşıtlığını 13 Ekim seçimlerinin bir parçası yaptı. Partinin önde gelen üyeleri, cinsiyet eşitliğinin ilerletilmesi ve ayrımcılığın bitirilmesi çabalarını “geleneksel” aile değerlerine saldırı olarak gösterdi ve bu tür gerekçeleri kadın ve LGBT hakları savunucularına karşı kullandı.
Ancak, Sheffield Üniversitesi Dijital Medya ve Toplum Bölümü öğretim üyesi Lukasz Szulc’un yazdığına göre “seçim kampanyasının merkezine LGBT konularını koymak hem nefretin hem de dayanışmanın hareketlenmesine sebep oldu.” Gerçekten de son aylarda – çoğu Polonya’daki kuir ve trans bireylerle dayanışmak için yerelden ve yabancı ülkelerden – yüz binlerce #JestemLGBT (#BenLGBTyim) tweet’i gönderildi. Haftasonu Lublin’deki polis davranışı açık bir mesaj da içeriyor: temel haklar bağnazlığa üstün gelmeli – ve devlet hukukun üstünlüğünün tarafında yer almak zorunda. Daha fazlasını oku…
Peru’daki siyasal kriz Devlet Başkanı Mertin Vizcarra’nın yolsuzluğu önleyici tedbirlerini engellediğini iddia ettiği Kongre’yi feshetmesiyle daha da derinleşti.
Muhalefetin çoğunlukta olduğu Kongre de buna karşı Vizcarra’yı görevden aldı ve Başkan Yardımcısı’nı Peru’nun yeni lideri olarak belirledi.
Ancak yetkililer kararın geçersiz olduğunu çünkü Meclis’in daha önce kapatılmış olduğunu belirtiyor.
Vizcarra’yı destekleyen yüzlerce kişi kararı kutlamak için başkent Lima’daki Kongre binası önünde toplandı; polis güvenlik önlemleri aldı.
Brezilyalı inşaat şirketi Odebrecht’in de içinde olduğu dev yolsuzluk haberiyle zaten sersemlemiş olan Peru’dan kaotik görüntüler geliyor.
Televizyonda yayınlanan konuşmasında Vizcarra “Peru halkı, elimizden geleni her şeyi yaptık” dedi ve Devlet Başkanı’nın Kongre’yi feshetmesini sağlayan anayasal maddeyi kullandığını açıkladı.
Vizcarra, milletvekillerinin reformlarını kabul etmemesi ve geçen hafta da erken seçim yapılması için hazırlanan kanunu reddetmesi üzerine yeni yasama seçimlerinin yapılabilmesi için bu sert tedbirin zorunlu olduğunu ifade etti. Daha fazlasını oku…
Ezel Buse Sönmezocak
Koç Üniversitesi Kamu Hukuku Doktora Araştırmacısı, Avukat, Hak Savunucusu
Sayın Sönmezocak’ın bu yazısı daha önce Koç Üniversitesi Anayasa Takip Blogu’nda ve GazeteDuvar’da da yayınlanmıştır.
İstanbul’da imzaya açılmış olması nedeniyle İstanbul Sözleşmesi olarak da bilinen Kadına Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin onaylanmasının beşinci yıldönümü olan 1 Ağustos 2019’da, Anayasa Mahkemesi ilginç ve tartışmalı bir karar yayımladı.(1) 6284 sayılı Kanun kapsamında başvurucu aleyhine Aile Mahkemesi tarafından verilen tedbir kararında kullanılan “şiddet uygulayan” ifadesinin başvurucunun masumiyet karinesini ihlal ettiğini saptayan bu karar, anayasa yargısının özellikle “koruyucu-önleyici tedbirlerin” getiriliş amacı ve niteliği konusunda hukuken yanlış yorumu nedeniyle tartışılmaya muhtaç.
