Hollanda’da yaşam ve aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verilen iklim davası Ekoloji Kolektifi tarafından kitaplaştırıldı

Anayasa Gündemi’ne önemli katkılarda bulunan Serde Atalay’ın bire bir çevirdiği Hollanda’daki Urgenda davasının istinaf mahkemesi kararı, değerlendirme yazısı eklenerek Ekoloji Kolektifi tarafından kitap haline getirildi. Bu önemli kitaba ücretsiz ve online şekilde ulaşabilmeniz için bize iletilen metni aşağıda bulabilirsiniz.

Hollanda menşeli Urgenda vakfının ve 886 Hollanda vatandaşının mahkemeye başvurması ile 2013’te başlayan Urgenda iklim davasının sonucu tarihte bir ilke imza atmıştı. Özünü devletin iklim değişikliğine karşı yeterli önlem almadığı iddiasının oluşturduğu davada ilk derece mahkemesi, 2015 yılında Hollanda Hükümeti aleyhine karar vererek devletin küresel iklim değişikliği ile mücadele için yeteri kadar iddialı bir hedef koymadığına karar vermişti. 2020 için öngörülen emisyon azaltımı hedefinin uluslararası yükümlülüklere de aykırı olduğunu belirten mahkeme, Hükümete 2020 sonuna kadar 1990 emisyon oranlarına kıyasla en az yüzde 25 emisyon azaltımı gerçekleştirmesini emretmişti.

İlk derece mahkemesinin iklim davaları açısından önemli bir zafer teşkil eden bu kararına karşı Hollanda Hükümeti, bir üst derece yargı mercine başvurmuştu. Geçtiğimiz Ekim ayında ise üç yıldır beklenen ve iklim davalarının geleceği yönünden çok ciddi bir aşama teşkil eden istinaf mahkemesi kararı sonunda açıklandı. Yaptığı istinaf incelemesinde Lahey İstinaf Mahkemesi, ilk derece mahkemesinin, Hükümetin emisyon azaltma yükümlülüğüne ilişkin verdiği hükmü onamakla kalmadı, ayrıca Hükümetin hukuka aykırı tutumunun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin yaşam hakkına ilişkin 2. maddesi ile özel hayat ve aile hayatı hakkına ilişkin 8. maddesine de aykırı olduğu kanaatine vardı.

Sosyal değişiklik yapmayı hedefleyen kamu yararı davaları aslında yeni değil, tarihi 1970’lere dayanıyor. Lakin çevresel adaleti konu alan kamu yararı davaları ile nadir karşılaşılıyor. Birleşmiş Milletlerin 2017’de yayımlanan raporuna göre dünyada iklim değişikliğine atıfta bulunan 894 dava mevcut; Hollanda iklim davası ise sonuçlanan ilk kamu yararına dayalı iklim değişikliği davası olma özelliğini taşıyor.

Lahey İstinaf Mahkemesi kararı, insan hakları hukukunun iklim davalarında kullanılması açısından da büyük önem taşıyor. Mahkemenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile öngörülen temel haklara yönelik yaptığı inceleme ve vardığı kanaat bakımından da karar bir ilk olma özelliğine sahip.

Türk hukukunun sunduğu imkânlar ile kararda ele alınan hukuki mekanizmalar karşılaştırmalı olarak incelenirse, Urgenda kararının Türkiye’de çevre mücadelesine yeni pencereler ve tartışma zeminleri oluşturması kaçınılmaz görünüyor.

Böylesi önemli bir arka plana ve içeriğe sahip olan kararla ilgili olarak, sözünü ettiğim yayını hazırladık. Bu yayın vasıtasıyla Urgenda davasının istinaf kararının birebir Türkçe çevirisini ve karara ilişkin özlü bir inceleme yazısını ilgili okurlara sunuyoruz. Türkiye’de iklim mücadelesinin hukuki bir zeminde sürdürülmesine yönelik vizyonun inşası bakımından son derece önemli olan bu kararla ilgili Türkçe bir yayına erişme imkânı, konunun muhatapları açısından çok büyük bir önem arz ediyor ve bu yayın bir rehber niteliğini taşıyor. Söz konusu yayına şu link üzerinden ulaşılabiliyor: http://iklimadaleti.org/2019/03/05/ekoloji-kolektifi-tarihi-iklim-davasini-kitaplastirdi/. Yine Ekoloji Kolektifi’nin internet sitesi ve sosyal medya kanalları üzerinden de yayına ilişkin paylaşımlara erişebilirsiniz.