Kasım 2015 – AYM ve İHAM Kararları Bülteni

Merhaba,

Her ayın ilk haftası, bir önceki ay AYM ve İHAM tarafından verilmiş önemli kararların özetlerini bulabileceğiniz AYM ve İHAM Kararları Bülteni’nin dördüncüsü hazır. Ağustos, Eylül ve Ekim bültenlerine buradan ulaşmak mümkün.

Türkiye’deki pek çok insan hakları örgütünün kurucusu ve üyesi olan, İHAM’a götürdüğü davalarla özellikle yaşam hakkı ve işkence yasağı ile ilgili çok önemli kararlar çıkmasını sağlayan Diyarbakır Barosu başkanı avukat Tahir Elçi’nin öldürülmesinin üzüntüsü ve şaşkınlığı içerisindeyiz hala. İnsan hakları hukukçuları ve savunucuları olarak, ifade özgürlüğünü kullandığı için medya, yargı ve hatta bazı meslektaşları tarafından hedef haline getirilip yalnız bırakılmasını da, hayatını adadığı barış ve insan hakları mücadelesini de unutmayacağız. Hepimizin tekrar başı sağolsun.

Önümüzdeki ay görüşmek üzere.

İHAM Kararları

3 Kasım 2015

Chyla v. Polonya, başvuru no. 8384/08, Karar tarihi: 03/11/2015

Çeşitli suçlardan hüküm giyen başvurucunun 2007-2010 yılları arasında, işlediği suçlar nedeniyle, “tehlikeli” denilerek özel bir rejime tabii tutulması, her gün çıplak aramaya maruz bırakılması, ziyaretçi sayısının ve sıklığının sınırlandırılması, eğitim ve spor faaliyetlerine katılmasına izin verilmemesi ve Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanmasının engellenmesi iddiası –

*Hukuka aykırı olarak “tehlikeli” denilerek aşağılayıcı muameleye tabii tutulması – Aşağılayıcı muamele yasağı

* 3 yıl 1 ay 3 gün süren tutukluluk süresinin uzunluğu – Özgürlük ve güvenlik hakkı ihlali (İHAS md. 5 – 3)

*8 yıl 8 ay süren yargılama süresinin ‘makul süreyi’ aşması – Makul sürede yargılanma hakkı/adil yargılanma ihlali

5 Kasım 2015

Yaşam Hakkı

Nagmetov v. Rusya, başvuru no. 35589/08, Karar tarihi: 05/11/2015

Başvurucunun oğlunun bir eylem sırasında biber gazıyla yaralanıp hayatını kaybetmesi ve başka bir savcının ısrarlı çabalarına rağmen pek çok kez soruşturma hakkında takipsizlik kararı verilmesi – Yaşam hakkı ihlali ve yaşam hakkı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali

Özgürlük ve Güvenlik Hakkı

Yagublu v. Azerbaycan, başvuru no. 31709/13, Karar tarihi: 05/11/2015

Musavat Partisi üyesi ve gazeteci olan başvurucunun haber yapmak için başka bir şehre gitmesi üzerine yaklaşık 20 dakika sonra polisler tarafından hiçbir gerekçe olmadan ve siyasi kimliği nedeniyle gözaltına alındığı ve polis arabası eşliğinde Bakü’ye geri gönderildiği iddiası ve başvurucu hakkında şiddet kullanarak polise direndiği iddiasıyla açılan davada 5 yıl hapis cezasına çarptırılması – Özgürlük ve güvenlik hakkının ihlali (İHAS md. 5 – 1(c))

10 Kasım 2015

Slavov ve Diğerleri v. Bulgaristan, başvuru no. 58500/10, Karar tarihi: 10/11/2015

Varna’da tanınan bir iş adamı olan başvurucunun bir operasyon kapsamında evinin basılması, evinde arama yapılması ve gözaltına alınması –

* Ev baskının sabahın erken saatlerinde, maskeli ve silahlı özel harekat timleri gerçekleştirilmesi, başvurucunun gözaltına alınırken kelepçelenip yüzü yere değecek şekilde yatırılması ve bu sırada görüntülerinin kameraya çekilmesi ve başvurucunun eşi ile çocuklarının psikolojik travma yaşaması nedeniyle – Aşağılayıcı Muamele yasağı ihlali