S.M. Başvurusu ve Mahkeme’nin Yorumu
Karara konu başvuruda, başvurucunun eski kız arkadaşını sürekli olarak takip ederek rahatsız ettiğinden bahisle başvurucu aleyhine suç duyurusunda bulunulmuş, akabinde Antalya 4’üncü Aile Mahkemesi Hakimliğince 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un 5. maddesi uyarınca başvurucu aleyhine iki ay süreyle geçerli olmak üzere mağdura yönelik tehdit, hakaret ve aşağılamayı içeren söz ve davranışlarda bulunmama ve mağdura yaklaşmamasına yönelik tedbir kararı verilmiştir. Mahkeme, söz konusu tedbir kararında başvurucu için “şiddet uygulayan” ifadesini kullanmıştır. Bu arada, Antalya Cumhuriyet Başsavcılığı, mağdurun suç duyurusunda bulunmasıyla açılan soruşturmada kamu davası açılması gerektirir nitelikte ve yeterlilikte delil bulunmadığından hareketle kovuşturmaya yer olmadığına karar vermiştir. Daha fazlasını oku…
İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), 27 Ağustos 2019 tarihinde Rusya’ya karşı verdiği Izmestyev kararıyla müebbet hapis cezası alan ve özel rejime tabi bir cezaevinde tutulan başvurucunun 30 Kasım 2007 – 6 Kasım 2011 tarihleri arasındaki cezaevi koşullarını ve cezaevinden – adliyeye, adliyeden cezaevine getirilip götürülürkenki koşullarını Sözleşme’nin 3. maddesinde düzenlenen insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele yasağına; başvurucunun üç yıldan uzun bir süre basmakalıp gerekçelerle tutukluluk halinin devamına karar verilmesine neden olarak gösterilen gerekçelerin süre de dikkate alındığında yeterli olmadığına, bu nedenle Sözleşme’nin 5. maddesinin 3. fıkrasına; ‘çok gizli’ denilen dört evrak nedeniyle duruşmaların kameraya alınarak kapalı yürütülmesinin adil yargılanma hakkına ve son olarak, başvurucunun tutulduğu hücrenin 24 saat boyunca kamera tarafından izlenilmesi, ailesi ve dış dünya ile iletişimin kısıtlanmasının özel hayata ve aile hayatına saygı hakkına aykırı olduğuna karar verdi.
Fransızca yazılan karara buradan, bu uzun kararı oldukça titiz ve neredeyse bire bir şekilde Türkçe’ye çeviren yüksek lisans öğrencisi Muhammed Canpolat’ın çevirisini buradan okuyabilirsiniz.
İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), 27 Ağustos 2019 tarihli kararında, yetersiz sağlık hizmeti verilmesi nedeniyle hayatını kaybeden ve ölümüyle ilgili etkili soruşturma yürütülmeyen hasta mahpusun ölümünden önce cezaevinde kalabalık bir ortamda tutulduğu ve kötü muameleye maruz bırakıldığı iddialarında yaşam hakkının ve kötü muamele yasağının ve etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme ayrıca, başvurucunun gerekçesiz kararlarla cezaevinde tutulmaya devam edilmesini Sözleşme’nin 5. maddesinin 3. fıkrasına ve ölümünden sonra vergi kaçakçılığı suçundan hakkında yürütülen davaya devam edilerek mahkumiyet kararı verilmesini Sözleşme’nin 6. maddesine aykırı buldu.
Sözleşme’nin birden fazla maddesinin ihlal edildiği bu kararı İlkay Nadir özetleyerek çevirdi. Kararın tamamını buradan okuyabilirsiniz.
Av. Can Yavuz
Avrupa Adalet Divanı 24 Eylül 2019’da verdiği kararda [1] Avrupa Birliği hukukundan kaynaklanan unutulma hakkının [2] coğrafi kapsamının yalnızca Avrupa Birliği sınırları içerisinde kalacağına hükmetmiştir. Bu kısa makale bahsi geçen kararı özetleyecek ve kısaca değerlendirecektir.
Davaya İlişkin Geri Plan: Google’a Fransa’dan bir unutulma hakkı başvurusu yapılmış, talep kabul edilmiştir. Böylece taleple ilgili bağlantılar Google Fransa’nın arama sonuçlarından kaldırılmıştır. İş yaşamında uluslararası ölçekte faaliyet gösteren veri öznesi, hakkındaki bağlantıların sadece Google Fransa’dan kaldırılmasının haklarının etkin korunması için yetersiz kalacağını ileri sürmüştür. Veri öznesi, hakkındaki bağlantıların sadece Google Fransa’dan değil aynı zamanda Google’ın tüm versiyonlarından (dünya çapındaki arama sonuçlarından) kaldırılması talep etmiştir. Paris Yüksek Mahkemesi ve Fransa Ulusal Bilişim ve Özgürlük Komisyonu kararlarından sonra hukuki uyuşmazlık Fransız Danıştayı önüne gelmiştir. Yüksek Mahkeme, arama motorlarının unutulma hakkını uygularken evrensel ölçekte bağlantı kaldırmakla yükümlü olup olmadığını sorusuyla davayı ön karar vermesi için Avrupa Adalet Divanına sevk etmiştir.
Mahkemenin Kararı: Avrupa Adalet Divanı verdiği kararda unutulma hakkının küresel uygulamasının veri öznelerinin haklarının etkin korunması amacıyla uyumlu olduğuna kanaat getirmiştir. Ancak Avrupa Birliği üyesi olmayan çok sayıda devletin unutulma hakkını Avrupa Birliği’nden farklı şekilde uyguladığı ya da kabul etmediği gözlemlenmiştir. Yüksek Mahkeme unutulma hakkının mutlak bir hak olmadığını hatırlatmıştır. Unutulma hakkı, toplum için olan fonksiyonu gözetilerek çatıştığı diğer insan haklarıyla dengelenmelidir. Ayrıca, özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması ile İnternet kullanıcılarının bilgiye erişim özgürlüğü dengesi dünyanın farklı köşelerinde önemli ölçüde değişmektedir. Daha fazlasını oku…
