Nisan ve Mayıs 2021 – İnsan Hakları Bülteni

İnsan hakları hukuku alanında meydana gelen gelişmeleri derlediğimiz İnsan Hakları Bülteni’mizin dördüncüsü hazır.

İnsan Hakları Bülteni’nin bir sonraki sayısında yayımlanması için ilgili gördüğünüz Haziran ayı gelişmelerini anayasagundemi@gmail.com adresine mail atarak öneride bulunabilirsiniz. Bültenden haberdar olmak için mail listesine abone olmayı da unutmayın.

İnsan Hakları Bülteni’nin Nisan – Mayıs 2021 sayısını aşağıdan okuyabilirsiniz. Bültenin bu sayısı, Benan Molu ve Rumeysa Budak tarafından hazırlanmıştır.

Ulusal ve Uluslararası Kurumların Raporları ve Yayınları

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, 47 Avrupa Konseyi üyesi ülkede demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü ilkelerinde yaşanan geri gidişe dair kapsamlı bir rapor yayımladı.

Avrupa Parlamentosu, Türkiye’de Demokratik Kurumların İşleyişi raporunu paylaştı. 18 sayfalık rapora ve tavsiye kararlara buradan ulaşılabilir.

Avrupa Konseyi İşkencenin Önlenmesi Komitesi, 2020 yılı raporunu yayımladı.

İHAM’a başvuru süresini 6 aydan 4 aya indiren İHAS’a ek 15 Numaralı Protokol, İtalya’yla birlikte tüm taraf devletler tarafından onaylandı. Protokol, 1 Ağustos 2021 itibarıyla yürürlüğe girecek ve 1 Şubat 2022 itibarıyla başvuru süresi 4 ay olacak.

AIRE Center ve Civil Rights Defenders tarafından hazırlanan el kitabı, “Covid-19 ve İnsan Haklarına Etkisi: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadına Genel Bakış” başlığı ile Türkçe’ye çevrildi.

İstanbul Barosu ve Rabia Naz Vatan Araştırma Komisyonu, Rabia Naz’ın şüpheli ölümüne karşı etkili bir soruşturma yürütülmemesiyle ilgili rapor yayımladı.

İHAM, koronavirüs salgını sırasında yapılan başvurular ve verilen kararlarla ilgili bilgi notu yayımladı.

Ulusal ve Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşlarının Raporları ve Yayınları

Uluslararası Af Örgütü, Türkiye’nin de yer aldığı 2020 yılı raporunu yayımladı.

Freedom House adına avukatlar Benan Molu ve İdil Özcan tarafından yazılan “Avukatları ve Baroları Boğmak: Türkiye’de Savunma Hakkını Engelleyen Kısıtlamalar” raporu Türkçe ve İngilizce olarak çıktı.

Anayasa hukukçusu Prof. Dr Kemal Gözler, Pandemiyle Mücadele Sürecinin Hukuki Şeması’nı çıkarttı.

İnsan Hakları Derneği’nin “2020 Yılı Türkiye Hapishanelerinde Hak İzleme Raporu” açıklandı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı, “Öğrencileri Hedef Alan İfade, Toplantı, Gösteri ve Örgütlenme Özgürlüğü İhlalleri (2015-2019)” raporunu paylaştı.

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği adına akademisyenler Çiğdem Sever ve Ulaş Karan tarafından yazılan “Bir İnsan Hakları Koruma Mekanizması Olarak Ulusal Eşitlik Kurumları (2021) Raporu” Türkçe ve İngilizce olarak çıktı.

Yaşam Bellek Özgürlük Derneği tarafından yayımlanan Ceza Yargılaması Bakımından Adil Yargılanma Hakkının Uygulanmasında Ayrımcılık Yasağı İhlalleri İzleme Raporu’na buradan ulaşabilirsiniz.

Hafıza Merkezi’nin 27-29 Kasım 2020 tarihlerinde düzenlediği sempozyumda sunulan bildiriler “Türkiye’de Geçiş Dönemi Adaleti: Dönüşen Özneler, Yöntemler ve Araçlar” başlığıyla basıldı.

Hafıza Merkezi Berlin adına Özlem Zıngıl tarafından yazılan “Bağır Herkes Duysun – Türkiye’de Sivil Toplumun Değişen Uluslararası Savunuculuk Yaklaşımları ve Pratikleri” raporu yayımlandı.

Sivil Alan Araştırmaları Derneği, üniversite kampüslerindeki ifade, örgütlenme ve barışçıl gösteri yürüyüşü hakkı ihlallerini, öğrencilerin deneyimleri üzerinden aktardığı “Sivil Alan Olarak Kampüsler: Türkiye’deki Üniversitelerde 3 Temel Hak ve Özgürlük” raporunu yayımladı.

Bağımsız Gazetecilik Platformu (P24) bünyesinde çalışmalarını sürdüren Expression Interrupted platformu, Ocak – Nisan 2021 tarihleri arasını kapsayan İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi raporlarının ilkini yayımladı.