*Daniel Slavov hakkında İç İşleri Bakanı’nın yaptığı Slavov’un gözaltına alındığı günün ertesi “Slavov’un operasyonun iki beyninden biri olduğu”na yönelik algı oluşturacak açıklaması ve Varna Bölgesel Mahkemesi’nin 18 Mayıs 2010 tarihli ara kararının gerekçesinde “suçu işlediği düşünülmektedir” demesi nedeniyle – Masumiyet karinesinin ihlali

*Kanunla öngörülmüş usule uygun mahkeme kararı ve arama izni olmaksızın evde arama yapılması – Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının ihlali

*3. ve 8. madde ile birlikte etkili başvuru yolu hakkının ihlali

Yaşam Hakkı

Hakim İpek v. Türkiye, başvuru no. 47532/09, Karar tarihi: 10/11/2015

Diyarbakır’daki bir çatışma sırasında başvurucunun polis tarafından üzerine ateş açıldığını, yaralandığını ve etkili soruşturma yürütülmediğini iddia etmesi – Yaşam hakkı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali

İşkence Yasağı

Şakir Kaçmaz v. Türkiye, başvuru no. 8077/08, Karar tarihi: 10/11/2015

Hizbullah üyesi olduğu iddiasıyla gözaltına alınan ve şuan Tekirdağ Cezaevi’nde hükümlü olan başvurucunun gözaltına alınırken ve karakolda işkenceye maruz kaldığı ve etkili soruşturma yürütülmediği iddiası – Gözaltına alınırken kötü muamele yasağı ihlali (Karakol için ihlal yok) ve kötü muamele yasağı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali

İfade Özgürlüğü

M’Bla M’Bla v. Fransa, başvuru no. 25239/13, Karar tarihi: 10/11/2015

Fransız bir komedyen olan başvurucunun Paris’teki gösterisinin sonunda daha önce gaz odalarını ve Holokost’u inkar etmekten ceza almış bir akademisyeni sahneye davet edip Yahudileri aşağılayacak şekilde ödül vermesi nedeniyle kamuya açık alanda Yahudilere hakaret ettiği iddiasıyla 10.000 euro para cezasına çarptırılması – Anti-Semitizmin ve Holokost inkarının ifade özgürlüğünün koruma alanına girmemesi nedeniyle kabul edilemezlik kararı

12 Kasım 2015

Adil Yargılanma Hakkı

Sakit Zahidov v. Azerbaycan, başvuru no. 51164/07, Karar tarihi: 12/11/2015

Bir kafeden çıkarken narkotik polisleri tarafından gözaltına alınan, karakolda üzerinden 9 gram eroin çıkan başvurucunun sadece bu delil nedeniyle mahkum edildiği, eroinin üzerine gözaltına alınışı ile üst aramasının arasındaki 20 dakika içerisinde polisler tarafından konulduğu, arama işleminin avukat yokluğunda yapıldığı ve polis tarafından tutanağa alınmadığı, üst aramasının yapıldığı sırada çekilen kamera kayıtlarının mahkemede izletilmesi talebinin reddedildiği iddiası – Adil yargılanma hakkı ihlali

El Kaada v. Almanya, başvuru no. 2130/10, Karar tarihi: 12/11/2015

Hırsızlık, soygun gibi suçlar işlediği iddiasıyla başvurucuya verilen cezanın yeniden suç işlememesi şartıyla ertelenmesinin ve başvurucunun tahliye edilmesinin ardından tanık ifadelerine ve “suç işlediğine yönelik yoğun kanı”ya dayanarak tutuklanması nedeniyle henüz kesinleşmemiş bir suç/ceza için tahliyesinin kaldırılması – Masumiyet karinesinin ihlali

İfade Özgürlüğü

Bidart v. Fransa, başvuru no. 52363/11, Karar tarihi: 12/11/2015

Ayrılıkçı örgütün eski liderlerinden olan başvurucunun şartlı tahliye ile serbest bırakıldıktan sonra tutuklular için cezaevi önünde düzenlenen barışçıl bir eyleme katılmasının basında büyük bir haber konusu olması ve başvurucuya serbest kalmaya devam edebilmesi için yeni bir şart olarak daha önce işlediği terör suçlarının kapsamına giren herhangi bir konuda kamuya açık alanda konuşma, görüntü verme ve çalışma yasağı getirilmesi – İfade özgürlüğünü ihlal etmez.

