İHAM’ın Yasin Özdemir v. Türkiye kararının çevirisi: “2015’teki açıklamaları nedeniyle 2016 darbe girişiminden sonra TCK’nin 215. maddesinin öngörülemez bir şekilde yorumlanması sonucu başvurucuya suçu ve suçluyu övmekten hapis cezası verilmesi, ifade özgürlüğünün ihlalidir.”

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM/Mahkeme) 7 Aralık 2021 tarihli Özdemir v. Türkiye kararında oybirliğiyle İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS/Sözleşme) 10.maddesinin (ifade özgürlüğü) ihlal edildiğine hükmetmiştir.

Dava, öğretmen olan başvurucunun Nisan 2015’te sosyal medyada Gülenist yapı ve lideri (Fethullah Gülen) lehine yaptığı yorumlardan dolayı suçu ve suçluları övmekten mahkum edilmesiyle ilgilidir.

Mahkeme aşağıdaki noktalara dikkat çekmiştir:

• Başvurucunun yorumları belirli hassas konularda kamuoyunda yapılan tartışmalar çerçevesinde ifade edilen görüşleri içermektedir (17 ve 25 Aralık 2013’te yolsuzluk iddialarına yönelik başlatılan adli soruşturmaların temelindeki olaylara ilişkin bakış açısı, siyasi otoriteler tarafından muhalefete karşı yürütülen politikaların eleştirisi ve siyasi otoriteler ile silahlı İslamcı bir örgüt arasındaki iddia edilen ilişkilere yönelik eleştirisi). Bu görüşler insanları şiddete veya isyana teşvik etmemiştir.
• Söz konusu zamanda, Gülenci hareketin hiçbir üyesi, yasadışı örgüt veya terör örgütü lideri veya üyesi hakkında nihai bir mahkumiyet kararı bulunmamaktadır.
• Türk Ceza Kanunu’nun 215(1) maddesi, diğerlerinin yanı sıra, suç veya suçluları övdüğü düşünülen yorumların cezalandırılmasını, bu yorumların kamu düzeni için açık ve mevcut bir tehlikeye yol açması koşuluna bağlı kılmıştır. Başvurucuyu mahkum eden ceza mahkemesi, başvurucunun yorumlarını yayınlamasından (Nisan 2015’te) çok sonra, Temmuz 2016’da gerçekleşen başarısız askeri darbenin böyle bir tehlike oluşturduğunu değerlendirmiştir.

Bu bağlamda Mahkeme’ye göre, başvurucunun, Hükümet’in çizgisine açıkça karşı çıkan, ancak bir kamu tartışmasına barışçıl katkı sağlayan ve insanları isyana teşvik etmeyen uyuşmazlık konusu yorumlarının bir yıl sonra askeri darbe girişimi gibi gerçek ve yakın bir tehlikeye yol açabileceğini makul olarak öngörmesi beklenemez.

Söz konusu yerel mahkemenin mevcut davada yaptığı gibi bir olgunun döngüsel akıl yürütmeye dayandırılması, yasanın aşırı geniş bir yorumu ve söz konusu mahkeme tarafından yasama organının, kamuya açık bir tartışmada barışçıl görüşlerin ifadesini cezalandıran muğlak suçlamaların önüne geçmek için koyduğu engeli aşması anlamına gelmektedir. Mahkeme, Ceza Kanunu’nun 215. maddesinin bu kadar geniş bir yorumunun başvurucu için söz konusu zamanda öngörülemez olduğu görüşündedir.

Sonuç olarak, başvurucunun ifade özgürlüğü hakkını kullanmasına yapılan müdahale, Sözleşme’nin 10. maddesi kapsamındaki “kanun niteliği” gerekliliğini karşılamamıştır.

Fransızca yazılan kararın tamamına buradan ulaşabilirsiniz. Kararın tamamının çevirisi Rumeysa Budak ve Muhammed Canpolat tarafından yapılmıştır.

Yasin Özdemir v. Türkiye, Başvuru No. 14606/18, Karar Tarihi: 07.12.2021