Nisan – Mayıs 2021’de Öne Çıkan Kararlar

Fransa Anayasa Konseyi, Türkiye’de de son dönemde tartışılan bir konu olan görev halindeki kolluk kuvvetlerinin kimliğini ifşa etme suçunu anayasaya aykırı buldu. Publiciste Turc’ün blog yazısı buradan okunabilir.

Hollanda mahkemesi Milieudefensie v Shell davasında Shell’in iklim değişikliği karşısında karbondioksit emisyonunu azaltma yükümlülüğü olduğuna karar verdi. Kararın İngilizce çevirisi buradan okunabilir.

Birleşmiş Milletler Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi (CERD) Filistin Devleti tarafından İsrail aleyhine sunulan devletlerarası bildirimin kabul edilebilir olduğuna karar verdi.

İHAM’ın İlgili Hükümet’e Bildirdiği Başvurular

Saat v. Türkiye, Başvuru no. 23939/20

Cezaevinde olan başvurucuya rahatsızlığına rağmen lens verilmemesi ve adli yardım talebi kabul edilmesine rağmen Anayasa Mahkemesi’ne 294,70 TL başvuru harcı ödemek zorunda kalması 3. ve 6. madde ihlali midir diye savunma istenildi.

Hatice Cömert ve Diğerleri v. Türkiye, Başvuru no. 17231/17

Gezi Parkı eylemleri sırasında başına isabet eden gaz fişeği sebebiyle hayatını kaybeden Abdullah Cömert’in ailesi tarafından yapılan başvuruda, devletin mutlak zorunlu ve orantılı bir müdahalede bulunup bulunmadığı, müdahale sırasında yaşam hakkını koruyacak ve ölüm meydana gelmesini engelleyecek gerekli önlemlerin alınıp alınmadığı ve polisler hakkında yürütülen davanın hala devam ettiği dikkate alınarak etkili bir soruşturma yürütülüp yürütülmediği konusunda Hükümet’ten savunma istenildi.

Berna Başpınaroğlu v. Türkiye, Başvuru no. 24967/15

Eşinden şiddet gören başvurucunun eşine karşı açtığı davada hükmün açıklanmasının geri bırakılması, boşanma davasında tazminata hükmedilirken şiddete maruz kaldığının ve eşinin bu sebeple ceza aldığının dikkate alınmaması, Anayasa Mahkemesi’nin de bu konuda yapılan başvuruda şiddet mağduru olduğunu dikkate almadan açıkça dayanaktan yoksunluk kararı vermesi nedeniyle 3, 6, 8 ve 14. maddeler altında savunma istendi.

Zehra Doğan v. Türkiye, Başvuru no. 43346/20

Örgüt propagandası yapma suçundan tutuklu olan ve örgüt üyesi olma suçundan beraat eden gazeteci başvurucunun açık cezaevine ve denetimli serbestliğe geçme talebinin cezaevi tarafından örgüt üyeleriyle birlikte kaldığı gerekçesiyle reddedilmesinin masumiyet karinesini ihlal edip etmediği soruldu.

Caster Semenya v. İsviçre, Başvuru no. 10934/21

Doğal testosteron oranı izin verilen sınırların üzerinde olduğu gerekçesiyle kadınlar kategorisinde yarışmasına izin verilmeyen atlet/sporcu Semanya’nın yarışmalara katılmasına izin verilmemesinin insan onuruna, özel hayata ve ayrımcılık yasağına aykırı olup olmadığı soruldu.

Okuma ve Dinleme Önerileri

Gündemdeki hukuki konuları o konuda akademik çalışmalar üreten hukukçularla eğlenceli bir üslupla ele alan bir podcast dinlemek isterseniz, Arzuhalci’yi önerebiliriz.

European Human Rights Advocacy Center, Sözleşme’nin 18. maddesi altında siyasi sebeplerle tutukluluklarla ilgili başvurularla ilgili bir saatlik bir podcast kaydetti. Buradan dinlenebilir.

Rayka Kumru, feminist avukat Aslı Karataş ile feminist avukat olmayı, kadın hukukçuların mesleklerini icra ederken karşılaştığı ayrımcılığı ve Medeni Kanun’daki “iddet müddeti” gibi cinsiyetçi düzenlemeleri konuştu. Bu hesapta yayımlanan diğer podcastler de önerimiz.

Avukat Deniz Yazgan, İHAM’ın Litvanyalı hakimi Kuris’in Ahmet Altan ve Murat Sabuncu ve diğerleri v. Türkiye kararında 18. maddeyle ilgili yazdığı şerhlerde yer verilen şarkıları Spotify listesinde topladı, kararları okurken dinlemek isteyenler listeye buradan ulaşabilir.

Avukat Rabia Gündoğmuş’un “Kadına Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin İlgili Uluslararası Sözleşmeler ve 6284 Sayılı Kanun Çerçevesinde Değerlendirilmesi” adlı kitabı çıktı.

European Convention on Human Rights Law Review’un yeni sayısı çıktı. Sayfaki kod girilerek bütün makaleler ücretsiz bir şekilde indirilip okunabiliyor.