17 Kasım

Yaşam Hakkı ve Etkin Soruşturma Yükümlülüğü

M. Özel ve Diğerleri v. Türkiye, başvuru no. 14350/05, 15245/05 ve 16051/05, Karar Tarihi: 17/11/2015

17 Ağustos 1999’da ülkede gerçekleşen en büyük depremlerden birinde hayatını kaybeden kişilerin yakınları olan başvurucuların risk bölgesi olarak bilinen Çınarcık’ta V.G. Arsa Ofisi tarafından yapılan binalarda özellikle kullanılan malzemeler nedeniyle meydana gelen çökmenin ölümlere sebep olduğu iddiası –

*Yetkililerin bina izni verme gibi yetkileri düşünüldüğünde depremden kaynaklı zararları önlemede rolleri ve sorumlulukları olması nedeniyle yaşam hakkının esastan ihlal edildiği iddiası – Başvurunun İHAS’ın 35. maddesinde düzenlenen iç hukuk yollarının tüketilmesinden itibaren başlayan altı aylık süre şartını taşımaması nedeniyle kabul edilemezlik kararı

*Binalara izin veren yetkililer hakkında soruşturma izni verilmemesi, şirketin üç ortağı ve teknik uzmanlar hakkında başlatılan yargılama sürecinin 12 yıl sürmesi, bu süre zarfında iki kişi hakkında mahkumiyet kararı verilirken diğer üç kişi hakkında açılan davanın zamanaşımı nedeniyle düşmesi – Yaşam hakkı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali

Adil Yargılanma Hakkı

Sefer Yılmaz ve Meryem Yılmaz v. Türkiye, başvuru no. 611/12, Karar Tarihi: 17/11/2015

2008 yılında zorunlu askerlik hizmeti sırasında el bombasının patlaması nedeniyle oğullarının hayatını kaybettiğini iddia eden ailenin İçişleri Bakanlığı’na tazminat davası açmak için savcılığa yaptıkları ve “ölümüne kendisi sebep olmuştur” denerek takipsizlik kararı verilen şikayetin sonucunu beklemeleri nedeniyle tazminat davasının süresi içinde açılmadığı iddiasıyla reddedilmesi – Mahkemeye erişim hakkının ihlali

Tanışma v. Türkiye, başvuru no. 32219/05, Karar Tarihi: 17/11/2015

Zorunlu askerlik hizmeti sırasında komutanı tarafından arkadaşlarının önünde aşağılandığı iddiasıyla intihar ettiği öne sürülen askerin ailesinin Savunma Bakanlığı’na açtığı davanın askeri mahkeme tarafından reddedilmesi – Askeri mahkemenin yapısının ve üyelerinin tarafsızlık ve bağımsızlık ilkelerine aykırı olması nedeniyle adil yargılanma hakkı ihlali

Seyfettin Güneş v. Türkiye, başvuru no. 22182/10, Karar Tarihi: 17/11/2015

Hizbullah operasyonu kapsamında gözaltına alınan başvurucunun gözaltında kötü muameleye maruz bırakıldığı ve avukat yokluğunda zorla ve baskı altında alınan ifadesi nedeniyle tutuklandığı iddiasını karar duruşması da dahil olmak üzere her aşamada ileri sürmesine rağmen iddialarının dikkate alınmaması – Adil yargılanma hakkı ihlali

26 Kasım 2015

Din, vicdan ve inanç özgürlüğü

Ebrahimian v. Fransa, başvuru no. 64846/11, Karar tarihi: 26/11/2015

Hastanede sosyal hizmetler görevlisi olarak çalışan başvurucunun çalışırken başörtüsünü çıkartmayı reddetmesi üzerine laiklik ilkesi ve kamu görevlilerin tarafsız olma yükümlülüğü gerekçe gösterilerek sözleşmesinin yenilenmemesi – İnanç özgürlüğünü ihlal etmez.

İfade özgürlüğü

Annen v. Almanya, başvuru no. 3690/10, Karar tarihi: 26/11/2015

Kürtaj kliniği önünde Holokost benzetmesi yaparak kürtaj karşıtı el ilanı dağıtan ve kürtaj yapan doktorların isimlerini bir internet sitesinde yayınlayan kişinin faaliyetlerinin yasaklanması – İfade özgürlüğü ihlali

AYM Kararları

Yaşam Hakkı

4 Kasım 2015

İlker Başer ve Diğerleri başvurusu, başvuru no. 2013/1943, Karar tarihi: 09/09/2015

Hamilelik döneminde çocuğun engelli doğacağı tespit edilebilecekken doktor kusuru nedeniyle bu tespitin yapılamaması – Etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlali

17 Kasım 2015

Fahriye Erkek ve Diğerleri başvurusu, başvuru no. 2013/4668, Karar tarihi: 16/09/2015

Hakkında kayıp ihbarı yapıldıktan günler sonra bir ağaçta asılı halde ve ölü olarak bulunan M.E.’nin intihar ettiğine karar verilerek M.E.’nin başka biri tarafından öldürülüp öldürülmediği araştırılmadan ve olay yerine ilişkin kamera görüntüleri ile M.E.’nin telefon kayıtları incelenmeden ölümüne ilişkin yürütülen soruşturmada takipsizlik kararı verilmesi – Etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlali

20 Kasım 2015

Neriman Şan ve Niyazi Şan başvurusu, başvuru no. 2013/6801, Karar tarihi: 06/10/2015

Emniyet amiri olarak çalışan ve fişleme yaptığı iddiasıyla ifadesi alınan oğullarının evde sağ şakağından vurulmuş halde bulunması üzerine başlatılan soruşturmada intihar ettiği öne sürülerek etkili bir soruşturma yürütülmeden takipsizlik kararı verildiği iddiası – Yaşam hakkı bağlamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğü ihlal edilmemiştir.

İşkence Yasağı

Şenol Gürkan başvurusu, başvuru no. 2013/2438, Karar tarihi: 09/09/2015

Gözaltında ve cezaevinde şiddete maruz kaldığı, gözü siyah bantla kapatılarak sorgulandığı, fiziksel ve psikolojik baskıyla hakkındaki iddiaları kabul etmeye zorlandığı, taciz ve tecavüzle tehdit edilerek cinsel şiddete maruz bırakıldığı iddiasıyla dönemin DGM’lerine dilekçe yazan fakat kötü muamele iddialarına karşı hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen başvurucunun kötü muamele yasağı ve etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlal edildiği iddiası – Kötü muamele yasağı ve etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlali

20 Kasım 2015

Hüseyin Caruş başvurusu, başvuru no. 2013/7812, Karar tarihi: 06/10/2015

Diyarbakır’da gözüne gelen plastik mermi nedeniyle iki gözünden yaralanan ve bir gözünü kaybeden başvurucunun faillerin bulunmasına yönelik şikayeti sonucu başlatılan soruşturmada “daimi arama kararı” verilmesi dışında hiçbir şey yapılmaması – İşkence yasağı bağlamında etkili soruşturma yükümlülüğünün ihlali

İfade Özgürlüğü

21 Kasım 2015

Hüseyin Sürensoy başvurusu, başvuru no. 2013/749, Karar tarihi: 06/10/2015

Kırıkkale F Tipi cezaevinde kalan mahkumun koğuşunda yapılan aramada bulunan Abdullah Öcalan tarafından yazılmış bir kitapçığın PKK propagandası içerdiği iddiasıyla örgütsel doküman kabul edilerek başvurucuya disiplin cezası olarak hücre cezası verilmesi – İfade özgürlüğü ihlali

Mülkiyet Hakkı

10 Kasım 2015

Mustafa Demirbaş başvurusu, başvuru no. 2013/1877, Karar tarihi: 16/09/2015

Başarısızlık nedeniyle askeri okuldan çıkartılan başvurucunun ödemek zorunda kaldığı öğrenim giderlerinin bir kısmını yasaya göre geri almak için dava açması – Mülkiyet hakkı ihlali